BESIX stelt voorbeeld met site in Schelle

Aan het begin van dit decennium bundelden Van den Berg en Agidens Infra Automation hun krachten in de nieuwe specialist BESIX Unitec. Om de synergie tussen beide teams te versterken, trok de ploeg van Agidens Infra Automation naar de BESIX-site in Schelle waar Van den Berg al gehuisvest was. “Die verhuis vroeg een uitbreiding van de kantooroppervlakte”, duidt Steven Berghmans, projectleider bij hoofdaannemer Vanhout. “Naast de uitbreidings- en renovatienoodzaak wilde BESIX van de gelegenheid gebruik maken om de bedrijfssite te optimaliseren en er een voorbeeldproject van te maken op het vlak van ontharding, waterbalans, lokale energieproductie en -stockage.” Ontwerper Ants Studio vertaalde die vraag naar een masterplan dat voorziet in het scheiden van de operationele activiteiten, de bouw van een nieuw magazijn, de afbraak van het oudste kantoorgebouw op de site, de uitbreiding van het jongste kantoorgebouw en de aanleg van een waterdoorlatende parking met een parkeerdek. De bouwkundige en infrastructurele beslissingen vloeiden naast de specifieke noden van de opdrachtgever ook voort uit de bijzondere omgevings- en oppervlaktewaterkarakteristieken. 

Doordacht omgaan met druk

Een eerste stap in die sitetransformatie is intussen afgerond met de uitbreiding van het kantoorgebouw. De opdrachtgevers keken hiervoor in de richting van aannemer Vanhout uit de eigen groep. “Onze expertise, de grootteorde en regio waren de aanleiding om bij ons aan te kloppen”, licht Steven Berghmans toe. Vanhout topte het vier niveaus tellende kantoorgebouw op met drie bijkomende verdiepingen. Dit gebeurde met een exoskelet waardoor de bestaande fundering en gebouwstabiliteit niet bijkomende belast worden. Maar het bouwen van de nieuwe structuren pal naast het bestaande gebouw en funderingen vroeg de nodige omzichtigheid en precisie. “Voor we echt met de bouwwerken konden starten, hebben we eerst een deel van het oudste kantoorgebouw afgebroken. Concreet ging er een stuk van 15 meter in het midden van het gebouw tussenuit. Onder dit deel zat een kelder met een massa kabels en leidingen tussen de twee kantoorgebouwen. Die moesten grotendeels in dienst blijven. Daarom hebben we ze voor de start van de sloopwerken allemaal laten inkapselen met kunststof  gootelementen om beschadigingen van vallend puin te vermijden.”

Ook het verdere verloop van het bouwproject zat vol hindernissen. De extreem hoge waterstanden op de site noopten een bemaling, maar een kleilaag in de ondergrond maakte die grondwaterverlaging heel moeilijk. “Tijdens de graafwerken voor de fundering moesten we rekening houden met ondergrondse nutsleidingen. We hebben letterlijk tussen de bestaande riolering, gasleiding, watertoevoer en elektriciteitskabels moeten werken. Om deze leidingen te beschermen tegen de druk tijdens het plaatsen van de grondverdringende funderingspalen hebben we houten dammen in de ondergrond aangebracht. Daarnaast hebben we de nodige studies laten uitvoeren om de invloed van het boren van de palen onder druk op de bestaande kelder goed in te schatten. Aangezien het exoskelet vlak naast het bestaande gebouw werd opgetrokken, moest de palenmachine haar werk hier ook doen. De kolos stond op 20 cm van de bestaande glazen gevel gepositioneerd. We hebben dus heel secuur moeten werken. Om te vermijden dat de hoge mast van de machine in de richting van de gevel zou hellen, hebben we een stabiele en perfect vlakke ondergrond aangelegd.”

Groene zonwering

Op de fundering bouwde de aannemer het exoskelet in een mix van betonnen kolommen en stalen IPE-profielen, die fungeren als horizontale drukkers en windverbanden. “De eisen voor het exoskelet lagen hoog. Zo waren er de verwachtingen van de architect. Hij had beton in een bruintint voor ogen voor de kolommen. Het exoskelet is bovendien volledig zichtbaar en moest aan strenge esthetische verwachtingen voldoen. Om de stabiliteit te verzekeren hebben we extreem zware wapening in de kolommen verwerkt en een heel drukvast beton toegepast (C50/60). De verbindingen tussen de kolommen en de IPE-drukkers moesten bovendien heel precies ingestort worden om een probleemloze montage van de liggers te verzekeren. Om daarin te slagen hebben we stalen platen mee ingestort met daarachter de bevestigingshulzen voor de bouten. Zo kon de tussenafstand niet afwijken”, vertelt Steven Berghmans.

