Niko: van Edison tot het Internet der Dingen, een eeuw van innovatie

Naar aanleiding van zijn 100-jarige bestaan opende Niko op 6 mei  de expo ‘100 jaar Niko – The best is yet to come’. De bezoekers krijgen er niet alleen een retrospectieve te zien van de voorbije 100 jaar, maar worden ook uitgenodigd om interactief na te denken over onze woon- en werktoekomst. Het bedrijf zelf doet die oefening dagelijks sedert zijn oprichting. Met een 90 man sterk R&D-team bedenkt en ontwikkelt Niko oplossingen die gebouwen comfortabeler, veiliger en energiezuiniger maken. De voorbije 10 jaar investeerde Niko ongeveer 100 miljoen € in geavanceerde productietechnieken en gezien de opmars van de kunstmatige intelligentie zal de onderneming zowat 10 miljoen € per jaar blijven investeren in de modernisering van haar fabriek.

Jo De Backer, executive director van Niko, de derde generatie aan het hoofd van de onderneming. (foto Niko)

Dit beleid werpt vruchten af. Met meer dan 700 werknemers, vestigingen in 10 Europese landen en een omzet van meer dan 175 miljoen € is Niko Group uitgegroeid tot een internationale holding. De broers Alfons en Werner De Backer hadden dit allicht nooit verwacht in 1919, toen ze vijf maanden na het einde van de Eerste Wereldoorlog van start gingen met hun bedrijf voor schakelaars en stopcontacten in Sint-Niklaas.

“The times they are a changing”

In 1928 vervaardigt Niko de eerste wandschakelaar van bakeliet, de eerste van een lange serie innovaties. (foto Niko)

Het bedrijf zou zich nochtans al zeer snel onderscheiden met een omzet van ongeveer 500.000 Belgische frank na de eerste vijf jaar, wat een pak geld was in die tijd. In 1928 vervaardigt Niko de eerste wandschakelaar van bakeliet, een 100% Belgische uitvinding die we te danken hebben aan Leo Baekeland in 1907. Dit is de eerste van een lange serie innovaties die zal leiden tot de snelle ontwikkeling van het bedrijf en er de twee broers zal toe aanzetten om hun blikken op het buitenland te richten.

Wanneer de tweede generatie aan het einde van de jaren ’50 van vorige eeuw de leiding van het bedrijf overneemt, behoort dit reeds tot de leiders in de sector in de België, met een omzet van 92 miljoen Belgische frank (2,3 miljoen €).  Maar in de sixties neemt Niko een nieuwe dimensie aan onder de vleugels van een ander De Backer broederpaar, bestaande uit Leo en Joseph, een duo dat elkaar bijzonder goed aanvult. De eerste is een geboren ondernemer, de tweede een creatieve ingenieur. Dankzij de ontwikkeling en commercialisering van innoverende producten krijgen ze bekendheid over de grenzen heen en brengen ze de beweging op gang die van het kleine Oost-Vlaamse bedrijf een internationale holding zal maken.

Het productieatelier van Niko in 1919… (foto Niko)

… en in 2019. (foto Niko)

De tijd is er ook rijp voor: de machtsovername door Leo en Joseph valt samen met het begin van de consumptiemaatschappij en de grote drang naar comfort, vooral thuis. Alle aandacht gaat uit naar de woning en elektrisch comfort is daar één van de wezenlijke onderdelen van. Het is in die context dat Niko in 1965 de eerste platte luxeschakelaar uitbrengt in Europa: de Inter 70 die twee jaar later zal worden gevolgd door de eerste elektrische lichtsterkteregelaar, twee producten die in ruime mate zullen bijdragen tot de internationale bekendheid van de onderneming.

Voor elke generatie een revolutie

Jo De Backer, kleinzoon van Alfons, neemt de fakkel over in 1993. Datzelfde jaar breidt de Amerikaanse regering het gebruik van internet – dat tot dan toe voorbehouden was voor de overheid – uit tot ondernemingen en particulieren en effent ze op die manier de weg voor het elektronische tijdperk. Niko stort zich op dat gat in de markt met de domoticasystemen. Dit is een constante bij Niko: door op scharniermomenten voor innovatie in grondstoffen, productiemethoden, technologie en bedrijfsmodellen te durven kiezen, heeft het bedrijf vaak als pionier gefungeerd in zijn sector. De lancering van de Nikobus in 1997, de eerste generatie van een met een schroevendraaier programmeerbaar en gemakkelijk te installeren domoticasysteem, zorgde ervoor dat Niko Belgisch marktleider werd in domotica.

