Buitenschrijnwerk: strengere energie-eisen, esthetische trends, digitalisering en duurzaamheid spelen de hoofdrol

Wat valt er voor ons nu eigenlijk onder buitenschrijnwerk? Concreet omvat het volgens onze definitie alle vaste en beweegbare bouwelementen die in de buitenschil van een gebouw geplaatst worden en die een opening afsluiten of omkaderen. Het vormt de overgang tussen binnen en buiten en speelt een cruciale rol bij zaken als isolatie, veiligheid, lichtinval, ventilatie en esthetiek.

We merken dat een aantal materialen steeds terugkeren, met daarin een groot aandeel voor aluminium, hout en pvc. Daarnaast durft men al eens te combineren. Denk dan, bijvoorbeeld, aan hout-aluminium. Verder zien we ook hoe het (dure) staal opduikt, al blijft dit toch meer een nichegebeuren.

Duurzaamheid en circulaire materialen

Het zal weinigen verwonderen dat er een duidelijke evolutie is naar steeds grotere duurzaamheid en het gebruik van circulaire materialen. Buitenschrijnwerk wordt in toenemende mate vervaardigd uit gerecycleerde of hernieuwbare materialen. Dit kadert binnen de circulaire economie en de groeiende vraag naar milieuvriendelijke bouwoplossingen.

Voorbeelden hiervan hoeven we niet ver te zoeken. Zo is het logisch dat aluminium het goed doet omdat zo’n grote hoeveelheden recycleerbaar zijn. Een fabrikant als Reynaers Aluminium gebruikt tot 75% gerecycleerd aluminium voor zijn raamprofielen, die daarenboven duurzaamheid koppelen aan andere troeven. Denk dan onder meer aan een hoge onderhoudsvrijheid en corrosiebestendigheid, gekoppeld aan een grote sterkte én de mogelijkheid om in te spelen op modern, minimalistisch design dankzij het op de markt brengen van slanke profielen.

Een al even mooie illustratie van dit denken, zien we bij het steeds populairder wordende Accoya-hout, waarbij gewerkt wordt met een acetylering van het hout. Bij deze methode impregneert men snelgroeiend naaldhout (radiata pine) uit duurzaam beheerde bossen met azijnzuuranhydride, waardoor naaldhout wordt gemodificeerd tot de hoogste duurzaamheidsklassen. Interessant hierbij is dat het gaat om een gifvrij, chemisch proces, waarbij het hout kenmerken krijgt die lijken op die van (tropisch) hardhout. Bij de productie ervan gebruikt men bovendien snelgroeiend naaldhout uit duurzaam beheerde bossen. Het eindproduct kan worden afgewerkt met dekkende en transparante, laagvormende, semi-laagvormende en niet-laagvormende verfsystemen. Een mooi detail: zonder afwerking vergrijst Accoya net als natuurlijke houtsoorten bij buitengebruik.

Slim buitenschrijnwerk

Het klinkt op het eerste zicht misschien vreemd, maar ook bij het buitenschrijnwerk kun je er niet naast kijken: ook dit wordt ‘slim’. We zien daarbij zaken als geïntegreerde sensoren, automatische bediening (zoals zonwering of ventilatie) en een koppelbaarheid aan domoticasystemen. Slim buitenschrijnwerk verwijst naar geavanceerde raam- en deuropeningen (zoals ramen, deuren, schuifdeuren, gevelsystemen) die voorzien zijn van technologieën of ontwerpen die het energieverbruik verlagen, het comfort verhogen en/of de veiligheid verbeteren. Het combineert traditioneel schrijnwerk met moderne, slimme functies.

Slim buitenschrijnwerk vertoont een aantal duidelijke, gemeenschappelijke kenmerken. Zo is er de gerichtheid op energie-efficiëntie, zien we het gebruik van hoogisolerende materialen (driedubbele beglazing, thermisch onderbroken profielen,…), slimme zonwering of glas met variabele lichttransmissie, automatisering en connectiviteit, tot en met elektronisch gestuurde ramen of deuren en de integratie met smart home-systemen. Daaraan gekoppeld is een hoge axering op veiligheid, met onder meer slimme sloten of toegangscontrole of inbraakdetectie en meldingen bij onregelmatigheden. Het comfort en gebruiksgemak worden ook op diverse manieren vertaald, met onder meer geluidswerende en klimaatregelende ontwerpen tot zelfs automatische ventilatie afgestemd op CO₂-niveaus of vochtigheid. Kortom, slim buitenschrijnwerk is een combinatie van traditioneel vakmanschap met digitale en duurzame innovaties, gericht op comfort, efficiëntie en veiligheid.

Een eerste mooi voorbeeld vonden we bij Velux Active. Deze oplossing koppelt gemotoriseerde producten aan elkaar, waardoor rolgordijnen en rolluiken een woning automatisch beschermen tegen overmatige hitte en dakvensters openen, een briesje binnenlaten en een gezonde luchtkwaliteit behouden, terwijl alles bediend wordt met een eigen (Netatmo) app.

Een fabrikant als Renson, een specialist in ventilatie en gevelbekleding, zien we dan weer gevelpanelen combineren met intelligente ventilatiesystemen. Geïntegreerde oplossingen combineren esthetiek en functionaliteit, waarbij de systemen dusdanig ontworpen zijn dat ze een gezond binnenklimaat waarborgen, de energie-efficiëntie verhogen en architectonische vrijheid bieden.

