Vocht in spouwmuren: vermijd veelgemaakte fouten

Evolutie in de aanvragen voor technisch advies

Bij Buildwise zijn er de afgelopen twee jaar 50 % meer aanvragen voor technisch advies binnengekomen over de aanwezigheid van vocht in gebouwen. Deze trend is niet alleen toe te schrijven aan de stijging van het aantal regenperioden, maar vooral aan de toename van hun intensiteit en duur. Zuidwestelijk georiënteerde gevels worden het meest getroffen.

Spouwmuren: een systeem met tweetrapsdichting

De spouwmuur werkt als een dubbele barrière:

• het buitenspouwblad vertraagt het regenwater

• de gedraineerde spouw werkt als een capillaire onderbreking en zorgt voor de afvoer van het water dat door het buitenspouwblad dringt.

De hoeveelheid water die in de spouw afvloeit, wordt vaak onderschat. Als het gevelmetselwerk verzadigd is, zoals bij langdurige slagregen, dan kan tot 50 % van het water dat op de gevel valt, binnendringen. Deze hoeveelheid neemt toe volgens een aantal factoren, zoals:

• de capillariteit van het buitenspouwblad

• de blootstelling aan slagregen

• het aantal open voegen, zeker bij een gelijmde plaatsing van de gevelstenen

• de aanwezigheid van scheuren en andere onregelmatigheden.

Ondanks de dubbele barrière, mag het belang van een goede luchtdichtheid niet over het hoofd gezien worden. Deze wordt meestal geleverd door de binnenafwerking. Zonder deze bescherming kan het vocht in de spouw door luchtcirculatie naar binnen migreren, waardoor het risico op infiltraties toeneemt.

Spouwmembranen

Naast de risico’s die gepaard gaan met opstijgend vocht (capillaire vochtopstijging), kunnen er door gebrekkig uitgevoerde of slecht gepositioneerde spouwmembranen ook infiltraties optreden in het gebouw. Deze membranen moeten aan de muurvoet en bij elke horizontale onderbreking van de spouw geplaatst worden.

Vermijd zeker de volgende veelgemaakte fouten:

• een membraan dat te hoog geplaatst is ten opzichte van de onderbreking

• de aanwezigheid van ‘zakken’ in het spouwmembraan waardoor spouwwater onvoldoende naar buiten afgevoerd wordt

• een ontoereikende overlapping tussen de membranen (meer dan 150 mm, liefst met een gelaste of gelijmde verbinding)

• de afwezigheid van zijdelingse opstanden aan de uiteinden van het membraan (zie afbeelding 1).

Open voegen

Open voegen spelen een essentiële rol bij de afvoer van water uit de spouw. Voor een doeltreffende drainage is het aangeraden om boven de membranen in minstens één voeg per meter te voorzien.

Vermijd zeker de volgende veelgemaakte fouten:

• slecht opengemaakte voegen, vooral bij het opvoegen van de gevel: niets mag de afwatering belemmeren

• de aanwezigheid van voegen onder het niveau van de buitenverharding

• de verstopping van de voegen door vuil of latere werkzaamheden.

Luchtlaag

Een luchtlaag is alleen nodig als de spouw geen soepele, vochtwerende isolatie bevat. Deze laag doet dienst als een capillaire onderbreking en zorgt voor de verluchting van de spouw, waardoor het vocht dat zich in de spouw opgehoopt heeft, gemakkelijker afgevoerd kan worden. De aanbevolen dikte bedraagt minstens 3 cm, maar bij gelijmd gevelmetselwerk kan deze verminderd worden tot 2 cm.

Vermijd zeker de volgende veelgemaakte fouten:

• de aanwezigheid van puin, dat de afwatering belemmert en vochtbruggen creëert

• een slecht bevestigde, niet-vochtwerende isolatie die in contact staat met het buitenspouwblad.

Let op bij doorboringen van de spouw

Als ze niet goed uitgevoerd worden, dan vormen elementen die de spouw doorboren, zoals elektriciteitskabels, ventilatiekanalen of verankeringen (spouwankers), gevoelige punten die infiltraties kunnen bevorderen. Zorg er daarom voor dat elk element dat de spouw doorboort:

• ofwel een zodanige helling heeft dat het water naar buiten kan afvloeien

• ofwel voorzien is van een druiplijst ter hoogte van de spouw.

Opgelet: spouwmembranen mogen nooit doorboord worden.

Veelvoorkomend geval: aansluiting van een plat dak op een bestaande spouwmuur

De aansluiting tussen een bestaande spouwmuur en een plat dak, vooral in het geval van een aanbouw tegen het hoofdgebouw, is een bijzonder delicaat bouwdetail op het vlak van water- en luchtdichtheid. Het is cruciaal om de spouw over de volledige omtrek te onderbreken met als doel:

• de thermische snede te garanderen

• de overdracht van vocht tussen de twee constructies te blokkeren.

De plaatsing van een spouwmembraan boven de verbinding is essentieel om waterinfiltraties tussen de twee bouwwerken tegen te gaan. Een alternatief is echter om te voorkomen dat water de spouw bereikt, bijvoorbeeld door vóór het buitenspouwblad een bebording aan te brengen.

Pas op voor verkeerde diagnoses

Het lijkt misschien paradoxaal, maar sommige vochtproblemen die onderaan de muur lijken te ontstaan, komen in werkelijkheid van veel hoger. Zo laten de verticale holtes bij constructies uit baksteen het water makkelijk door, waardoor het vrij kan doorsijpelen naar het vochtscherm aan de muurvoet. Omdat bakstenen weinig water opnemen, kan het vocht alleen aan de onderzijde van de muur verschijnen, waardoor het lijkt op een probleem van opstijgend grondvocht.

Een zorgvuldige diagnose helpt vaak om de ware oorzaak van het probleem te achterhalen en onnodige en dure ingrepen te voorkomen.

Samenvatting van een artikel, opgesteld in het kader van de Normen-Antenne ‘Bouwdetails’, gesubsidieerd door het NBN, verschenen op de pagina’s 18-19 van het Buildwise Magazine 2025/2. Enkel het originele Buildwise-artikel geldt als referentie.