Modern warmtecomfort voor historische kapel in Gent
In Gent opent deze maand de ‘Holy Food Market’ de deuren in de voormalige cisterciënzerkapel van de Baudelosite aan de Vrijdagmarkt. De restauratie van de Baudelokapel heeft drie jaar geduurd. De vroegere gebedsruimte is nu omgebouwd tot een nieuwe culinaire hotspot. Het oorspronkelijke karakter van het beschermde gebouw moest echter gerespecteerd worden. Om dit prachtige, maar onconventionele kader van slimme en comfortabele warmte te voorzien, werd een beroep gedaan op vloerverwarming van Viega, in combinatie met een uniek regelsysteem. Eten in een oude kerk hoeft immers zeker niet koud en kil te zijn.
Investeerder Jean-Pierre Bogaert vatte het ambitieuze plan op om de Baudelokapel aan de Ottogracht in Gent te transformeren tot een nieuw horecaconcept waar 500 tot 600 bezoekers terecht kunnen. De laatgotische kapel uit de zeventiende eeuw hoorde bij de abdij van de cisterciënzers. Wolfgang Amadeus Mozart gaf in deze kapel op achtjarige leeftijd een concert. Van 1817 tot 1925 vond de universiteitsbibliotheek een onderkomen in het gebouw, daarna werd het gebruikt als stadsbibliotheek. Die verhuisde eind jaren ‘70 van vorige eeuw en sindsdien werd geen nieuwe functie toegekend aan de kapel die nu na jarenlange leegstand werd gerestaureerd en een nieuwe bestemming krijgt.
Het concept van de Holy Food Market is geïnspireerd op de voedselmarkthallen zoals je die vindt in Barcelona, Rotterdam en Kopenhagen: een soort overdekte marktplaats, waar je aan verschillende eetkraampjes allerlei lekkernijen kan proeven. In de zijbeuken komen twaalf eetkraampjes of ‘foodstands’, centraal in de ruimte bevindt zich een zitgedeelte met lange tafels. De dienst Monumentenzorg volgde de werkzaamheden de voorbije drie jaar nauwgezet op.
“Voor dit project was een flexibele warmtevoorziening nodig. De plaatsen waar wordt gekookt, zullen we in principe minder moeten verwarmen dan het eetgedeelte. Maar indien de plaatsbestemming in de toekomst toch zou wijzigen, moet het mogelijk zijn om overal in het kerkgebouw aan dezelfde warmtevraag te voldoen. Het was dus nodig om de verschillende zones afzonderlijk en soepel regelbaar te maken om het comfort van de bezoekers, onze koks en het personeel te garanderen”, legt Jean-Pierre Bogaert uit.
Installateur PeKo uit Oost-Eeklo, die alle technieken op de site verzorgde, plaatste met de hulp van producent Viega een vloerverwarmingssysteem. Mensen kijken wel eens raar op als ze dat horen: hoe kun je nu een ruimte van 16 m hoog verwarmen met vloerverwarming?
“Het mooie is dat dit helemaal niet hoeft. Je hebt immers niet meer nodig dan een aangename stralingswarmte op menshoogte, ongeveer 1,80 m. Met gewone radiatoren of convectoren zouden we inderdaad ventilatoren nodig hebben om de warme lucht die circuleert voortdurend weer naar beneden te ‘duwen’, wat minder comfortabel is en niet zo energiezuinig”, zegt Peter Weterings van PeKo. “De ‘onzichtbare’ vloerverwarming helpt ook om het authentieke karakter van de kapel te bewaren. Met visueel ‘storende’ elementen als radiatoren ligt dat natuurlijk een stuk moeilijker”, vult Jean-Pierre Bogaert aan.
Installatiecomfort
“Wij zijn hier al twee jaar bezig, maar de vloerverwarming lag er grotendeels in één dag, met een totale lengte van ongeveer 3.000 m buis. Dat hebben we mede te danken aan de zeer flexibele polybuteenbuis (pb). Polybutyleen is een lasbare kunststof die wordt gebruikt voor toepassingen bij hoge temperaturen, zoals in vloerverwarming, bij airconditioning of sanitair. De pb-buizen zijn toepasbaar als stijgleiding, maar ook als waterleiding of leiding voor verwarmingstoepassingen. Met een ander materiaal hadden we dat nooit klaargespeeld. De pb-buizen van Fonterra worden via het zogenaamde tacker-systeem op kunststof isolatieplaten manueel vastgehecht. Aan de collectoren worden ze met de perstang verbonden, wat minder risico inhoudt op beschadigingen dan andere technieken”, legt Peter Weterings uit.
Collectoren aan beide uiteinden van de kapel zorgen dat de afstand van elke kring overbrugbaar blijft. De oppervlakte van 700 m2 werd opgedeeld in rechthoeken van 8 op 12 m, gescheiden door uitzettingsvoegen. “Viega had voor ons al veel werk gedaan met het verlegplan. Het is een groot voordeel als je op die manier met de leverancier kan samenwerken. Je kan duizend keer vloerverwarming leggen, maar toch is elke bouwwerf anders. Dan maakt de ondersteuning van de fabrikant wel degelijk een groot verschil omdat je kan beschikken over een gedetailleerd plan, advies ter plaatse, enz.”, zegt Peter Weterings.
Regelsysteem
Voor Viega is de Baudelosite meteen ook de Belgische primeur van het nieuwe Fonterra Smart Control regelsysteem. Dat is het eerste systeem voor vloerverwarming dat ook de retourtemperatuur van elke kring meet en daar flexibel op inspeelt. Via de temperatuurvoeler communiceert een ‘actuator’ met de beheersmodule. Fonterra Smart Control reageert daardoor meteen op de warmtevraag. Op sommige plaatsen, waar je bv. via een groot raam veel zonnewarmte binnenkrijgt, of in de buurt van een open haard zal de retourtemperatuur van die kring hoger zijn.
In functie van de kamer-, de vertrek- en de retourtemperatuur analyseert het systeem dan de warmtebehoefte en stuurt het de kringen bij, door de ventielen precies genoeg te openen of te sluiten. Het is geen kwestie meer van enkel open of dicht. Bovenop de 20% die als vuistregel voor vloerverwarming geldt, bespaar je op die manier nog eens 10 tot 15% aan energie. De communicatie tussen de basiseenheid en de thermostaten (en/of het homenetwerk) verloopt volledig draadloos. Zo kan de beheerder op elk moment en vanop afstand de afzonderlijke kringen bijsturen.