In maart start met de renovatie van de onderliggende, bestaande verdiepingen fase twee van het renovatieproject. “De mensen die nu op verdiepingen 0, 1, 2 of 3 werken, verhuizen naar boven. In het kader van die renovatie worden ook de bestaande technieken vervangen. De nieuwe technieken bevinden zich in prefab containers op het dak van de uitbreiding. De nieuwe technieken zijn zo opgevat dat ze het volledige gebouw kunnen voeden. Alle leidingen liggen klaar tot op het dak van het oude gebouw en worden tijdens de renovatie binnengebracht en geïntegreerd”, zegt Steven Berghmans.

Op het einde van het renovatieproject krijgt het exoskelet een begroeiing met klimplanten. “Het doel is dubbel. In eerste instantie moet de beplanting zorgen voor een zonwerende werking door rechtstreekse zoninval tijdens de zomermaanden te verminderen. Daarnaast draagt de beplanting bij aan biodiversiteit.”

Veiligheid eerst

Werken op een site in gebruik brengt altijd restricties met zich mee. Om de logistieke activiteiten op de BESIX-site en de werflogistiek parallel te laten verlopen, werd aan het begin van de werken een beperkte werfruimte op het terrein afgesproken. “De leveringen, een opstelplaats voor de mobiele kraan voor de realisatie van de prefab structuur en de ruimte nodig voor het kantelen van de grootste kolommen naar een verticale positie waren daarbij bepalend. Om die beperkte ruimte optimaal te benutten, hebben we just-in-time leveringen toegepast om de stock minimaal te houden. Onze werf was strikt afgesloten van het bedrijfsterrein en de toegang tot het kantoor gebeurde via een zeecontainer om de veiligheid van de gebruikers en bezoekers te verzekeren” geeft Steven Berghmans aan. De aandacht voor de veiligheid van de medewerkers in het kantoor ging overigens veel verder dan een veilige werfpassage door een zeecontainer. “We hebben een volledige risicoanalyse gemaakt voor al onze activiteiten. Over iedere hijsbeweging was nagedacht door alle partijen, van bouwheer over veiligheidscoördinator en preventieadviseur tot uitvoerder. De hijsbewegingen voor het plaatsen van de welfsels van vloerplaat +4 hebben we tijdens de paasvakantie uitgevoerd. De kantoren waren toen niet in gebruik, waardoor er geen veiligheidsissue voor de medewerkers was”, besluit Steven Berghmans.

Slimme waterhuishouding

Een drijfveer bij de opmaak van het masterplan was om tot een waterbalans op het BESIX-terrein te komen. Dat betekent dat al het oppervlaktewater wordt opgevangen op het eigen bedrijfsterrein met het oog op infiltratie of hergebruik voor verschillende toepassingen. Geen vanzelfsprekende opgave gezien de complexe waterhuishouding in de omgeving. Het concept van Ants Studio voorziet hergebruik voor al het water dat op de daken neerslaat. Voor dakoppervlaktes waar geen mogelijkheid is tot hergebruik en de verharding op het bedrijfsterrein, vloeit het regenwater – straks na realisatie – naar wadi’s. Het wadi-systeem is sterk overgedimensioneerd en fungeert ook als beveiligingssysteem: water dat op de BESIX-site valt, zal niet naar de omgeving kunnen stromen. Regenwater dat op het terrein valt, zal zoveel mogelijk ter plaatse kunnen infiltreren dankzij ontharding van een deel van de site.

Optopping kantoorgebouw BESIX Unitec onder de loep

• Opdrachtgever: BESIX Infra en BESIX Unitec
• Ontwerp: Ants Studio
• Studies: Ants Studio (stabiliteit), Vadutec (technieken), Macobo (akoestiek), Vinçotte (kwaliteitscontrole wind- en waterdicht)
• Hoofdaannemer: Vanhout

Interessante cijfers

• Voorgespannen welfsels gebruikt van 50 cm hoogte met een overspanning van 17m 
• Wapening kolommen exoskelet: 310 kg/m3 
• Wapening prefab balken: 250 kg/m3