Elia service center: van natte ondergrond tot bamboe gevel

Het nieuwe service center bestaat uit verschillende onderdelen. In eerste instantie is er het kantoorgebouw (1.155m²). Het is gerealiseerd volgens de passiefhuisprincipes met een minimale ecologische voetafdruk. Dat is onder meer te danken aan de modulaire prefab- en houtskeletelementen, groendaken, biobased gevelafwerking uit bamboe, waterinfiltratiesystemen en energiezuinige technieken. Achter het kantoorgebouw bevindt zich een magazijn met atelier (5.083m²) dat is uitgevoerd als lage-energiegebouw. Rond de gebouwen is nog een afvalverzamelinrichting en een overdekte buitenopslag voorzien. Aannemer STRABAG Belgium nam de sleutel-op-de-deuropdracht aan.

Met de voeten in het water

Die opdracht begon vanaf dag één met heel wat uitdagingen, herinneren zich hoofdprojectleider Filip Vertongen en projectleider Bram De Smedt. Omwille van de hoge tijdsdruk koos opdrachtnemer STRABAG ervoor een uitgebreid projectteam in te zetten. De projectleiding kreeg hiervoor bijkomende ondersteuning van een werfleider en een assistent-werfleider. Geen overbodige luxe, want de ondergrond had best wel wat verrassingen in petto. “Toen we eind 2024 op het terrein van start gingen, stelden we vast dat het grondwater maar op 1 tot 1,5m onder het maaiveldniveau zat. Bovendien drong het oppervlaktewater maar heel traag in de bodem omwille van verzadiging. Om de graaf- en funderingswerken uit te voeren, diende een bemalingsinstallatie geplaatst te worden om de grondwaterstand te verlagen. Een belangrijke randvoorwaarde daarbij was de aanwezige verontreiniging in het grondwater. Samen met een bemalingsspecialist hebben we een oplossing uitgewerkt om enerzijds geen vertraging op te lopen omwille van de bemaling en anderzijds een betrouwbare oplossing te bieden die een waterzuivering overbodig maakte. Er werd uiteindelijk gewerkt met verschillende kleinere bemalingscircuits die in aparte faseringen konden in- en uitgeschakeld worden. Zo werden minder vervuilde deeltjes aangetrokken en bleven we binnen de opgelegde grenswaarden voor vervuiling. Die inventiviteit heeft ons tijdswinst opgeleverd en Elia kosten bespaard”, opent het projectleidersduo.

Na het verwijderen van de teelaarde bleek de ondergrond op het niveau van de funderingsaanzet onvoldoende draagkrachtig te zijn. “Om dat te verhelpen hebben we de slechte grond deels verwijderd en hebben we de aanwezige grond aanvullend gestabiliseerd door het toevoegen van kalk en cement.”

Slim voorbereiden, snel bouwen

Bijzonder was ook de strakke bouwtermijn van minder dan een jaar. Dat noopte het STRABAG-team een strakke bouwplanning aan te houden. “Het ontwerp werd hierop afgestemd door te kiezen voor modulaire bouwmethodes om de ruwbouwstructuur zo snel mogelijk wind- en waterdicht te hebben. Voor het magazijngedeelte vertaalt zich dit in een structuur van prefab betonnen elementen en profielstaal met daarrond een gevelbekleding opgebouwd uit zelfdragende binnendozen. Voor het kantoorgedeelte werd geopteerd voor een houtskeletbouw met CLT-draagvloeren en GL-kolommen en -balken. Die dragende structuur is aangekleed met geprefabriceerde voorgeïsoleerde skeletwanden. Dankzij die keuzes zijn we er in geslaagd om quasi de volledige ruwbouw op een goede drie maanden op te trekken.”

Om die timing waar te maken, koos STRABAG er wel voor het kantoor en magazijn simultaan te bouwen, wat mogelijk was door de verschillende materialen waaruit ze zijn opgetrokken. “Verder hebben we ook het concept van de prefab betonnen kernen in het kantoor gewijzigd. Die waren op halve verdiepingshoogte ontworpen, maar dat zou de continuïteit van het bouwproces bemoeilijken. We hebben daarom voor premuren van 8m hoog gekozen. Dat liet toe de CLT-structuren meteen over twee verdiepingshoogtes te bouwen. Om te vermijden dat het hout te lang aan nat weer zou worden blootgesteld, hebben we het kantoorgebouw in drie fases gebouwd volgens de LEAN principes. Zo konden we iedere fase van het gebouw meteen van een dampscherm voorzien om het hout te beschermen in afwachting van de definitieve dakdichting.”

Het magazijn bepaalde het kritieke pad in de ruwbouwplanning en vroeg dan ook de nodige inventiviteit om het vertragingsrisico in de verdere afwerking te beheersen. “Onze oplossing bestond erin het dak in zones uit te voeren. Zo werden steeldeck, isolatie en dampscherm gezoneerd geplaatst om toe te laten al andere werken binnen het gebouw op te starten. Later kwam daar dan in één keer de definitieve dakdichting op. Die gefaseerde aanpak vroeg de nodige energie en aandacht om de verschillende onderaannemers goed op elkaar af te stemmen.”

De keuze voor prefab bouwen vroeg ook om een uitvoerige voorbereiding en een doorgedreven coördinatie tussen de verschillende onderaannemers. “Denk maar aan de onderlinge verbindingen tussen verschillende materialen en elementen, het voorzien van sparingen voor technieken, het afstemmen van de details van het buitenschrijnwerk met de prefab structuur, het instorten van voorzieningen voor kraanbaanliggers, … We moesten daar nu in een heel vroeg stadium al rekening mee houden, terwijl dat doorgaans pas in een latere afwerkingsfase in detail bekeken wordt.”

Verbrande gevel

De ontegensprekelijke eyecatcher in het ontwerp van het service center is de gevelafwerking in Shou Sugi Ban, of gebrande bamboe. De gevel is getooid in zo’n 5km bamboe, geproduceerd in China en gebrand in België. “De uitdaging daarbij was dat dit concept nog nooit was uitgevoerd in België en dat er ook nog geen specifieke regelgeving op vlak van brandveiligheid voor bestaat. Om een kwalitatieve en veilige oplossing te bieden, hebben we daarom zelf in samenwerking met Buildwise een studie uitgevoerd en de nodige brandproeven laten uitvoeren. Dat heeft er onder meer toe geleid dat we het ontwerp met open voegen hebben aangepast naar gesloten voegen. De bamboe-planken zijn op clips tegen de gevel geklikt met het oog op de duurzaamheid en esthetiek. Nog een pittig timingsdetail: de levertermijn voor het bamboe vanuit China bedroeg 6 maanden. We hebben dus vanaf de eerste dag na de bestelling actie moeten ondernemen om het bamboe tijdig geleverd te krijgen.”

We hebben een creatieve bemalingsoplossing uitgewerkt die tijd- én kostenbesparend was. Dankzij de keuze voor modulaire bouwmethodes hebben we de ruwbouwstructuur op drie maanden gerealiseerd. Aan de hand van brandproeven hebben we de nodige garanties gegeven over de veiligheid van de verbrande bamboegevelbekleding.