Hoog puzzelgehalte aan het Leuvense Artoisplein

De Leuvense Vaartkom aan de rand van het stadscentrum is een plek in volle ontwikkeling. Te midden van vermaarde architecturale toppers als de Balk van Beel, The View of De Ark bouwt huisvestingsmaatschappij Dijledal een al even opmerkelijke nieuwkomer. Het project ‘De Drie Kreeften 1’ geeft met zijn gestalte de plek een duidelijke identiteit. Het ontwerp van WIT architecten laat de woningen op een doordachte manier interageren met de nieuwe woonontwikkelingen aan de Vaartkom en de bestaande woningen aan de Leuvense Vesten. Daartoe introduceren de ontwerpers een langgerekt volume op het perceel tussen het Artoisplein en de Dijle. Aan de rivierzijde bevinden zich open loggiawoningen die uitkijken op het groen en het kleinschalige dakenlandschap. Aan de andere zijde bevinden zich achter bandramen en hoekterrassen panoramawoningen met vergezichten over de Vaart en de Vaartkom.

Bodem slim aangepakt

Het bouwen van een woontoren is geen alledaags gegeven voor een aannemer, al heeft Vanderstraeten met Evereast O’Building in Evere en de renovatie van een woontoren voor Woonhaven Antwerpen momenteel drie torengebouwen in uitvoering. De specifieke uitdagingen van het bouwterrein in Leuven legden de lat hoog voor de opdrachtnemer. Het vernuft van projectleider Thomas Bos en zijn collega’s werd al in de voorbereidingsfase sterk aangesproken. “Voor de start van de grondwerken dienden we in een hoek van het perceel enkele oude massieven te verwijderen. Het ging om een oude schachtverbinding die vroeger de link maakte tussen de huidige brouwerij en deze voormalige site via een overwelving over de Dijle. Met zo’n 200m³ te slopen, was het een klein werk. Maar omdat de toegang tot de overwelving zich ongeveer 2 meter onder het niveau van het Artoisplein bevond, dienden we een extra berlinerwand uit te voeren vlak langs het trottoir. Deze beschoeiing was nodig om veilig te kunnen werken en om risico’s op verzakking te vermijden.”

Tijdens de aanbesteding was ook al duidelijk dat de grond op het perceel ernstig vervuild was (code 999). De vervuilde grond diende afgevoerd te worden naar een erkende stortplaats. “Om de hoge stortkosten te beheersen, hebben we delen opnieuw laten analyseren om te verifiëren of de grond daadwerkelijk code 999 had of een minder zware code 511. Dat bleek voor delen het geval, waardoor we een deel grond goedkoper hebben kunnen storten.”

Natte voeten vermeden

De ligging aan het water heeft een invloed op de stabiliteit van de ondergrond. Om daar een solide antwoord op te bieden, schreef studiebureau Paridaens ingenieurs een fundering voor op basis van een dubbele rij tangenspalen. “De funderingspalen aan de zijde van het Artoisplein kwamen dicht bij de bestaande keermuur. Om de impact van de zware funderingsmachine op deze muur te beperken, hebben we maatregelen genomen. Zo hebben we een rijweg in schotten voorzien die gefundeerd was op extra palen. Dit om de druk op de keermuur af te houden”, zegt Thomas Bos.

In de zone rond de liftput paste de opdrachtnemer secanspalen toe. “Dit omdat deze palen ook de nodige waterdichting boden voor de bouw van de betonnen koker. Binnen deze secanspalenwand hebben we een droogzuiging met retourbemaling toegepast. Door het opgepompte water terug in de ondergrond te brengen buiten de liftput, hebben we het risico op zettingen aan naastliggende constructies beperkt”, verduidelijkt Thomas Bos.

Puzzelen met torenkraan

Om de toren een lange levensduur te verzekeren, schreven de architecten een betonnen draagstructuur voor. Het betonnen skelet is volledig ter plaatse gestort. “Dat was nodig gezien de excentriciteit van het gebouw ten opzichte van de fundering. Daardoor moesten we het gebouw tijdens de bouwfase ook stutten met zware schoren, zowel in de gelijkvloerse overkragende inkom als in de raamopeningen van de panoramagevel.”

De bouwmethode en de beperkte werfruimte vroeg de nodige aandacht bij de keuze en het bepalen van de positie van de torenkraan. Thomas Bos daarover: “Gezien we zware prefab terrassen dienden te monteren aan de Dijle-zijde, hadden we een vrij zware kraan nodig. De positie van de kraanvoet werd bovendien bepaald door externe factoren zoals een bufferbekken, nutsleidingen, de toegangsweg tot de site… waardoor we de kraan excentrisch ten opzichte van het gebouw hebben moeten positioneren. Hier is veel meet- en tekenwerk aan vooraf gegaan.”

Voor de verdere werfinrichting kon Vanderstraeten rekenen op een goede verstandhouding met de buren van AB Inbev. “We mochten een deel van hun terrein innemen voor stockage. Zonder die tegemoetkoming was het heel moeilijk, zo niet onmogelijk, geweest om de werf te organiseren. Aangezien alles ter plaatse gestort diende te worden, hadden we heel wat bekisting op de werf en die moesten we kunnen stockeren tussen de verschillende fases”, aldus Thomas Bos.

Complex ontwerp = complexe uitvoering

De sterke architectuur van het torenvolume brengt een gecompliceerd ontwerp met zich mee. “De opgelegde parameters zorgden voor een maximum in het bouwrendement. Dit zowel voor de funderingen, als voor de ruwbouw en de afwerking. Voor de fundering maakten we 420 palen binnen een voetafdruk van 550m², in de ruwbouw is ter plaatse meer dan 30 ton wapening per bouwlaag verwerkt. Voor het uitvoeren van de gevel boven het aanpalende gebouw hebben we een constructie ontworpen om een hefsteiger toe te passen, verankerd aan ons gebouw. In de afwerkingsfase konden we gezien het plaatsgebrek geen bouwlift aan de buitenzijde zetten. Dat bemoeilijkte de aanvoer van materialen. Kortom, het gebouw had een bepaalde handleiding om het te kunnen realiseren, maar we hebben er ook veel uit geleerd,” besluit Thomas Bos.