Leiedal krijgt low tech kantoortoren geïnspireerd op een burcht

Leiedal is al sinds de jaren ’70 van vorige eeuw gesvestigd op het Kennedypark op ’t Hoge in Kortrijk. Hoog Kortrijk is intussen een stadsdeel geworden met een uitgesproken netwerk aan dynamische en innoverende ondernemers, onderwijs- en onderzoeksinstellingen. In 2014 was er een uitbreiding met een foyer en archief- en vergaderruimte. Door de recente eigen groei alsook deze van de huispartners Logo Leieland, zuidwest en W13 is er nood aan bijkomende, comfortabele werkruimte.

 

Binnen de verdichtingsstrategie die de stad Kortrijk voor Hoog Kortrijk en het Kennedypark voor ogen heeft, werd er door Leiedal uitdrukkelijk voor gekozen om de footprint minimaal te houden en de hoofdtoegang veeleer te laten aansluiten op het fietspad dan op de Kennedylaan. Leiedal sensibiliseert ondernemingen en werknemers al langer om samen slim naar het werk te gaan en rijdt zo mee in de kopgroep van de modal shift. “Het ontwerp is erop gericht om deelmobiliteit te faciliteren met een ondergrondse parking en deelsystemen voor fiets en wagen. Met de voorbeeldfunctie die we willen vervullen inzake ontharding, wordt het terrein dat heden dienst doet als parking straks een groene oase geflankeerd door een middelhoog kantoorgebouw met zeven verdiepingen, 2.700 m² kantooroppervlakte, plaats voor 100 tot 150 werknemers en een footprint van amper 400 m²”, aldus Filip Vanhaverbeke, algemeen directeur Leiedal.

 

Het is de bedoeling dat het nieuwe gebouw op 1 september 2023 af is, maar een startdatum is er nog niet. “Een low tech gebouw wordt sneller gebouwd dan een ander gebouw, maar vergt wel langere voorafgaandelijke studies.”

 

Met zuinig ruimtegebruik als uitgangspunt komt slim verdichten erop neer dat je de ruimte die je hebt op duurzame en creatieve manier beter benut. Om een ontwerpteam te kunnen selecteren waarmee we die doelstellingen het best kunnen realiseren heeft Leiedal beroep gedaan op de procedure van de Open Oproep die door de Vlaamse Bouwmeester wordt georganiseerd.

De Vlaamse Bouwmeester en zijn team begeleidden Leiedal bij de projectdefinitie en zochten mee naar een haalbaar ambitieniveau. In deze opdracht voor een kantoorgebouw van 3.000 m² leek het realistisch om een low-tech gebouw te bouwen naar het voorbeeld van het gebouw ‘2226’ in Lustenau van de architecten Baumschlager & Eberle, dat een gebouw is zonder verwarming, zonder koeling en zonder mechanische verluchting. “Daarvoor kunnen we rekenen op de medewerking van professor Karen Allacker van KU Leuven en haar doctoraatstudent Delphine Ramon, die het gebouw ‘2226’ in Oostenrijk bestudeerd heeft. De doelstelling is ambitieus, maar het experiment is haalbaar en zal ons helpen verdere stappen te zetten richting integrale aanpak van duurzaamheid”, vervolgt Vanhaverbeke.

 

Via de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester selecteerde Leiedal het ontwerpteam van C+S Architects en MMA / Bart Macken Eef Boeckx. Het team wordt vervolledigd met Transsolar, Daidalos Peutz,  Ingenium, VIBE, Ney & Partners en Jan Minne Gardenist. De architecten werkten een low-tech ontwerp uit voor een CO2-neutraal gebouw dat sterk geconnecteerd is met zijn economische, ecologische en sociale context.

 

“Om te ontharden moet je in de hoogte bouwen. Met deze inerte kantoortoren worden de technieken herleid tot architectuur en komen we tot de – zoals de eerste Vlaamse Bouwmeester het uitdrukte – een intelligente ruïne”, stelt huidig Bouwmeester Erik Wieërs.

“Duurzaamheid wordt vaak op een te simplistische manier (met superpresterende glazen gevels, green-wash of een heleboel fotovoltaïsche panelen op het dak) losgekoppeld van de context. Wij zijn ervan overtuigd dat het moet gaan over een stap terugzetten. Terug naar de essentie van het bouwen met een minimum aan technische installaties en een maximum aan comfort. Ons ontwerp voor de nieuwe kantoren voor Leiedal vertegenwoordigt onze visie op een low-tech ontwerpbenadering”, zeggen Bart Macken en Eef Boeckx.

 

“Op zoek naar het dna van het terrein, vinden we de restanten van wat schijnbaar ooit een bos was met een kreek. Tot midden jaren '70 van vorige eeuw stond op de site een vierkantshoeve met een ringgracht en windsingel.”

