Gent wil strategisch gelegen sites in Wondelgem ontwikkelen

De wijk Wondelgem is gelegen in de twintigste-eeuwse gordel van de stad Gent, ten noordwesten van het stadscentrum, ten zuiden van buurgemeente Evergem en ten noordoosten van de Gentse deelgemeente Mariakerke. Op nauwelijks een kwartier sta je met de fiets vanuit de wijk op de Korenmarkt in het centrum van Gent. De Gentse fietsgordel van het Westeringsspoor en tramlijn 1 lopen beide door de wijk.

In de structuurvisie 2030 ‘Ruimte voor Gent’ werd Parkstad Wondelgem geselecteerd als één van de pilootprojecten om in samenspraak met burgers te verkennen, hoe na de investeringen in de binnenstad en de negentiende-eeuwse gordel ook de wijken uit de twintigste eeuw kunnen verdichten. Wondelgem is een snel groeiende wijk waar vooral het aantal kinderen (+ 49%) en senioren (+ 21%) de voorbije tien jaar sterk toenam. Verwacht wordt dat die tendens zich de komende decennia zal voortzetten.

Ontwerpbureau BUUR ('Parkstad Wondelgem' 2016) onderzocht eerder al waar en hoe verdichting in de noordelijke rand van Gent zou kunnen plaatsvinden en werkte een structuurschets uit die de bewonersdynamiek in Wondelgem verder ondersteunt. Ook de studie voorafgaand aan deze oproep, uitgevoerd door Bovenbouw, Orientes, Michiel Dehaene en PwC Legal (2019), wees uit dat de ruimtelijke potentie in de wijk Wondelgem groot is, maar dat een doelmatige transitiemethodiek nodig is om de gewenste kentering teweeg te brengen.

Woningvraag

Deze wijk biedt nog heel wat groeipotentieel om de grote woningvraag van Gent op te vangen. Voortgaand op de analysefase wil men in Wondelgem dan ook een transitie op gang te brengen naar kwalitatieve ruimtelijke verdichting. Dat betekent: in de nabijheid van voorzieningen, met kwalitatieve collectieve woonvormen, stedelijke groen-blauwe ruimtes en nabij de knooppunten van openbaarvervoer- en fietsnetwerken. Daarbij wordt verdichten op de ene plek gecombineerd met verluchten op een andere plek.  

De opdracht vertrekt vanuit drie strategisch gelegen sites in de wijk: het stedelijke knooppunt (Neptunussite), het wijkknooppunt (Westeringsspoor) en het stedelijk transferiumknooppunt (Wondelgem Industrieweg). Dit zijn plekken met het meeste potentieel voor verdichting en waar een onderhandelingsmodel kan worden opgezet voor kwalitatieve verdichting en verweving.

Er zijn heel wat stedenbouwkundige instrumenten uitgebouwd en bestudeerd en de drie knooppunten bieden voldoende concrete aanleidingen: een geschikte eigendomssituatie, een strategische ligging, grotere percelen en reeds gevoerd vooronderzoek. Het verbinden van al deze elementen vormt de uitdaging van deze nieuwe opgave.

Concreet wordt gezocht naar een multidisciplinair ontwerp- en onderhandelingsteam dat in nauw overleg met alle betrokkenen de kwalitatieve verdichting van één van de drie strategische sites in Wondelgem uitwerkt. Het team onderzoekt daarbij eerst welke site de meeste mogelijkheden heeft, gaat onder meer na welke verdichtingsdruk speelt in deze omgevingen, en welke eerste stappen gezet kunnen worden in het transformatieproces.

Het onderzoeksteam gaat voor de geselecteerde site op basis van een continue wisselwerking tussen ontwerp, financiële analyse en onderhandelingen met de betrokken actoren, verfijning van de in te zetten instrumenten en uitwerking van de financiële en juridische aanpak op zoek naar een gedragen en geïntegreerd onderhandelingsmodel.

Het team zoekt ook naar manieren om met individuele burgers als initiatiefnemer transformatie(s) op gang te brengen en stimuleert de stad in haar rol van actieve facilitator. Het team realiseert tijdens de uitwerkingsfase minstens één quick win of proefopstelling op het terrein, om draagvlak voor het transformatieproces te creëren bij bewoners, gebruikers en de omgeving. Bijkomend levert het onderzoeksteam input voor een breder leertraject voor ruimtelijke praktijk en beleid.

Het onderzoeksteam heeft de nodige expertise in architectuur en stedenbouw, is sterk in ontwerpend onderzoek, kan ruimtelijke uitdagingen en potenties verbeelden en heeft ervaring in het samenwerken met stedelijke instanties. Daarnaast dient het team te beschikken over de nodige vastgoedexpertise, heeft het ervaring met het uitwerken en doorrekenen van haalbaarheidsstudies en ontwikkelingsmodellen, kan het projectgebonden en slimme allianties aangaan, integrale ambities onderhandelen (koppelkansen) en is het bedreven in onderhandelingsstedenbouw.

Het Departement Omgeving, het Team Vlaamse Bouwmeester en de stad Gent zullen deel uitmaken van de adviescommissie voor de gunning van de opdracht. Na de gunning zetten zij in samenwerking met het regieteam de kwaliteitsbewaking van de projecten verder tijdens overlegmomenten met de weerhouden projectteams.

Timing

• Aanmelding geïnteresseerden: tot 18 maart om 11 uur.
• Drie tot vijf teams worden uitgenodigd om een offerte in te dienen tegen vrijdag 6 mei om 12 uur.
• De presentaties van de offertes met vragenronde zullen plaatsvinden tijdens de week van 23 mei in het Atelier Bouwmeester, Ravensteingalerij 54-59 in 1000 Brussel.
• Gunning voorzien eind juni 2022.
• Startvergadering augustus 2022 (kennismaking en praktische werkafspraken).
• December 2023: oplevering eindrapport en eindresultaten project Wondelgem .
• Januari-juni 2024: communicatie naar het lokaal bestuur en betrokkenen + finalisering eindrapport project Wondelgem.

Foto’s: Stijn Bollaert / Team Vlaams Bouwmeester.