Restauratie Antwerps stadhuis is 'best of the best'
Uit 30 winnaars uit 24 Europese landen werd het Antwerpse stadhuis gekozen als een van de vijf Grand Prix-winnaars van de European Heritage Award / Europa Nostra Award 2025. Het stadhuis ontving eerder al een award van de Europese Erfgoedprijs. Een onderscheiding die uitzonderlijke prestaties op het vlak van cultureel erfgoed bekroont.
Eerder dit jaar ontving het Antwerps stadhuis een award in de categorie ‘behoud en herbestemming’. De prijs werd uitgereikt door de Europese Commissie en Europa Nostra, het toonaangevende Europese netwerk voor cultureel erfgoed. Uit de 30 laureaten van de Europese Erfgoedprijzen die toen bekend werden gemaakt, werd het Antwerps stadhuis nu geselecteerd als 'best of the best'.
Het renaissancegebouw uit 1565 onderging van 2018 tot 2022 een grondige restauratie. De stad voerde die uit in samenwerking met architectenbureau HUB en Origin Architecture & Engineering. Een monument van meer dan 450 jaar dat omgevormd werd tot een hedendaags huis van bestuur, met een duurzaamheidscertificaat waar vele gebouwen terecht jaloers op zijn, valt duidelijk in de smaak. De jury prijst het gebouw als "het politieke en administratieve hart van de stad". Het stadhuis won dankzij een technisch verfijnde restauratieaanpak die de toegankelijkheid voor het publiek en de duurzaamheid versterkt, terwijl het UNESCO-erkend monument behouden blijft voor de huidige en toekomstige generaties.
Een hedendaags, duurzaam en open huis van bestuur
De meest ceremoniële verdieping van het gebouw, het ‘Schoon Verdiep’, werd zorgvuldig gerestaureerd, inclusief de sierlijke kroonluchters, decoratieve schoorsteenmantels, goudlederen wandbekleding en muurschilderingen. Daarbij gebruikte het team traditionele ambachten en specifieke conservatietechnieken. Op de tweede verdieping vonden de meest ingrijpende wijzigingen plaats. Aan weerszijden van de centrale koepel werden nieuwe, dubbelhoge ruimtes opgetrokken. Daardoor valt er veel daglicht binnen en worden de omliggende daken en de campaniletoren weer zichtbaar. De ruimte tussen de beschermende koepel en de historische glas-in-loodkoepel verkleint waardoor de historische gevels, hun kroonlijsten en de toren weer volledig zichtbaar. De vroeger onderbenutte bovenverdieping kreeg een nieuwe bestemming als moderne kantoorruimte.
Duurzaam met respect voor het verleden
Om het stadhuis klaar te maken voor de toekomst, trok de stad resoluut de duurzaamheidskaart door het BREEAM-proces te volgen. Dat is een hele uitdaging voor een monumentaal gebouw zoals het stadhuis. Er werden er duurzame ingrepen gerealiseerd zoals groendaken, hergebruik van materialen, en energiezuinige systemen.
Het project paste een praktische en historisch onderbouwde strategie toe, gebaseerd op een uitgebreid onderzoek. Zo werd onder andere gebruik gemaakt van jaarringonderzoek om hout te dateren en van 3D-laserscans. Het uitgebreide ontwerpproces focuste op functionaliteit, duurzaamheid en erfgoed.
Sinds de heropening, in juni 2022, ontving het stadhuis al meer dan 65.000 bezoekers. De site blijft functioneren als politiek-administratief centrum én levendige publieke ruimte. Een voorbeeld van hoe erfgoed en hedendaagse noden hand in hand kunnen gaan.