Architectuur om een stad mee te bouwen

De stad speelt een belangrijke rol in het oeuvre van het Gentse bureau De Smet Vermeulen architecten. Voor zijn ontwerpen laat het architectenduo zich vaak inspireren door alledaagse stedelijke fenomenen die op het eerste gezicht geen bijzondere meerwaarde hebben. “We willen het gewone zo opwaarderen dat het niet meer banaal is”, zegt Paul Vermeulen.

De projecten waaraan zij sinds de oprichting van hun kantoor eind jaren ’80 van vorige eeuw hebben gewerkt, illustreren deze houding: composities en constructies waarin gewone elementen een nieuwe betekenis krijgen en architectuur die in dienst staat van de openbare ruimte. De Smet en Vermeulen kiezen bewust voor een breed werkveld, dat ook stadsontwerp en adviserende studies omvat. Ze zien het architectuurproject als ‘stedenbouw van onderop’.

Zo ontwierpen en bouwden ze het kantoor van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) in Aalst, een modelproject voor stadsvernieuwing en duurzaam bouwen bekroond met de Belgian Building Award en de Prijs Bouwheer (2005). In Antwerpen waren zij als architecten van een kinderdagverblijf en een woonzorgcentrum betrokken bij het project Intergenerationeel Wonen LinkerOever (IGLO). Dat kreeg de Prijs Wivina Demeester voor excellent bouwheerschap 2014.

Samenwerking

Vermeulen benadrukt dat de link met andere architectenbureaus minstens even belangrijk is als de interne synergie binnen zijn eigen kantoor. Hij vergelijkt het met de wereld van de klassieke muziek: “Veel van de projecten in de tentoonstelling kwamen tot stand in samenwerking met andere ontwerpers. Soms werkten we voort op iemands masterplan of kozen we een gezamenlijk thema waarrond zich, net als in kamermuziek, een ensemble vormt. Dat is een bewuste keuze. Omdat de stad an sich een gedeeld idee is, moeten ingrepen in de stad het resultaat zijn van dezelfde gedachte; samen met anderen overwogen, doorgepraat en vormgegeven”, verklaart Vermeulen.

De werkwijze die Paul Vermeulen en Henk De Smet in nagenoeg al hun projecten hanteren, is ook in ‘Find myself a city to live in’ duidelijk zichtbaar. De exporuimte van deSingel krijgt de look van een architectenatelier, compleet met tekentafels, plannen en maquettes. Om de sfeer van een atelier te benaderen kiezen de curatoren voor een open plan, zonder toevoeging van extra wanden. Toch wordt de ruimte optimaal benut. De vier binnenwanden, de twee ramen, de hoogte van de ruimte: alle worden ze uitgedaagd om meer te zijn dan enkel ‘structuur’ of ‘kader’.

Stedelijke ordening

De opstelling van de tentoonstelling refereert niet enkel aan een atelier, ze doet ook denken aan een stad. “Doordat we de maquettes en plannen plaatsen op en rond tafels en stoelen in een uniform materiaal ontstaat een stedelijke ordening in de expo”, legt Paul Vermeulen uit. Onder de tentoonstellingselementen bevinden zich een paar opmerkelijke objecten die op zichzelf bijdragen tot dit stedelijke karakter.

Zo geven de grote doeken met tekeningen van Benoît Van Innis, een ontwerp voor het metrostation Maalbeek in Brussel, het gevoel dat je op je volgende metroaansluiting aan het wachten bent. Een element van de balustrades van de technische bruggen die De Smet en Vermeulen aanbrachten aan de Gentse spoorwegen zorgt dan weer voor een zicht op de stad dat anders alleen is weggelegd voor spoorarbeiders.