Architecten willen wettelijk vastgelegd minimum ereloon
Recent werden de resultaten bekendgemaakt van een grootschalig onderzoek naar de sociaal-economische positie van architecten en designers. Architecten en designers zijn gepassioneerd door hun beroep.
De toenemende administratieve lasten, de groeiende verantwoordelijkheden, de lange uren en de financiële onzekerheid drukken echter een sterke stempel op de jobtevredenheid van designers en nog meer op die van architecten.
Het onderzoek werd uitgevoerd door het departement Cultuur, Jeugd en Media van de Vlaamse overheid In de studie worden het profiel, de arbeidssituatie en de daaruit voortvloeiende sociaal-economische condities bij architecten en designers bestudeerd. Er wordt gefocust op de verloning, de man/vrouw-verhoudingen, de jobtevredenheid, de samenhang van het netwerk en de werkomstandigheden van architecten en designers. De onderzoeksgroep CuDOS verzamelde via een online survey gegevens bij 1.840 architecten (25% van het totaal aantal Vlaamse architecten) en 578 designers.
Wanneer architecten aan de slag gaan, is dit vrijwel altijd als zelfstandige (95%) en werken zij gemiddeld ongeveer 50 uur per week. Zelfstandige architecten verdienen gemiddeld 29.807 € netto per jaar. Architecten geven aan dat deze verloning niet in verhouding staat tot de vereiste competenties, hun verantwoordelijkheden en de werkuren die ze presteren. Vele werkuren worden besteed aan administratie, het leveren van advies en het omgaan met de veranderende regelgeving, maar blijven onbetaald.
Werkdruk
Een aanzienlijke groep architecten ervaart de voorbije decennia een toenemende werkdruk door alsmaar bijkomende administratieve lasten. Slechts 27% van de architecten is tevreden over de vergoeding die ze krijgen voor geleverde prestaties en 65% geeft aan dat de financiële onzekerheid groot is. Een ongeveer even groot aantal (64%) laat noteren dat de druk van bouwheren, confraters en anderen soms te groot is. 90% van de architecten is dan ook van mening dat er een wettelijk minimum moet komen voor het ereloon van architecten.
Vele architecten geven aan dat ze een passie hebben voor hun vak, maar voegen eraan toe dat het creatieve aspect in de praktijk te weinig aan bod komt. Opvallend ook: liefst 78% geeft aan dat bouwheren en opdrachtgevers vaak niet goed weten wat een architect doet.
Wanneer naar de verloning van architecten en designers gekeken wordt, dient rekening gehouden te worden met het feit dat het om een hoog opgeleide groep gaat. Bij architecten is een masterdiploma een vereiste voor erkenning. Ook twee derde van de designers heeft een masterdiploma.
Naast architecten kloppen ook designers significant meer uren dan de standaard 38-uren week, zij werken gemiddeld 47 uur. Zij verdienen gemiddeld minder dan architecten (24.239 € netto per jaar). Bovendien moeten zij vaak verschillende jobs combineren en andere bronnen aanspreken om tot een leefbaar inkomen te komen: 45% geeft aan dat ze zonder inkomsten uit andere bronnen niet zouden rondkomen.
Toch lijken ze beduidend gelukkiger. Designers zijn meer tevreden over de vergoeding voor hun prestaties (45% t.o.v. 27%). Tevens zijn ze meer tevreden over het creatieve aspect van hun job dan architecten (85% t.o.v. 66%) en ervaren ze in vergelijking met architecten meer professionele en persoonlijke steun in hun professionele netwerk. Ze zijn dan ook, ondanks de onzekerheid van het beroep, minder geneigd dan architecten om hun job stop te zetten.
Mannenbastion
De architectenwereld is en blijft een mannenbastion; dit blijkt vooral uit de cijfers bij de oudere leeftijdsgroepen. Bij de jongere leeftijdsgroepen wordt een veel evenwichtigere genderverhouding vastgesteld: bij architecten jonger dan 35 jaar is de verhouding man/vrouw in volledige balans. De sterkere aanwezigheid van vrouwen op jonge leeftijd wordt door twee mechanismen veroorzaakt: de vroegere uitstroom van vrouwen uit het beroep omwille van de moeilijke combinatie van lange en onregelmatige werkuren en het gezinsleven, maar daarnaast zijn er ook duidelijke tekenen dat vrouwen vaker kiezen voor het beroep van architect. Bij designers wordt ook een daling van het aandeel vrouwen vastgesteld, maar in veel mindere mate dan bij architecten en hier stelt de studie over alle leeftijden heen een evenwichtige genderverhouding vast.
“Architecten en designers worden in de kunstenwereld vaak gezien als een specifieke groep omdat hun creativiteit meestal gelinkt is aan een gebruiksfunctie. Dit onderzoek toont aan dat de sociaal-economische positie en de artistieke loopbaan van architecten en designers grotendeels gelijk is aan die van andere kunstenaars. Zij geven ook gelijkaardige pijnpunten en barrières aan. Die draaien vooral rond een gebrekkige verloning voor het werk dat zij verrichten en de nood aan duidelijke, beschermende statuten en meer gerichte ondersteuning. Ik wil daarom samen met mijn departement pistes onderzoeken om ook deze groepen nog beter te steunen in hun artistieke werk”, besluit Sven Gatz, Vlaams minister van Cultuur, Jeugd en Media.