Energie-efficiëntie en passiefbouw

U-waardes (warmtedoorgangscoëfficiënt) worden bovendien steeds lager en schrijnwerk wordt vaak drievoudig of zelfs viervoudig beglaasd. Profielen worden thermisch onderbroken, met een enorm toespitsen op luchtdichtheid.

Voorbeelden hoeven we alweer niet ver te zoeken. Zo zien we bij Internorm een raam (KF 120) met geïntegreerde vleugel (frame verdwijnt optisch) en een U-waarde tot 0,63 W/m²K. Dankzij een speciale glascoating worden bovendien blauwe componenten van het lichtspectrum steeds meer door het glas getransporteerd en zorgen zo voor tot 10% meer daglicht. Het maakt ruimtes niet alleen lichter, maar verhoogt de energie-efficiëntie in het gebouw en zorgt volgens de fabrikant voor tot 11% minder CO2-uitstoot. Schüco brengt dan weer een aluminium raam met passiefhuis-certificaat op de markt (AWS 90.SI+). Dit Super Insulated raamsysteem koppelt bouwfysische eisen aan zo groot mogelijke architectonische ontwerpvrijheid, met inbegrip van geoptimaliseerde thermische isolatie en passiefhuiscertificering. Het gevolg is ontwerpflexibiliteit bij het realiseren van energiezuinige, designgerichte gebouwen.

Minimalisme en esthetiek

Wat zeker ook een tendens is, is de sterke trend naar minimalistisch schrijnwerk. Hierbij worden de raamprofielen zo smal mogelijk gemaakt voor een maximale lichtinval en strakke look.

Bij Cortizo vinden we onder meer COR Vision Plus, een schuifraam met een zichtbare profieldikte van slechts 25 mm. Het gaat hier om een minimalistisch schuifdeursysteem dat ontworpen is voor grote beglazing met een glasoppervlak van 94%. Dit zorgt voor maximale lichtinval en minimaliseert zichtbare aluminium delen. Nog een ander voorbeeld vinden we bij Sky-Frame, met frameless schuifsystemen waarbij het raam letterlijk verdwijnt in vloer, muur en plafond. Dit is een zeer slank aluminium schuifdeursysteem zonder kozijnen of brede stijlen, die het panorama verstoren. Het schuifdeursysteem geeft een maximale doorkijk van vloer tot plafond en van muur tot muur. Het daarin verzonken frame met rails is behalve esthetisch ook zeer praktisch vanwege het ontbreken van drempels. De verticale 20 mm brede overlap tussen de twee schuifelementen is het enige wat je van Sky-Frame ziet.

Hybride materialen en nieuwe combinaties

Op te merken, valt verder nog dat combinaties van aluminium, hout en kunststof toenemen om prestaties en esthetiek te combineren. Zo ontstaat het beste van beide werelden: de isolatiewaarde van hout of pvc koppel je aan de duurzaamheid van aluminium.

Nogal eens zien we hoe hout gebruikt wordt aan de binnenzijde en aluminium aan de buitenkant. Het hout moet dan binnen zorgen voor sfeer en isolatie, terwijl het aluminium zorgt voor duurzaamheid en onderhoudsgemak. Een mooi voorbeeld hiervan vonden we bij de Nova-line van Finstral, waar het gaat om een raam met verborgen vleugel en een kern uit isolerend kunststof, bekleed met aluminium.

Een spraakmakende technologie die we ook in andere rubrieken hadden kunnen onderbrengen, is de ThermoFibra van Deceuninck. Deze fabrikant brengt tijdens het extrusieproces structurele glasvezels in de profielen van raam- of deurvleugels in. De lange glasvezels vervangen de staalversterking en verstevigen de raamvleugel. Dat leidt niet alleen tot ramen met een enorme stabiliteit, maar garandeert in combinatie met de thermische Forthex-versterking ook de hoogste thermische isolatiewaarden. De profielen zijn bovendien lichter en slanker, met tot 30% gewichtsreductie, ideaal voor grotere glaspartijen. Als kers op de taart is er ook nog een volledige recycleerbaarheid, zowel bij ThermoFibra als Forthex.

Prefab en industrieel maatwerk

In eerdere edities hadden we het al eens over de opmars van prefab en industrieel maatwerk. Uiteraard ontsnapt ook het (buiten)schrijnwerk niet aan deze evolutie. De productie van het schrijnwerk gebeurt steeds meer industrieel en op maat in geautomatiseerde fabrieken, wat zorgt voor minder fouten en kortere doorlooptijden. We zien dit vooral optreden bij nieuwbouw- en renovatieprojecten waar snelheid, precisie en kwaliteit cruciaal zijn.

Het prefab-werk vind je in tal van vormen: prefab raamkaders (met beglazing en afwerking), volledige gevelmodules met geïntegreerd schrijnwerk, ‘plug & play’- raam- en deurmodules met technieken, industrieel maatwerk in aluminium systemen, modulaire gevelsystemen met aanpasbaar schrijnwerk,… We merken zelfs prefabricatie met 3D-scanning, waarbij de productie volledig BIM-gestuurd gebeurt, met automatische zaag- en laslijnen.

We halen er slechts eentje uit ter illustratie: Keller Minimal Windows. Deze fabrikant produceert volledig op maat en er is de prefabricatie van grote glaspartijen tot 12 m². Het kozijnloze designsysteem biedt dankzij een fijne profielgeometrie en naadloze inbouw maximale lichtinval en een vloeiende overgang tussen binnen en buiten.