Niko brengt dit jaar de Touchswitch, een bedieningspaneel dat volledig gepersonaliseerd kan worden, op de markt. (foto Niko)

Het zal in 2011 vervangen worden door het Niko Home Control-systeem dat op de markt werd gebracht als reactie op de introductie van de smartphone en de toenemende vraag naar connectiviteit. De digitale revolutie is een feit en Niko is vast van plan om ook daarop in te spelen, zoals het met alle revoluties gedaan heeft tijdens de voorbije eeuw.

“We hebben dit jaar de Touchswitch op de markt gebracht, een bedieningspaneel dat volledig gepersonaliseerd kan worden. Bovendien zullen we ook stembediening lanceren voor de Niko Home Control. Innovatie heeft tijdens de voorbije 100 jaar een belangrijke rol gespeeld bij Niko en dat zal tijdens het volgende decennium niet anders zijn”, kondigt Jo De Backer, de huidige executive director van Niko Group, aan.

CEO van de groep sedert 2017 is Paul Matthijs. Beiden voldoen daarmee aan de stilzwijgende regel die wil dat bij elke technologische revolutie een nieuwe generatie aantreedt. “Om competitief te blijven en de snelle veranderingen op de markt en de verwachtingen van onze klanten bij te benen, moeten wij meesurfen op de digitale golf. We zullen de komende jaren dus voluit inzetten op digitalisering en het gebruik van nieuwe technologieën, zoals kunstmatige intelligentie en robotica”, onderstreepte Paul Matthijs tijdens de festiviteiten voor het 100-jarige bestaan.

En het begint meteen goed: begin 2019 ontving Niko de ‘Factory of the Future’-award voor zijn inspanningen op het gebied van innovatie.

Op naar de 22ste eeuw

Het familiebedrijf boekt vandaag een omzet van meer dan 175 miljoen € (een verdubbeling in vijftien jaar) en telt 700 medewerkers. Maar Niko kan nog andere indrukwekkende cijfers voorleggen: in 100 jaar tijd produceerde het bedrijf meer dan 500 miljoen schakelaars en stopcontacten en installeerde het zijn apparatuur in meer dan 5 miljoen huizen in België. De door Niko vervaardigde elektrische apparatuur wordt momenteel in niet minder dan 85% van de Belgische woningen geïnstalleerd! Het beschikbare gamma omvat meer dan vijfduizend verschillende producten voor elektrische apparatuur, toegangscontrole, sensoren, lichtregeling en domotica.

Maar de investeringen van Niko beperken zich niet tot technologie en omzet. Het familiebedrijf dat sedert jaren in Oost-Vlaanderen gevestigd is, blijft een belangrijke rol spelen in de lokale tewerkstelling: meer dan de helft van zijn medewerkers is immers uit de streek afkomstig. De stad Sint-Niklaas, bakermat van de groep sedert haar oprichting in 1919, vertegenwoordigt alleen al meer dan 20% van het personeelsbestand.

En hoewel de grote vraag van het ogenblik is of de digitale transitie veel banenverlies mee zal brengen, stelt Bart Vanderkerken, vicevoorzitter human resources bij Niko, eerder gerust: “Het spreekt vanzelf dat dit nieuwe tijdperk andere profielen vergt; vandaar dat we maximaal inzetten op opleiding en reconversie van de personen die hier reeds aan de slag zijn, opdat de digitalisering niet tot verlies van banen zou leiden, maar integendeel zingevend zou zijn voor onze medewerkers.”

Een filosofie die in het multinationaltijdperk waarin we leven van dit familiebedrijf een geval apart maakt. En het geenszins verhindert om een hoofdrol te vertolken op een nochtans ongelofelijk competitieve markt.