Herbestemming voor Leuvense Silo's en Molens van Orshoven

POLO Architects, met kantoren in Antwerpen en Brussel, legt niet enkel de nadruk op duurzame materialen en technieken maar ook op flexibiliteit en demonteerbaarheid. Concreet wordt gezocht naar het antwoord op de vraag: hoe zorg je ervoor dat een gebouw moeiteloos een tweede leven krijgt?

 

In onze huidige wegwerpeconomie importeren we grondstoffen op grote schaal en dumpen ze na gebruik als afval. Het bewustzijn groeit dat dit lineaire systeem een eindig verhaal is. De circulaire economie buigt de lineaire logica om tot een gesloten systeem, waarbij verdere uitputting van grondstoffen en groeiende afvalbergen tot het verleden behoren.

 

Centraal staat hierbij het sluiten van kringlopen. Hergroeibare grondstoffen en hergebruik spelen daarbij een belangrijke rol. De uitdagingen van de toekomst – de omschakeling van een lineair naar een cyclisch model – vragen om vernuftige, vernieuwende ruimtelijke oplossingen: zowel op het vlak van organisatie, materieel (fysiek) als immaterieel (programma, processen, beheer). Dat is volgens POLO Architects een bittere, maar uitdagende noodzaak.

 

Het architectenkantoor anticipeert daarop door veranderingsgericht te ontwerpen. De kosten en de milieu-impact van transformaties worden zo laag mogelijk gehouden. Gebouwen worden niet langer als een statische eindhalte gezien van materialen maar als een materialendatabank.

 

Materialen met een lange levensduur worden tijdelijk ingebracht om later te recupereren om een volgend leven te kunnen geven in een ander gebouw. Door circulair te bouwen worden alle materialen in omloop gehouden. Ofwel in een natuurlijke cyclus van verteren en heropname, ofwel in een technische cyclus van hergebruik en recyclage. Toekomstgerichte, transformeerbare en dus circulaire gebouwen worden de norm. Niet enkel de grondstofkringlopen wordengesloten, hetzelfde geldt ook voor energie, water, …

 

Architecten hebben de expertise om de eisen en de wensen van hun opdrachtgever te vertalen in een ontwerp en uiteindelijk in een fysiek gebouw. Binnen circulair bouwen wordt het algemeen belang ook naar voor geschoven, waardoor de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de architect vergroot.

 

Een architect met aandacht voor circulair bouwen, ontwerpt niet enkel in functie van het op korte termijn gevraagde gebruik, maar denkt evenzeer na over aanpasbaarheid in functie van toekomstig gebruik en materialiteit.

 

Sinds 2017 vergaart POLO Architects / Groep van Roey expertise op het vlak van duurzaam bouwen door actief deel te nemen aan toegepast onderzoek samen met gerenommeerde kennisinstellingen als de Transform groep van de VUB, het VITO en het WTCB.

 

Volgens POLO Architects is de taak van architecten, bouwbedrijven, producenten van bouwmaterialen lokale en regionale overheden, private bouwheren, onderzoekers en andere organisaties om hun krachten te bundelen en in de toekomst circulair bouwen tot dagelijkse realiteit te maken.

 

De Leuvense Vaartkom, de oude industriële site rond de Vaart, groeit uit tot een stijlvolle, levendige en groene stadswijk boordevol creativiteit en sociale interactie. Vorig jaar sloten de stad Leuven en stadsontwikkelaar Ertzberg een samenwerkingsovereenkomst af om tot eind 2022 een tijdelijke functie onder te brengen op de gelijkvloerse verdieping van de indrukwekkende silo’s aan de Vaartkom.

 

Samen met een deel van de aangrenzende Molens van Orshoven worden die nu tijdelijk ingericht tot maakleerplek. Dat is in de eerste plaats een experiment. Binnen de periode van het tijdelijke gebruik wordt er met de stad, de buurt en educatieve, culturele en economische partners onderzocht en ontdekt hoe verrassende samenwerkingen en projecten kunnen ontstaan op de indrukwekkende plek.

 

Het wordt een open werkplaats waar scholen, bedrijven, n(creatieve) organisaties en Leuvenaars elkaar ontmoeten, ruimte en materiaal delen, dingen maken en leren van elkaar. Met deze ontwikkeling verwerft nu ook een sociaal-culturele hub een plaats in het nieuwe stadsdeel.

 

Het bouwteam van POLO Architects, aannemer Vanhout.pro van de groep Van Roey en technische expert Groep Infrabo zijn momenteel aan de slag met de tijdelijke, circulaire inrichting. Sureal, expert in duurzaamheid & circulariteit, adviseerde het team in wedstrijdfase. De plek opent haar deuren in februari het voorjaar van 2021.

 

Een tijdelijke bewoonbaarheid van de gebouwen wordt op een circulaire en participatieve manier gerealiseerd. De kosten en de milieu-impact van transformaties worden zo laag mogelijk gehouden.

 

Rekening houdende met een logische faseerbaarheid, circulaire bouwmethoden, het budget en de beperkingen om bestaande erfgoedstructuren aan te passen, worden architectonische ingrepen voorgesteld die de externe en interne leesbaarheid van het project zichtbaar maken.

 

Een circulaire gevel die tot serre kan worden omgebouwd, geacclimatiseerde containers in de silo’s en een modulaire stelling die de ingang zal markeren, zijn enkele duurzame interventies die concrete invullingen mogelijk voor uiteenlopende gebruikers.

 

Deze ingrepen maken de silo’s en het molengebouw tot een laagdrempelige publieke ruimte. De flexibiliteit van de ruimtes staat centraal in het ontwerp. Het project moet plaats bieden voor break-outs, lessen, ateliers, workshops, vergaderingen, cowerkplekken, … Deze functies moeten kunnen wijzigen naargelang de noden van het moment.

 

Het ontwerp van POLO Architects staat niet alleen in functie van het op korte termijn gevraagde gebruik, maar denkt evenzeer na over aanpasbaarheid in functie van toekomstig gebruik. Het moet ook mogelijk zijn de Molens te herprogrammeren nadat de ruimte onder het silogebouw niet meer ter beschikking is.

 

De tijdelijke reconversie van de Silo’s en Molens van Orshoven is een sociaal-ruimtelijk experiment. Het project opgezet naar een duurzaam, cyclisch model is een ’overgangstoestand’ richting definitieve
herprogrammering van waardevol erfgoed.