Eerste steen voor nieuwe gevangenis Dendermonde

“Wij stonden ook al in voor de realisatie van de nieuwe gevangenis in Beveren, die in 2014 in gebruik werd genomen en qua ontwerp sterk lijkt op die van Dendermonde. Het nieuwe complex wordt onder meer uitgerust met zonnepanelen en een waterzuiveringsinstallatie”, zegt Marc Peeters, board member en managing director van BAM Belgium bv & BAM Interbuild bv.

 

De gevangenis van Dendermonde wordt net als de andere nieuwe gevangenissen, gerealiseerd via een publiek-private samenwerking door middel van een dbfm-overeenkomst. Dat staat voor design (ontwerpen), build (bouwen), finance (financieren) en maintain (onderhouden) en houdt in dat al die aspecten worden uitbesteed aan een private partner via één geïntegreerd contract.

 

De private partner stelt het gebouw gedurende 25 jaar ter beschikking aan de federale staat, die hiervoor een jaarlijkse beschikbaarheidsvergoeding betaalt. Op het einde van het contract neemt de federale staat de gevangenis over.

 

De bouwplaats is een terrein aan het Oud Klooster in Dendermonde, afgebakend door de spoorweglijn in het zuiden, de Dender in het westen, de Oude Dender in het noorden en de oude stadsvesten in het oosten. Er werd een nieuwe toegangsweg aangelegd naar de site, die aansluiting geeft op de Gentsesteenweg ter hoogte van de Ooiebrug en langs de Dender loopt. Op die manier wordt de verkeersoverlast voor het woongebied (de Boonwijk) tot een minimum beperkt.

 

De gevangenis wordt gebouwd in uitvoering van het ‘Masterplan voor Detentie en internering in humane omstandigheden’ uit 2008. Dit plan houdt onder meer in dat een aantal nieuwe gevangenissen worden gebouwd om de sterk verouderde inrichtingen te vervangen en dat bestaande inrichtingen worden gerenoveerd om extra capaciteit te creëren en de overbevolking in de gevangenissen terug te dringen.

 

Het plan werd herhaaldelijk verder uitgewerkt, aangepast en aangevuld. In november 2016 werd een derde Masterplan goedgekeurd met een nieuw langetermijnbeleid. De nieuwe gevangenis van Dendermonde maakte nog deel uit van het eerste masterplan, maar door verschillende juridische procedures liep de start van de werken vele jaren vertraging op.

 

De andere gevangenissen die werden voorzien in het eerste Masterplan zijn al enkele jaren geleden gerealiseerd en in gebruik genomen. Het gaat om die van Marche-en-Famenne (2013), Beveren (2014) en Leuze-en-Hainaut (2014).

 

Het gevangeniscomplex bestaat uit vier afzonderlijke bouwdelen:

• Het inkomgebouw, inclusief de strafuitvoeringsrechtbank.

• Het dienstengebouw.

Dit omvat kantoren voor de administratie, een sportcomplex, een bezoekerscomplex, de afdeling beperkte detentie en een onthaalcomplex voor de gedetineerden.

• Het cellulair gedeelte met vier cellenvleugels rond één centrale toezichtkern.

Het cellulair gebouw omvat drie verdiepingen en een zolder met technische installaties. Door de helling van het dak kan er via de rechtopstaande ramen veel licht doordringen tot in de cellenvleugels.

De cellenvleugels zelf zullen bestaan uit open galerijen, dit voor meer transparantie en een groter veiligheidsgevoel. Door hun specifieke vorm ontstaan er atria of binnenplaatsen, die centrale ruimtes creëren. Ze worden langs de kant van de centrale toezichtkern gebouwd, zodat de werknemers een goed zicht hebben op de celdeuren.

De cellen zijn bestemd voor één of twee personen en beschikken over een eigen sanitaire ruimte. Er wordt gestreefd naar een grote overzichtelijkheid, veiligheid en een goede ruimtelijke belevingskwaliteit.

