Gentse Belgacomtoren wordt een markant woongebouw

Gedevco heeft als eigenaar van de site in overleg met het stadsbestuur van Gent een architectuurwedstrijd opgezet voor de ontwikkeling van de Portus-site. De wedstrijd heeft zowel betrekking op de herbestemming van het hoofdvolume (Belgacomtoren) als op de stedenbouwkundige invulling van de rest van de site, onder de vorm van een masterplan. Het stedenbouwkundige bureau BUUR uit Leuven stond in voor de organisatie van de architectuurwedstrijd.

Het project is ambitieus, wat mag blijken uit de teams die werden weerhouden voor de competitie: Architecten De Vylder Vinck Tailleu/De Smet Vermeulen architecten/EVR'architecten/Technum; Coussée en Goris architecten/Gafpa/Exedra/Studieburo Mouton/groep Omgeving; Robbrecht en Daem architecten/M. José Van Hee architecten/Dierendonck-Blancke architects; Stramien/Cruz Y Ortis arquitectos/Lateral Thinking; NoArchitecten/Sergison Bates architects/Erik Dhont.

De vijf wedstrijdontwerpen tonen een grote verscheidenheid aan invullingen, op basis van verschillende kwaliteitsvolle architecturale en stedenbouwkundige insteken. Zowel de buurtbewoners, het schepencollege als een onafhankelijke beoordelingscommissie (met vertegenwoordigers van de diensten Stedenbouw en Ruimtelijke Planning en Architectuur van de stad Gent) hebben de ontwerpen tegen elkaar afgewogen. Algemeen bleek een grote waardering voor het ontwerp van team Coussée en Goris architecten. Dit voorstel werd dan ook naar voren geschoven als laureaat van de architectuurwedstrijd.

Lelijkste gebouw

De Gentse RTT- of Belgacomtoren is een goed voorbeeld van de beeldbepalende architectuur van de in de jaren '70 van vorige eeuw en werd ontworpen door Geo en Dirk Bontinck. Hoewel het hoofdgebouw al enkele jaren wordt ingenomen door verschillende stadsdiensten blijft het tot vandaag bij elke Gentenaar bekend als de Belgacomtoren. Het gebouw werd enkele jaren geleden door de Gentenaars verkozen tot het lelijkste gebouw van hun stad.

Het gebouw krijgt straks een tweede leven. Het hoofdgebouw aan de Keizer Karelstraat heeft een heel solide structuur, met volledig vrije vloeren. Vanuit het aspect duurzaamheid wordt het hergebruik van dit volume vooropgesteld. Het gebouw is om en bij de 50 m hoog en biedt een prachtig panorama op de stad.

In hun voorstel behoudt het team Coussée en Goris architecten het voorgebouw, en voegen er zogenaamde 'enten' aan toe. Rond deze enten wordt een nieuwe schil opgespannen, als een mantel om het bestaande gebouw. Zo ontstaat een geplooide gevel, die een nieuw lichtspel doet ontstaan. De typologische verrijking maakt ook de beleving van 'binnen naar buiten' heel sterk, omwille van de nieuwe perspectieven naar de omgeving. De afgeschuinde gevelvlakken definiëren tegelijk genereuze terrassen en een grote variatie in appartemententypes.

Doordat de achterste vleugel van het bestaande gebouw verdwijnt, wordt de schaduwwerking op de omgeving drastisch ingeperkt. Het maaiveld aan de voorkant van het hoofdgebouw wordt uitgevlakt tot het niveau van de Keizer Karelstraat. Hier ontstaat een stedelijk plein, waar horeca en een hotellobby op uitgeven.

Masterplan

Ook de ruimte achter het hoofdgebouw wordt meegenomen in de ontwikkeling. De Portus-site keert zich met een langgerekt talud vandaag af van haar omgeving, als een onneembare vesting. Hiermee wordt de unieke ligging, op wandelafstand van de historische torens van Gent en aan de samenvloeiing van de Leie en de (Neder)schelde, niet optimaal gevaloriseerd. In het nieuwe voorstel maken het talud en de 'bunker', een technisch gebouw dat vandaag nog in gebruik is door Belgacom, plaats voor een bouwblok op maat van het middeleeuwse stratenpatroon. Een goede aansluiting van de site op de omgeving wordt zo verzekerd.

Het nieuwe bouwblok maakt een helder onderscheid tussen de publieke en private delen, wat een evidente kwaliteit van het plan genereert. Tegelijk wordt een waardevol publiek domein uitgetekend. Zo wordt het Veermanplein verruimd met een bijkomend park van meer dan 2.000 m² langs de Nederschelde. In dit nieuwe wijkpark krijgt de waterkant zachte oevers en wordt een nieuwe promenade en een speelzone voorzien. Tegelijk ontstaat tussen een nieuwe doorsteek tussen de Frans Ackermanstraat en de Oude Beestenmarkt, langs de sluis, via een nieuw brugje. Het bouwblok bepaalt tenslotte een nieuwe randbebouwing aan de Doornsteeg, die het karakter van een lokale erfstraat krijgt. Het parkeren gebeurt integraal ondergronds, nieuwe publieke fietsenstallingen op maaiveldniveau zijn bereikbaar vanaf de nieuwe kade.

Timing

De verbouwing van het hoofdgebouw start in 2020. In afwachting wordt met het maken van een rup het juridische kader aangepast dat een woonfunctie hier mogelijk maakt. De uitwerking van de rest van het masterplan wordt aansluitend voorzien. 'Het reeds doorlopen traject is een voorbeeld van een goede samenwerking tussen een particulier project en de stad Gent en is de kwaliteit en de gedragenheid van dit project zeer ten goede gekomen', besluit Tom Balthazar, Gents schepen van stadsontwikkeling.