Mosa fabriceert 3.000 verschillende soorten vloer- en wandtegels

“Royal Mosa bestaat sinds 1883 en is al meer dan 130 jaar in Maastricht gevestigd. Het bedrijf werd opgericht door de familie Regout uit Luik. We runnen een fabriek voor vloertegels en een fabriek voor faïence of wandtegels tegenover mekaar vlakbij de spoorweg in Maastricht en hebben ruim 600 medewerkers in dienst, van wie 500 in Maastricht en honderd in verkoopkantoren in België, het Groothertogdom Luxemburg, Frankrijk, Scandinavië, Zwitserland, Oostenrijk, Engeland, de USA, Canada en Dubai. Op kantoor en in de fabrieken zijn ook respectievelijk tien en twintig productontwikkelaars en designers aan de slag. We zetten 6 miljoen m² tegels per jaar af en boeken een omzet van meer dan 110 miljoen € in alle continenten, die de jongste jaren wat stijgt. We hebben ook al voor het vijfde jaar naeen een Cradle to Cradle-certificaat gehaald; hierbij zijn we geëvolueerd van basis naar zilver en nu gaan we voor goud”, vertelde market manager Benelux bij Mosa Mark Jansen ons vorig jaar.

In 1947 werd de keramische ontwerper Edmond Bellefroid aangeworven en ging Mosa ook designserviezen ontwerpen en produceren. Ook industriële ontwerpers als Jef Schijns en de Vlaamse Piet(er) Stockmans werkten lang voor Mosa.

Mosa haalt zijn klei uit de buurt en in Frankrijk en Duitsland. Het produceert 3.000 verschillende soorten vloer- en wandtegels en accessoires. 40% van de omzet komt uit het buitenland. In Nederland is de verhouding tussen vloer- en wandtegels 50/50. De namaakindustrie werkt echter snel, want twee maanden na hun lancering zijn nieuwe Mosa-tegels doorgaans al gekopieerd.

De onderneming heeft een eigen werkplaats, zodat ze zelf kan ingrijpen als een onderdeel in de fabricage van haar tegels stuk is, en voorziet ook in haar eigen onderhoud.De wandtegelfabriek is zowat 400 m lang en 100 m breed. Hier is men in 1883 aardewerk beginnen te produceren om pas na vijf jaar over te schakelen naar faïence. De fabriek voor de productie van vloertegels aan de overkant van de straat bestrijkt 200 x 200 m en dateert van na de Tweede Wereldoorlog. Beide fabrieken produceren 30.000 tot 35.000 tegels per dag of dus meer dan 6 miljoen vierkante meter per jaar. “We werken 24 uur per dag in drie shifts. Twintig jaar geleden, toen hier nog 1.200 mensen aan de slag waren en de tegels nog manueel werden ingepakt, vond een automatisering plaats. Vandaag werken in de twee fabrieken nog ongeveer 350 doorgaans hoog gekwalificeerde hbo’ers (hoger beroepsonderwijs, net onder de universiteit) en in onze kantoren nog ruim 250 medewerkers. Vijftig mensen produceren 7.000 m² per shift. We werken heel veel met lokaal personeel en voorzien sinds kort ook een vaste overdracht tussen twee shifts”, weet sales manager Belux Wim Doens.

De grondstoffen worden met vrachtwagens aangevoerd vanuit de kleigroeven. In de fabriek perst een pers de tegels uit zand en klei, die op de band worden geplaatst. Ze worden laag per laag gemarkeerd vóór ze in de oven gaan. De glazuurbereiding van de wandtegels vormt de tweede fase in het fabricageproces, als de tegels al gebakken zijn. “Ze gaan door een gordijn van vloeibaar glazuur en worden een tweede keer gebakken. Zo kunnen we de tegels heel erg sturen zodat er geen putjes in zijn. Dit procedé heet bicultura”, verklaart Wim Doens.

De oven staat altijd aan, behalve gedurende twee weken tijdens de bouwvakantie wanneer de rollen op de transportbanden er worden uitgehaald, afgeschuurd en er opnieuw in gestopt of vervangen. De tegels komen er toe vanuit cassettes.

Na het persen moeten de tegels gedroogd worden vóór ze de oven in gaan. Het droogproces voltrekt zich in de droogtoren op een temperatuur van 90° C; daar gaan de tegels drie uur doorheen. Het branden gebeurt in de snelbrandoven. De temperatuur is hoger dan 1.000° C in de ovens.

Strenge eigen normen

Op een bepaald moment worden de tegels heel langzaam opgewarmd en afgekoeld; anders zouden ze breken. Keramische tegels zijn ook altijd ietwat hol of bol, nooit volledig recht. De EU laat slechts een bepaalde speling toe, maar de Mosa-normen zijn nog strenger. De gangbare afmetingen van bv. de wandtegels variëren van 10 x 10 cm tot 30 x 60 cm. Tegels van 30 x 60 cm vormen een heel populair badkamerformaat. 