 

“Het ontwerp voor de nieuwe kantoren voor Leiedal is geen doorslagje van het gebouw ‘2226’. Zij rekenden in 2013 nog op warmtewinsten van computers en verlichting, maar die zijn er nu minder. Het Oostenrijkse gebouw heeft ook een lagere bezettingsgraad dan dat in Kortrijk. Het onze slaat een brug met de geschiedenis van deze plek, niet alleen rekening houdend met de fysieke en historische transformaties van de site, maar ook met de kennis, vaardigheden en economische ontwikkeling van het gebied. Eind 19de eeuw groeiden naast de vlas- en katoennijverheid de steen- en pannenbakkerijen in de streek rond Kortrijk uit tot een belangrijke industrietak. We willen daarom gebruik maken van baksteen op een innovatieve manier. De muren worden 70 cm. Aan de binnenkant komt een geïsoleerde snelbouwsteen van 50 cm en aan de buitenzijde een gerecupereerde gevelsteen van 20 cm,afgewerkt met een kalkpleister. De vloeren worden opgebouwd uit traditionele baksteengewelfjes in stalen profielen met een druklaag.”

 

“Het eerste concept kwam voort uit de studie van de plattegrond van het Engelse kasteel, een centrale open ruimte met logistieke kamers in de dikke muur errond. De dikke muurmassa is een ideale thermische buffer terwijl de natuur op een overweldigende manier het gebouw binnendringt. Warmte en koude bewegen traag door de schil, zodat er binnen weinig schommelingen zijn. Volgens hetzelfde principe komen we tot een centrale open ruimte met daarrond een dikke gevel. De mantel van het gebouw, die de logistieke functies bevat, is opgevat als een 'intelligente overgang' tussen landschap en constructie, tussen buiten- en binnentemperatuur, tussen natuur en artefact. De centrale kantoorruimte, een grote open ruimte van 15 bij 15 m, kan flexibel ingedeeld worden en snel inspelen op veranderende condities. Gangen of verloren circulatie worden vermeden, informele ontmoetingsplekken gedeeld.”

 

“In de dubbele buitenschil bevinden zich vergaderruimten, kitchenettes, trappen, lift, bergruimten, sanitair, en schitterende dieperliggende terrassen die ingepalmd worden door groen. Door de hoge terrassen dieper in het gebouw te brengen verkrijgen we een ideale daglichttoetreding. Ze zijn het resultaat van een proces in overleg met onze bouwfysische adviseurs om een balans te vinden tussen voldoende thermische massa en het filteren van een teveel aan stralingswarmte in de zomer. De buitenschil draagt op een logische manier bij tot een low tech gebouw.”

 

“Boven de inkomzone toont de dikke buitenmuur zijn hybride karakter door een claustra in metselwerk die tegelijk een transparante filter vormt tussen buiten en binnen maar ook de toegang accentueert vanaf het fietspad. Het gelijkvloers wordt opgevat als een 'urban piazza' voor de campus, in directe relatie met het fiets- en wandelpad. Het interieur is een open ruimte in baksteen waarrond opnieuw de logistieke ruimten geschrankt zijn. Twee verplaatsbare installaties bepalen de centrale ruimte: een koffiebar en een systeem met akoestische plooiwanden die de conferentieruimte afbakenen voor 50 bezoekers, ook als in de ruimte eromheen andere activiteiten plaatsvinden.”

 

Het kantoorgebouw heeft een halfverzonken parkeergarage met slechts 12 plaatsen. Bij de oplevering zal er ook nog in de omliggende tuin kunnen geparkeerd worden, maar de ontwerpers en Leiedal rekenen erop dat het autogebruik in de toekomst sterk zal afnemen of zelfs helemaal verdwijnen. De halfverzonken parkeergarage is zo opgevat dat ze kan herbestemd worden tot fitness of stilteruimte. “De tuin, ontworpen door Jan Minne, presenteert zich als een oase van ongeveer 3.000 m³ in het stedelijke buitengebied. Het nieuwe gebouw voor Leiedal is met zijn dikke bakstenen mantel een gebouw voor de komende 200 jaar: ingenomen door zijn bewoners en planten, wordt het een metafoor voor een zoektocht naar een nieuw evenwicht met de natuur.”

 

“Hoog Kortrijk is de voorbije decennia uitgegroeid tot het kloppende hart van bedrijvigheid met tal van regionale functies, de vele kantoorontwikkelingen, een sterk uitgebouwde dienstensector, de onderwijscampussen. Tegelijkertijd zijn er talrijke uitdagingen: de aanpak van de mobiliteit, de vele bouwaanvragen, de trambus die een vlotte verbinding moet garanderen. Daarom wordt gewerkt aan een toekomstplan dat de specifieke identiteit van Hoog Kortrijk scherp zet. Dat plan zullen we binnenkort voorstellen. De nieuwe kantoren in opdracht van Leiedal passen perfect in deze ambitie van sterke architectuur, zuinig ruimtegebruik, bouwen in de hoogte en kantoren in een parkomgeving”, vervolledigt Wout Maddens, voorzitter van Leiedal en schepen voor stadsontwikkeling.

(c) C+S Architects + MMA Bart Macken Eef Boeckx

(c) Jan Minne