Freelancers kunnen voor nieuwe legale instroom in de bouw zorgen
In de bouw heerst veel concurrentie door buitenlandse gedetacheerden, door bijberoepers en sinds kort ook door bijklussers en door de deeleconomie. Daarnaast blijft de nood aan gekwalificeerde mensen in de sector hoog. Het antwoord hierop is volgens Bouwunie de freelancer, die ook nog andere voordelen biedt. Ook in de bouw moet freelance volgens haar mogelijk zijn zonder dat de freelancer of het bouwbedrijf dat op hem of haar een beroep doet, beschuldigd wordt van schijnzelfstandigheid. Bouwunie wil enkel spreken van schijnzelfstandigheid bij bewuste fraude en sociale dumping.
Volgens de gangbare definitie is een freelancer “een ondernemer zonder personeel die hoofdzakelijk, maar niet uitsluitend in een business-to-business- (B2B) context zakelijke diensten verleent op basis van tijdelijke contracten, opdrachten of projecten”. In andere sectoren bestaat de freelancer al langer; denk maar aan journalisten, informatici, vertalers, coaches, …. Alleen in de bouw wordt blijkbaar verkrampt gereageerd en wordt elke structurele samenwerking tussen een bouwonderneming en een zelfstandige nauwlettend onder de loep genomen (“Zou hier geen sprake zijn van schijnzelfstandigheid?”), terwijl het meestal helemaal niet de bedoeling is om sociale regels te omzeilen of te frauderen; niet door het bouwbedrijf-hoofdaannemer en niet door de zelfstandige-onderaannemer. Bouwunie wil dit uitklaren en de relatie bouwbedrijf-freelancer decriminaliseren.
De freelancer in de bouw biedt volgens haar immers een antwoord op een actuele vraag naar kwaliteit en flexibiliteit van beide kanten. In de sector zijn steeds meer zelfstandigen actief die flexibel willen werken en hun eigen baas willen zijn, maar zonder meteen een hele onderneming met werknemers te ambiëren. Anderzijds zoeken bouwbedrijven vlot inzetbare mensen met een specifieke kennis en ervaring.
Daarnaast ervaren bouwbedrijven veel concurrentie en die is niet altijd eerlijk. Buitenlandse gedetacheerden zijn veel goedkoper en beroepen zich op de toepassing van de EU-regels om allerhande Belgische wetgeving te omzeilen. Zo is het sociaalrechtelijke luik van de Arbeidsrelatiewet (schijnzelfstandigheid) niet van toepassing op buitenlanders.
De freelancer biedt ook andere voordelen: hij is een pak goedkoper dan andere flexibele samenwerkingen zoals uitzendarbeid en hij torst minder ballast en minder moeilijk werkbare beperkingen die het werknemersstatuut wel met zich brengt zoals zeer lange en dure opzegtermijnen.
Om al die redenen zouden bouwbedrijven meer gebruik willen maken van freelancers. Om te vermijden dat de inspectiediensten die samenwerkingsvorm als schijnzelfstandigheid bestempelen, ook al is geen sprake van fraude of sociale dumping, vraagt Bouwunie een aanpassing van de Arbeidsrelatiewet. Er is immers nood aan rechtszekerheid voor zelfstandige freelancers en bouwbedrijven. De Arbeidsrelatiewet moet enkel gebruikt worden waarvoor ze echt dient: om manifeste en bewuste fraude, uitbuiting en sociale dumping tegen te gaan.
Een recente enquête van Bouwunie bij haar leden wijst uit dat 65 tot 70% van de bouwbedrijven wil samenwerken met zelfstandigen. Vooral de flexibiliteit en de kwaliteit van zelfstandigen en freelancers vormen grote voordelen. Flexibiliteit betekent meer mogelijkheden om bv. pieken op te vangen of specifieke werken uit te voeren en leidt ook tot minder regels. De kwaliteit wordt gegarandeerd omdat freelancers hun vak kennen, specialisten zijn en de juiste ingesteldheid en verantwoordelijkheidszin hebben, aldus de respondenten.
Freelancers zijn niet per definitie goedkoper dan eigen werknemers en torsen minder potentiële zware kosten, want ze worden enkel ingeschakeld en betaald voor een welbepaalde opdracht. De samenwerking met hen zorgt tevens voor minder rompslomp.
Daarom wil een groot aantal bouwbedrijven in zee met zelfstandigen. Uit de enquête blijkt ook dat één op de vier dat vandaag echter niet doet uit schrik voor schijnzelfstandigheid.