Vervolgens zijn de tegels klaar om in de cassettes te gaan. Ze worden één voor één gecontroleerd en voorbereid om op de stapels te worden gelegd. Op de glazuurband worden ze op het glazuur voorbereid.

Persen, drogen en verwarmen in de oven vormen dus de verschillende etappes in het productieproces. Vanuit de oven worden de tegels gestapeld en met enorme zuignapinstallaties op de band gelegd. Een machine brengt intussen automatisch nieuwe voorraden tegels.

“We produceren ook tegels in groter formaat (20 x 25 cm). De machines blazen de tegels met foutjes eraf”, stellen Mark Jansen en Wim Doens.

Aan de schuine kopkant valt ook het glazuur, eigenlijk een vloeibare glaslaag, erover.

In een oogwenk is het glazuur gedroogd en gaan de tegels de oven in. Ze worden weer op de rollerboxen gezet en gaan later naar de ovenmond om voor de tweede keer gebakken te worden.

“Aan de kleur van het glazuur zie je niet heel goed de uiteindelijke kleur. 80% is wit. We hebben tien soorten wit en daarin maken we verschillende tinten. Die omzet gaat wel langzaam omlaag, maar  is het belangrijkste marktsegment voor onze wandtegelfabriek. Onderaan bevindt zich de tintencode. Dat kunnen we engineeren zodat we bij nabestellingen in die tinten blijven, een voordeel tegenover de concurrentie”, signaleert Mark Jansen.

In het Amsterdamse hotel The Exchange, aangekleed door de Nederlandse designstudio Ina & Matt, werd zelfs de onderkant van een tegel gebruikt met een matte glazuur erop. “We ontwerpen soms ook zelf voor architecten met Special Custom Design, waarbij een ontwerp wel tien keer over en weer kan gaan vooraleer het goed zit”, glimlachen Wim Doens en Mark Jansen.

Mosa beschikt over vier grote ovens en een kleine accessoire-oven voor kleinere producten. De showroom service, bevolkt door vier medewerkers op kantoor en tien in de werkplaats, vormt een speciale dienstverlening aan de architect, met wie ook via de website rechtstreeks gecommuniceerd kan worden.

“Het wordingsproces van tegels vanaf het moment dat ze geperst zijn tot ze klaar zijn, neemt vier uur in beslag. Ze blijven drie kwartier tot een uur in de oven, drogen een half uur en worden gedurende een kwartier geglazuurd”, deelt Mark Jansen mee.

Wandtegels zijn altijd geglazuurd; vloertegels, die op vloeren en wanden kunnen worden geplaatst, zijn daarentegen steeds ongeglazuurd. Een wandtegel heeft een biscuit waarop een glazuurlaagje is geplaatst en wordt een tweede keer gebakken. In tegenstelling tot wandtegels kunnen vloertegels ook geplaatst worden op buitengevels, met ankerbevestigingen en op een profiel. Ze kunnen isolerend werken, waarbij ze voor koeling zorgen in de zomer en verwarming in de winter. Er zijn ook trends in wand- en vloertegels. Zo zijn zandkleurige vloeren vandaag erg in trek, terwijl grijs en antraciet meer hebben afgedaan.

Mosa maakt zijn tegels op vier manieren: met vlokjes, met korreltjes, met een veegef­fect en met een andere soort vlokjes. Het is sterk in urban design met een nonchalant, maar authentiek effect. Belangrijk bij de applicaties zijn de manieren om je korrels te verstrooien en zo contrast te creëren. Ontwerpers gaan die vier vormen met elkaar mengen en bekomen zo vier applicaties binnen één kleur. Ze kunnen één, twee, drie of vier applicaties gebruiken. Er zit ook altijd een richting in. Op één vlak kunnen drie applicaties achter elkaar gelegd worden, waardoor je een geometrische orde krijgt.

Tijdloos

Mosa profileert zich als een heel tijdloze fabrikant die esthetisch een verband legt tussen zijn collecties. De Maastrichtse tegelspecialist was vaak aanwezig op Interieur Kortrijk, Architect@Work en het Salone del Mobile in Milaan. Het tracht vooral voorschrijvers te beïnvloeden, in tegenstelling tot zijn Spaanse en Italiaanse concurrenten die in eerste instantie op handelaars mikken. “We realiseren 60% van onze omzet in Nederland, veel voor de sociale woningbouw, terwijl de export dus goed is voor 40%. Onze grootste concurrenten zijn het Oostenrijkse Lasselsberger, het Zwitserse Vitra, het Italiaanse Marazzi en Cotto d’Este (deze laatste in het duurdere segment), het Spaanse Porcelanosa en de Koninklijke Tichelaar bv die bijna alleen op aanvraag werkt”, weet Wim Doens.

