De steenbakkerij van Noeveren
In Noeveren, een uithoekje van Boom aan de oever van de Rupel, ligt een stukje authentiek bewaard Vlaanderen. Tientallen jaren geleden gooide de plaatselijke beenhouwer zich letterlijk voor de auto's, strijdend voor het behoud van de authenticiteit van 'zijn' dorp. Zodra je Noeveren hebt bezocht, begrijp je waarom. Je bevindt je in een vergeten landsdeel waar de tijd bleef stil staan, maar waar bij elke stap het besef groeit dat je hier een zeer relevant stukje Vlaamse geschiedenis betreedt.
In de gloriejaren van Noeveren werd de Boomse baksteen zelfs gebruikt in de gevels van de New Yorkse wolkenkrabbers die toen in aanbouw waren. De baksteennijverheid vormde, samen met de pantoffel- en glasindustrie, honderden jaren lang het bestaansrecht van Noeveren. Het was een allesbepalende nijverheid die zorgde voor het onderhoud van honderden gezinnen, maar die eveneens zijn tol eiste.
De arbeiders, onder wie ook kinderen, begonnen hun werkdag om 4 uur in de ochtend om vervolgens op een tijdspanne van 16 uur zo'n 6.500 stenen per persoon te produceren. Het landschap, bekeken vanuit vogelperspectief, werd herschapen tot een omgeving die eruitzag als een wafel. De ene kuil lag naast de andere, met daartussen slechts hier en daar een onaangeroerd stukje grond. Van de 7,37 km² die Boom groot is, was er op dat moment maar liefst 4 km² kuil.
De talrijke putten staan ook vandaag nog symbool voor het ooit zo florerende Noeveren waar zelfs vandaag nog heel wat van dit intrigerende verleden merkbaar is. Het dorp wordt gekenmerkt door een glooiend landschap, een hoofdstraat die vijf meter hoger gelegen is dan het achterliggende steegje, gezinnen die over een loopbrug naar hun voordeur wandelen en de afwezigheid van straatnamen. Al deze sporen van een kleurrijke geschiedenis leiden je naar één plaats: de site van de ooit beroemde steenbakkerij Lauwers, vandaag de spil van het Booms Steenbakkerijmuseum.
In de periode tussen 1923 en 1947 werden in Noeveren drie kleine steenbakkerijen eigendom van de familie Frateur, waardoor deze nu één grote gemengde steenfabriek bezat, waaronder een typisch Vlaamse handvormsteenbakkerij en een gemechaniseerde productie-eenheid. De site bestaat o.m. uit een ringoven met schouw (1911-1913), twee klampovens, droogloodsen, paardenstallen, een meesterwoning en enkele arbeiderswoningen.
In de machinekamer bevindt zich, naast een aantal recentere machines, een kollergang of kleipletmachine uit ca. 1911, geproduceerd door de Nienbürger Eisengiesserei. Sinds 1981 is de steenbakkerij buiten werking. In 1986 werd de site Frateur beschermd als monument. Nu wordt de site als steenbakkerijmuseum uitgebouwd door vzw Het Geleeg.
De collectie authentiek gereedschap, een grote miniatuursite en een documentaire film tonen hoe het hier vroeger aan toeging. Je kan een kijkje nemen in een authentiek bewaard arbeidershuisje, die steeds werden gebouwd met de deur aan de kant van de steenbakkerijen, waardoor de arbeiders enkele seconden uitspaarden die hun baas een steen extra opleverde. Je kan rondstappen in de indrukwekkende ringoven, een ellipsvormig bouwwerk waar enkel de meest fitte arbeiders werden tewerkgesteld vanwege temperaturen die opliepen tot een verzengende 50 graden.
In de uit 1901 daterende klampoven werden stenen net vóór het bakken op vernuftige wijze op elkaar gestapeld om de efficiëntie te verhogen. Deze bijzondere omgeving lijkt een anachronisme in onze snel evoluerende hedendaagse maatschappij. Wie zich even wil onderdompelen in deze aparte sfeer of een drankje wil nuttigen, weet op 13 septemter waarheen.