Acht op de tien huiseigenaars verbouwen zonder deskundig advies

Dat concludeert Essencia, het marketing- en onderzoeksbureau voor de bouw, na een onderzoek. Essencia presenteert ieder jaar zijn bevindingen over de evoluties in de bouwsector. Het bureau focuste dit jaar op twee bekende trends: de vergrijzing en de groei op de renovatiemarkt. In die twee trends zijn er enkele opmerkelijke vaststellingen:

• De markt schat de verwachtingen van de leeftijdsgroep 55- tot 74-jarigen verkeerd in;
• Medioren (46 tot 64 jaar) denken bij renovatie niet aan levenslang wonen;
• Ouderen willen in hun woning blijven, kopers kiezen een woning op basis van de buurtkwaliteit;
• 81% van jonge huiseigenaars verbouwt zonder deskundig advies;
• Bouwsector vraagt productoverschrijdende systeemoplossingen.

“Een belangrijke vaststelling uit de bevraging van de verschillende leeftijdsgroepen is dat de markt de verwachtingen van de leeftijdsgroep tussen 55 en 74 jaar dikwijls verkeerd inschat. 54-jarigen beschouwen zichzelf nog niet als ouderen. Ze hebben vaak nog plannen om hun woning comfortabeler of energiezuiniger te maken. Maar hun renovatiewerken zijn heel ad hoc, er is vaak geen toekomstvisie. Probleem is dus dat men niet denkt aan aanpassingen met het oog op levenslang wonen, terwijl die behoefte wel snel de kop kan opsteken,” zegt Bieke Gepts, zaakvoerder van Essencia.

Bovendien zijn onze huizen niet geschikt om oud in te worden. Vandaag is 40% van ons woningenbestand gewoonweg niet aangepast aan de noden van senioren, bv. een badkamer op het gelijkvloers. Soms zijn de woningeigenaars te oud of zien ze er tegen op om nog aan de breekwerken voor de aanpassingen te beginnen. Daarom is het zinvol om daar bij een eerdere verbouwing wel aan te denken. Er bestaan wel al woonvormen om die noden van levenslang wonen in te vullen, zoals kangoeroewonen of cohousing, maar ze zijn nog geen groot succes.

Die vaststelling wordt kracht bijgezet door Lieven Roelandt, technisch directeur van Matexi. De projectontwikkelaar heeft ervaringen met beide woonoplossingen. “We geloven er heel sterk in, maar de markt haakt af omwille van de betaalbaarheid. Cohousing en kangoeroewonen zijn daarom enkel weggelegd voor de happy few. De betaalbaarheid van de woning blijft nog altijd het belangrijkste criterium voor kopers”, zegt Lieven Roelandt.

Ook de oudere leeftijdsgroepen blijven soms nog graag in hun eigen woning. “De groep 75- tot 85-jarigen maakt sneller de afweging om toch nog te renoveren of hun woning te verkopen in ruil voor een appartement. Bij de keuze voor een appartement letten ze heel sterk op de locatie en de beschikbare voorzieningen. Het meest geliefd zijn appartementen in een centrum dichtbij openbare diensten, winkels, horeca en openbaar vervoer,” verklaart Bieke Gepts.

“Het belang van buurten is inderdaad belangrijk. Ouderen zoeken de nodige voorzieningen in hun onmiddellijke omgeving, terwijl jongeren de ruimte willen hebben om zelf met hun buurt bezig te zijn. Voor een ontwikkelaar is het een uitdaging om de gepaste antwoorden in die zoektocht aan te reiken. Voorts is er een groeiend belang van wonen met diensten, zoals boodschappen die aan huis geleverd worden of brievenbussen die ook de pakjes van e-commerce-bedrijven aankunnen. Zelf kijken we al naar conciërgediensten die hierin een rol kunnen spelen. Het zijn allemaal oplossingen die het buurtgevoel een belangrijke meerwaarde geven”, vult Lieven Roelandt aan.

Oudere woningen

De groep die voor renoveren kiest, ziet zich vaak geconfronteerd met een woning ouder dan 35 jaar. 76% van het Belgische woningenbestand valt in deze categorie en dat maakt de renovatie-uitdaging groot, zo niet onmogelijk. “Sommige gebouwen zijn technisch moeilijk of zelfs onmogelijk te renoveren. Daarom is het aan te bevelen dat iemand die een woning wil verbouwen vooraf een gefundeerd advies krijgt over de mogelijkheden van de woning. Voor woningen die technisch niet meer correct te renoveren zijn, zou een verlaagd btw-tarief moeten gelden om de afbraak en heropbouw te stimuleren. Dat is de meest zekere weg naar een energiezuinige woning,” stelt Kati Lamens, voorzitter van Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV).

De groep 85-plussers trekt vaak richting woonzorgcentrum of assistentiewoning,  al zouden ze liefst ook in de eigen woning blijven. De uitdaging is echter om de zorgvoorzieningen in orde te krijgen. Dat geeft duidelijk aan dat oplossingen nodig zijn om ouderen te helpen langer in hun woning te blijven. We moeten dus op zoek naar duurzame renovatieoplossingen.

Niet alleen de oudere generatie renoveert; heel wat jonge gezinnen worden richting renovatie gedreven om wonen betaalbaar te houden. “Jonge gezinnen kopen een bestaande woning met de bedoeling ze geleidelijk op te knappen. Het feit dat ruim 30% die werken volledig zelf uitvoert en amper 19% van hen met een architect of energiedeskundige samenwerkt, betekent dat 81% zonder deskundig advies verbouwt. De grootste inspiratiebronnen voor deze verbouwers zijn het internet en de eigen vrienden- en kennissenkring. Daardoor blijven ingrepen ad hoc en is er nog te weinig toekomstvisie over wat men met de renovatie wil bereiken”, vertelt Bieke Gepts.

Voor Kati Lamens is dit een duidelijke motivatie voor het renovatiepact waar met een woningpas gewerkt zal worden. Die pas zal aangeven welke ingrepen nodig zijn om woningen energiezuinig te maken en welke kosten hier tegenover staan. Zo hebben de bouwheren toch een houvast en de mogelijkheid om correct te plannen.

Bouwaanvragen

Meer dan 60% van de bouwaanvragen wordt vandaag ingeleid door projectontwikkelaars, investeerders en aannemers. “De verschillende bouwpartners werken steeds vaker op nieuwe manieren samen. Ze vormen een bouwteam waarin ze samen het project binnen tijd, budget en kwaliteit proberen te realiseren. Vaak legt de opdrachtgever hen een dergelijke samenwerking op door een design & build-formule te vragen aan de markt. Daarbij gaat in tegenstelling tot klassieke aanbestedingen meer aandacht naar bouwefficiëntie en de energie- en onderhoudskost”, aldus Bieke Gepts.

Het wijzigende opdrachtgeverschap brengt ook bewustere opdrachtgevers met zich. “Omdat aannemers soms voor 25 of 30 jaar verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van een gebouw houden ze veel meer rekening met de onderhoudskosten. Ze zijn bv. bereid te investeren in een duurdere verwarmingsketel als die op de totale levensduur minder onderhoud vraagt en zo in totaal goedkoper uitvalt. De aannemers zoeken ook zekerheden en kijken voor de garantie liefst in de richting van één partij. Daarom hebben ze graag systemen die productoverschrijdende oplossingen aanreiken. Daar antwoorden op vinden is dé grote uitdaging voor de fabrikanten”, besluit Bieke Gepts van Essencia.