Nederland is een heel belangrijke markt voor Mosa evenals de USA, België, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, Italië en Scandinavië. Voor architecten was begin 2018 een heel grote uitbreiding voorzien van de wand- en vloertegelcollectie die Mosa in Maastricht maakt.

Mosa-tegels vind je op de meest diverse plaatsen. Zo liggen in de Italiaanse delicatessenzaak Peppe’s in Genk, ontworpen door architect Massimo Pignanelli van het Hasseltse UAU collectiv, sinds twee jaar 50 tot 100 m² vloertegels van de collectie ‘Scenes’ die op Interieur Kortrijk 2014 werd voorgesteld. Achter de toog bekoren 10 m² wandtegels van de collectie ‘Murals’ uit 2012 die ook op Interieur Kortrijk werd getoond, tegels van 15 x 15 cm in tal van kleuren en met een lijntje. Mosa kleedde ook het befaamde Italiaanse restaurant La Botte in Genk aan met beige en bruine vloertegels.

“In Mechelen Nekkerspoel vind je onze tegels in de bodem, de wanden, de plafonds en aan de buitengevel. Drie jaar geleden hebben we een klooster aangekleed. We richten ook alle Neuhaus-pralinewinkels in met chocoladekleurige vloertegels, hebben de winkel van chocolatier Pierre Marcolini betegeld en zijn heel sterk vertegenwoordigd in de ziekenhuissector (het AZ Sint-Jan in Brugge, het AZ Sint-Augustinus in Veurne, het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum (OPZ) in Geel, het OLV van Lourdes-ziekenhuis in Waregem, …) waar we dikwijls de inkomhallen en de sanitaire gedeeltes voor onze rekening nemen. VK Studio in Roeselare focust zich vooral op ziekenhuizen”, poneert Mark Jansen.

“In het station van Milaan liggen onze tegels op de perrons. In de USA zijn we aanwezig in universiteiten, hotels, luxehuizen, luchthavens en stations. Onze tegels schitteren tevens in de Swarovski-boetieks, in talrijke Nike-winkels, in de Burj Khalifa in Dubai, in het luxueuze en hippe vijfsterren W London-hotel in de Britse hoofdstad, in de privévertrekken van Nederlandse voetballers en tennissers en bij Delhaize, waar ze op verschillende gebieden en in verschillende gevallen worden toegepast. In Frankrijk vragen supermarkten normaliter 13 mm dikke tegels. Voor de nieuwe vestiging van de Bijenkorf in Utrecht werd een zeshoekige tegel toegepast; in de Bijenkorf in Amsterdam waren we al aanwezig. Na de jongste bouwvakantie werden onze heel authentieke ‘Scenes’-tegeltjes van 15 x 15 cm geplaatst in de brouwerijzaal van Omer Vander Ghinste in de Kortrijkse deelgemeente Bellegem, waar het bekende bier Omer wordt geproduceerd. Een paar jaar geleden hebben we ook de bottelarij en het nieuwe klooster van de paters Trappisten van de Sint-Sixtusabdij van Westvleteren betegeld naar de plannen van voormalig Vlaams Bouwmeester Bob Van Reeth. Er is trouwens een link tussen de authenticiteit en eerlijkheid van ons product en van het brouwproces”, knipoogt Wim Doens.

Mosa produceert ook douchetegels rond douches waardoor het water in de douche blijft en rolstoelgebruikers toch makkelijk kunnen douchen. Alle tegels zijn bestand tegen de MRSA-bacterie (Meticilline-Resistente Staphylococcus Aureus) in ziekenhuizen.

“Er zijn verschillende gradaties van antislipvloeren. Zo hanteren we als stroefheidswaarde van onze tegels R10, terwijl onze meeste concurrenten zich beperken tot R9. Dat is belangrijk voor industriële keukens in ziekenhuizen. We zijn ook aanwezig in heel veel gevangeniskeukens, die een zeer sterke tegel vereisen, en worden vaak gevraagd door de Regie der Gebouwen. Een aantal grote klanten, zoals de CRH Group in Nederland, neemt ook tegels af. Andere cliënten zijn de Groep Saint-Gobain en een aantal inkoopcombinaties zoals de Veris Group. We beschikken eveneens over een sterk netwerk van een aantal dealers met presentaties in toonzalen”, luidt het.

