Bouwfirma’s kunnen opdrachten niet uitvoeren door gebrek aan ingenieurs

Bijna tweederde van de bouwbedrijven kunnen bepaalde opdrachten niet uitvoeren bij gebrek aan ingenieurs. Dat blijkt uit een enquête van de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) bij 51 bouwbedrijven die in totaal 1.154 ingenieurs tewerkstellen.

84% van de respondenten ondervindt moeilijkheden om voldoende ingenieurs aan te trekken en 86% denkt bovendien dat de situatie in de toekomst alleen nog zal verergeren. Tegelijk blijkt uit cijfers van de VDAB dat de bouw reeds een kwart van het aantal knelpuntvacatures voor ingenieurs vertegenwoordigt.

Om het acute tekort aan ingenieurs op te vangen gaan bedrijven ook rekruteren bij pas afgestudeerden. De jongste jaren is het aantal afgestudeerden in de opleiding voor Professionele Bouwbachelor fors gestegen. 65% van de bedrijven schakelen nu bachelors in voor taken die normaal door een ingenieur zouden gebeuren. 69% van de bedrijven probeert optimaal de talenten van de bestaande medewerkers te benutten. Ouderen krijgen eveneens een kans, net als werkzoekenden. Het tekort aan ingenieurs spoort firma’s aan tot maatregelen die ertoe leiden dat oudere werknemers, vooral vijftigplussers, geboeid blijven door hun werk en het bedrijf niet verlaten.

Ruimer rekruteren

Uit de resultaten van de enquête blijkt ook dat bouwbedrijven minder geneigd zijn ruimer te rekruteren dan bouwkundige ingenieurs, onder meer bij architecten, bio-ingenieurs en ingenieurs Mechanica. Deze optie wordt slechts door 23% van de respondenten gevolgd. Toch blijkt dat de toekomstperspectieven voor architecten en bio-ingenieurs minder gunstig zijn dan voor bouwingenieurs. Maar dit vergt een grondige omscholing die niet alleen door de bouwondernemingen kan worden gedragen. Universiteiten, de VDAB en het vormingsfonds Cevora moeten de sector daarbij steunen.

De bouwingenieurs vormen niet langer een mannenbastion: 59% heeft vrouwelijke ingenieurs in dienst. Ten slotte doet slechts 18% van de Vlaamse bouwbedrijven een beroep op buitenlandse ingenieurs. De oplossing moet voornamelijk van de binnenlandse arbeidsmarkt komen. Nederlandstalige bestekken lezen en op de bouwwerf kunnen communiceren met opdrachtgevers, ontwerpers, eigen werknemers en onderaannemers vergt nu eenmaal een goede beheersing van de Nederlandse taal.

57% van de respondenten legt zich toe op de oprichting van gebouwen, 31% voert infrastructuurwerken uit en 12% is bezig met afwerking en installatie. 59% van de antwoorden kwamen uit bouwbedrijven met meer dan 100 werknemers en 41% uit kleinere bouwbedrijven.

Op basis van de studie van de VDAB over de knelpuntberoepen in detail voor 2016 blijkt dat voor mensen met een masteropleiding:

3.130 jobs werden ontvelaars.

Dit betekent concreet dat de bouw een belangrijk aandeel (ongeveer een vierde) van al de technisch gerichte ingenieurs inneemt. Naarmate de digitalisering in de bouw toeneemt, is ook in de bouw steeds meer behoefte aan ict-deskundigen met een masterdiploma. Naarmate ook de automatisering, de prefabricatie en de robotisering in de bouw aan belang winnen, zal ook in de bouw vaker behoefte ontstaan aan ingenieurs met een meer industrieel profiel.

Tendensen

Wat specifiek de master- en bacheloropleidingen voor de bouw betreft, stelt de VCB op basis van het aantal afgestudeerden de volgende tendensen vast:

Het aantal bouwbachelors stijgt fors: van een 80-tal in 2006-2007 tot circa 250 in 2015-2016 (meer dan verdrievoudigd), dankzij drie bijkomende opleidingen in Oostende, Geel en Diepenbeek;
Een forse daling van het aantal industriële ingenieurs voor de bouw vanaf 2006-2007, maar vanaf 2010-2011 opnieuw een lichte stijging die echter onvoldoende is om het verlies van het eerste decennium goed te maken (dit komt neer op een daling van 334 in 2006-2007 tot 309 in 2015-2016);
Een opmerkelijk status quo voor de burgerlijke ingenieurs bouw op een (veel te) laag niveau: per jaar studeren amper 120 burgerlijk ingenieurs bouw af;
Een relatief sterke stijging voor de architectuuropleidingen: van 260 tot 329 in tien jaar tijd (een toename met ongeveer een kwart) ondanks recent onderzoek dat aantoonde dat amper 27% van de architecten tevreden is over hun vergoeding en 65% klaagt over financiële onzekerheid;
Een status quo voor de ingenieur-architecten op ongeveer 140 afgestudeerden per jaar.

Als we de recentste cijfers over het aantal afgestudeerden (680 voor bachelors en masters Bouw samen) vergelijken met het aantal vacatures komt duidelijk tot uiting hoe laag die liggen in vergelijking met de behoeften op de arbeidsmarkt. Alleen al voor werfleider waren er in één jaar tijd 1.682 ontvangen vacatures, voor conducteur Bouw 636 en voor calculator Bouw 765 ontvangen vacatures. Tegelijk telt de VDAB amper werklozen voor deze beroepen: 351 voor werfleider, 90 voor conducteur en 193 voor calculator Bouw. Bovendien zijn er op dit vlak belangrijke provinciale verschillen. In West-Vlaanderen bijvoorbeeld zijn amper 50 werfleiders, 20 bouwcalculators en 16 conducteurs Bouw nog op zoek naar werk.