• Het logistieke gebouw met ateliers, keuken en een wasserij.

De overgang tussen de vier afzonderlijke bouwdelen gebeurt via verbindingsgangen die bestaan uit glazen lamellen. Ten slotte zal de gevangenis twee gesloten ‘wandelingen’ hebben en vier binnentuinen. Rond de gevangenis wordt een watergracht aangelegd en een ruime groenzone voorzien, die als visuele en akoestische buffer dient voor de omwonenden. Er worden ook een personeels- en bezoekersparking aangelegd.

Er zal hernieuwbare energie worden opgewekt met fotovoltaïsche zonnecellen en warmtekrachtkoppelingscentrales. Op het dak worden waar mogelijk zonnepanelen geplaatst. Het hemelwater wordt gerecupereerd en hergebruikt en het complex krijgt zijn eigen biologische waterzuiveringsinstallatie. De elektrische installaties in het gebouwencomplex zijn er op gericht zo efficiënt en energiezuinig mogelijk te zijn.

 

Het hele complex zal integraal toegankelijk zijn voor personen met beperkte mobiliteit. Zo worden onder meer aangepaste parkeerplaatsen en cellen en aangepast sanitair voorzien en ribbeltegels voor slechtzienden in het bezoekersgebouw.

 

Om de hinder voor omwonenden tijdens de bouwwerken te beperken, worden allerlei maatregelen genomen, zoals het gebruik van zoveel mogelijk geluidsarme apparaten, het regelmatig sproeien om zo de stofhinder te beperken en bewaking van de bouwplaats.

Het werfverkeer verloopt via de nieuwe toegangsweg en er wordt ook ingezet op milieuvriendelijkere alternatieven. Zo verloopt de aan- en afvoer van grond en steenslag deels via de waterweg. Dankzij deze transporten via schip worden 1.200 vrachtwagentransporten uitgespaard.

De nieuwe gevangenis van Dendermonde komt er als vervanging van de huidige gevangenis in het centrum van de stad, die dateert van 1863 en daarmee één van de oudste gevangenissen van het land is. Het complex is beschermd als monument. De herbestemming van de site zal in overleg met de stad Dendermonde en het Agentschap Onroerend Erfgoed onderzocht worden.

De toekomstige mogelijkheden van de site zullen in grote mate afhangen van wat de stad Dendermonde en de erfgoeddiensten zullen toelaten. Dit heeft als gevolg dat ook de waarde van de site grotendeels door deze instanties zal bepaald worden. De Regie der gebouwen zal in ieder geval onderzoeken of het gebouw geschikt kan worden gemaakt voor de huisvesting van federale overheidsdiensten.

• Eigenaar: Belgische staat
• Bouwheer: Regie der Gebouwen
• Eindgebruiker: Federale Overheidsdienst Justitie
• Dbfm-consortium: BAM PPP
• Financiering: Belfius Bank, AG Insurance en Nationale-Nederlanden Levensverzekering Maatschappij.
• Architectuur: Stéphane Beel Architecten en M.&J.M. Jaspers - J. Eyers en Partners, Archivolt Architecten, landschapsarchitect Pauwels Ontwerpbureau (architectuur).
• Studie: VK Engineering en Halmos Adviseurs.
• Bouw en onderhoud: BAM Interbuild, Galère en Cegelec.
• Facilitaire dienstverlening: Eurest en Building Maintenance.
• Consultancy: Stibbe (legal), Rebel Advisory (finance), eld (technical)
• Duur van de werken: augustus 2020 - eind 2022
• Termijn terbeschikkingstelling: 25 jaar (daarna neemt de federale staat de gevangenis over)
• Beschikbaarheidsvergoeding: ongeveer 15 miljoen € per jaar (btw inbegrepen), gedurende 25 jaar
• Oppervlakte site: 11 ha
• Oppervlakte gevangenis (bruto): ongeveer 31.000 m²
• Capaciteit: 444 plaatsen