Red Dot Award

Op 3 juli 2017, de dag waarop het Red Dot Design Yearbook 2017/2018 verscheen, ontving Mosa tijdens het Red Dot Gala in het Red Dot Design Museum in het Duitse Essen de Red Dot Award met zijn innovatieve serie vloertegels Mosa μ (mu), die een vloer subtiel van kleur kan doen veranderen in de loop van de dag. De innovatieve en dynamische lijn tegels die deze Nederlandse keramiekspecialist ontwikkelde en in april lanceerde, reageert immers op veranderingen in lichtinval en herdefinieert zo tijd en ruimte op een vernieuwende manier. De jury, samengesteld uit een veertigtal onafhankelijke ontwerpers, designhoogleraren en gespecialiseerde journalisten, prees de innovatieve benadering en erkende Mosa’s toewijding voor het creëren van grensverleggende producten die zowel conceptueel sterk als technisch kwalitatief zijn.

De Mosa μ-serie werd geprezen om haar uitstekende ontwerp en prima materiaalkwaliteit. De bekroning ervan vormt een nieuw visitekaartje voor deze befaamde Maastrichtse tegelproducent, die eerder al een aantal Red Dot Awards in de wacht sleepte en bekroond werd met tal van andere prijzen zoals IF Awards, Interior Innovation Awards, Design Plus Awards, Good Design Awards en Dutch Design Awards.

Iedere tegel van de Mosa μ-serie vormt een combinatie van talrijke kleuren: een optische mix van miljoenen heldergekleurde korreltjes die ontstaan door pigmenten te mengen met klei. Door te kijken naar de manier waarop keramische pigmenten zich vermengen, creëerde Mosa vloertegels die sommige kleuren absorberen en andere reflecteren.

Door te spelen met deze keramische pigmenten en met hun interactie met hun omgeving en met elkaar kan deze tegelreeks op een delicate manier ontelbare keren van uitzicht veranderen. Mosa μ-vloeren reageren op de ruimte, de tijd, lichtveranderingen, interieurelementen, … en laten ons eenzelfde ruimte op tal van verschillende manieren ervaren.

Het μ-concept maakt dankbaar gebruik van de bijzondere relatie tussen licht en het kleurenspectrum. Ook natuurkundige principes, trends in architectuur, kunst en de visie van oude Griekse filosofen op kleur en licht speelden een belangrijke rol bij de ontwikkeling van Mosa μ. Iedere tegel van de serie is uniek omdat de uitstraling beïnvloed wordt door het licht, de afstand en de invalshoek en andere gekleurde objecten. Bij zelfs de kleinste beweging verandert het uiterlijk van deze tegels, waarbij het keramische oppervlak zich telkens op speelse en dynamische wijze aanpast. Zelfs gekleurde voorwerpen en materialen in de buurt van het oppervlak bepalen mee de look.

De tegels zijn beschikbaar in één formaat (60 x 60 cm) en vier hoofdkleuren (wit of white, lichtgrijs of lightgrey, grijs of grey en bruin of brown). De inspirerende serie Mosa μ biedt tal van mogelijkheden en zorgt voor een ruime creatieve vrijheid, waarbij het de perceptie van tijd en ruimte voorgoed verandert.

 “Onze μ-collectie bestaat uit vier verschillende vloertegels, waarbij het lijkt of de kleur verandert naar volledig blauw of rood naargelang het invallende (dag- en avond)licht. De toplaag kan in dertig verschillende kleuren gemaakt worden. Iedere tegel heeft heel kleine kleurenpuntjes waarbij alleen felle (rode, gele, groene) kleuren worden gebruikt. Het resultaat is een levendig beeld: de gemixte kleuren zijn complementair en bieden een mooi contrast. De collectie is geïnspireerd op de kleurencirkel van de Zwitserse kunstschilder Johannes Itten, die is gebaseerd op het subtractieve kleursysteem waarbij verf bepaalde kleuren uit het invallende licht absorbeert. De zon reageert immers ’s morgens anders dan ’s avonds: geelbruin wordt bruinrood en heel blauw wordt ’s avonds gelig en rood. Een andere tegel verandert van geelgroen ’s ochtends naar blauwig en roodachtig en rood wordt wat meer paars. Voor deze collectie werkt Mosa samen met een lichtdeskundige van de universiteit van Eindhoven”, licht Mark Jansen toe.

“We bezoeken met onze tegels alle architectenbureaus in Nederland die wij goed kennen. Architecten zweren immers nog vaak bij led-verlichting binnen en laten buiten de zon het werk doen. We hebben onze μ-tegels ook op architect@work laten zien en de reacties waren alvast uitstekend. Er kunnen drie tegels in één doos van 1 m²; per tegelformaat zijn onze verpakkingen immers anders”, voegt Wim Doens hier nog aan toe.