Europa lanceert architectuurwedstrijd voor Brussels megaproject

Europa wil de oppervlakte van het bestaande pand uitbreiden van 24.000 m² naar 175.000 tot 190.000 m², groter dan de twee Belgacom-torens aan het Noordstation. De winnende ontwerper moet de site omvormen tot een kantoorcomplex voor ruim 5.250 medewerkers, een bezoekerscentrum dat jaarlijks 345 000 mensen kan verwelkomen, conferentiezalen, twee kinderdagverblijven, een parking, 3.000 m² aan restaurants en winkels, openbare ruimten met groenvoorzieningen en een nieuwe toegang tot het metrostation Maalbeek. Het complex zal ook moeten voldoen aan de strengste veiligheidseisen. Het exacte kostenplaatje is nog niet bekend, maar de investering kan oplopen tot 500 miljoen €.

De Europese Commissie probeert voortdurend efficiënter te werken, kosten te besparen en haar ecologische voetafdruk te verkleinen. Met dit in het achterhoofd en in lijn met de ambities van het Brusselse Gewest wil ze een deel van haar verouderde gebouwen vervangen door moderne en milieuvriendelijke kantoren. Op termijn wil de Europese Commissie haar activiteiten centraliseren in een beperkt aantal duurzame gebouwen. Het Loi 130-project wordt in twee fasen gerealiseerd: de eerste fase bestrijkt de periode 2025-2030 en de tweede fase omvat de periode 2030-2035.

Architectenbureaus en -consortia kunnen zich tot 4 mei kandidaat stellen voor het ontwerp. De Loi 130-architectuurwedstrijd, met steun van de International Union of Architects (UIA), staat open voor kandidaten uit alle EU-lidstaten en landen buiten de EU voor zover zij toegang hebben tot EU-aanbestedingsprocedures. De Europese Commissie rekent erop dat teams van deskundigen uit de hele wereld op het gebied van architectuur, landschapsarchitectuur, gebouwentechniek en bouwtechniek een vooruitstrevend, innovatief, duurzaam en kostenefficiënt ontwerp indienen. Kandidaten wordt gevraagd om onder meer een bewijs van beroepskwalificaties en/of toelating tot het beroep evenals vijf projectreferenties voor te leggen.

In een eerste fase zal de Europese Commissie dertig architecten(groepen) selecteren die hun voorlopig concept mogen indienen en komen voorstellen. Op basis van de verdienste van elke inzending kiest een professionele jury maximum tien kandidaten uit fase 1 om deel te nemen aan fase 2. Deze kandidaten worden verzocht om een gedetailleerder concept voor het project te maken. De jury wordt samengesteld uit elf stemgerechtigde leden: zes architect-juryleden en vijf algemene juryleden. De namen van de juryleden zullen in de komende weken worden bekendgemaakt na hun benoeming door de Europese Commissie.

De winnaar wordt in juli 2019 bekendgemaakt en ontvangt 120.000 €. Wie als tweede en derde uit de bus komt, krijgt respectievelijk 100.000 en 80.000 €. Alle projecten van de deelnemers zullen in juli 2019 worden tentoongesteld. De jury wordt samengesteld uit elf stemgerechtigde leden: zes architect-juryleden en vijf algemene juryleden.

Stadsproject Wet

In 2008 heeft het Brusselse Gewest een ontwikkelingsplan/masterplan aangenomen dat de Europese wijk nieuw leven moet inblazen. Het Stadsproject Wet (SPW) is het resultaat van een stadsplanningswedstrijd. De bedoeling is om de stadskwaliteit in de omgeving van de Wetstraat te bevorderen door een wijk te realiseren waarin kantoren, woningen, winkels en openbare ruimten harmonieus naast elkaar bestaan. De toekomstige nieuwe gebouwen van het Loi 130-project maken deel uit van dit Stadsproject Wet en worden gebouwd op een perceel tussen de Wetstraat, de Steenweg op Etterbeek, de Jozef II-straat en de Spastraat.Volgens de stedenbouwkundige normen kunnen hier in principe torens tot 160 m hoog komen. Met het Loi 130-project levert de Europese Commissie een bijdrage aan de plannen om de Europese wijk aantrekkelijker te maken om te wonen, te werken en te bezoeken.

De Europese instellingen in Brussel bevinden zich hoofdzakelijk in de Leopoldwijk, die ontwikkeld werd vanaf 1837. In die tijd werd al een stadsplan voor het gebied ontwikkeld waarbij de Wetstraat de hoofdas was die het Koninklijk Paleis met het Jubelpark (gebouwd naar aanleiding van de vijftigste verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid) verbond. In de loop van de negentiende eeuw ontwikkelde de buurt zich tot een vooraanstaande woonwijk, die steeds meer werd bevolkt door de gegoede inwoners van de stad die het stadscentrum voor deze nieuwe wijk inruilden. In 1872 werd de Maalbeek overwelfd en werden verschillende aangrenzende moerassen en meertjes drooggelegd.

In de twintigste eeuw groeide de Wetstraat uit van een traditionele tweebaansweg tot een drukke verkeersader met vijf rijstroken, en maakten de tramsporen plaats voor een ondergrondse metroverbinding. Terwijl het hoger gelegen deel van de buurt erg in trek bleef als woonbuurt veranderde het lager gelegen deel geleidelijk in een echte bestuurswijk. In het Wereldexpojaar 1958, na de ondertekening van het Verdrag van Rome, werd Brussel de tijdelijke vestigingsplaats van de Europese Commissie. De Belgische regering stelde voor om de Raad van Europese ministers te huisvesten op een locatie die later zou uitgroeien tot de Europese wijk, aan de overkant van het Jubelpark.

Vanwege het toen nog voorlopige karakter van de vestigingsplaats van de Europese instellingen werd echter geen stedenbouwkundige planning gemaakt. In de plaats daarvan kreeg de Europese wijk in de loop der jaren een monofunctioneel karakter, gescheiden van de rest van de stad. De Europese Raad van Edinburgh besliste in 1992 dat de meeste diensten van de Europese Commissie in Brussel zouden blijven.

Vandaag is de Commissie één van de belangrijkste spelers in de Europese wijk, waar zij een belangrijk deel van haar kantoren heeft. Het huidige gebouw Loi 130 is met 45.000 m² kantoorruimte het op twee na grootste gebouw in eigendom van de Europese Commissie. Enkel Berlaymont (120.000 m²) en Charlemagne (50.000 m²) zijn nog groter. De top vijf wordt vervolledigd door Plaza (38.000 m²) en Eurosquare (30.000 m²). Met het nieuwe Loi 130-project steunt de Commissie de pogingen van het Brusselse Gewest om de Europese wijk aantrekkelijker te maken voor iedereen.