Leuven bouwt verticale woonbuurt voor vijftig gezinnen

Het woonproject werd vorige vrijdag voorgesteld door de Leuvense burgemeester Mohamed Ridouani, schepen van Wonen  Lies Corneillie en ontwerper Yves Malysse van URA Architecten. Ook de Vlaamse Bouwmeester Leo Van Broeck was aanwezig omdat met deze aanpak wordt gepionierd in Vlaanderen.

De basisgedachte is dat zeer bewust wordt omgegaan met de beschikbare ruimte. Hoe kan je gezinnen in een stedelijk en verdicht woonproject toch de kwaliteiten geven van woningen met tuin in een verkaveling? Leuven zocht en vond een antwoord met ’t Wisselspoor, een nieuw en ambitieus woonproject op de Centrale Werkplaatsen. De kostprijs van de woningen is nog niet bekend, maar zal beduidend onder de normale marktprijs liggen. Dit innovatieve en duurzame woonproject krijgt steun van de Vlaamse overheid en de Europese Commissie.

Steeds vaker willen gezinnen in de stad blijven wonen. Tegemoet komen aan die stijgende vraag naar woningen en tegelijk veel groen en openbare ruimte behouden, is geen eenvoudig vraagstuk. Het Leuvense stadsbestuur en AGSL zochten en vonden een antwoord met ’t Wisselspoor, een uniek kind- en gezinsvriendelijk woonproject op de Centrale Werkplaatsen in Kessel-Lo.

’t Wisselspoor is uniek in Vlaanderen. De centrale ontwerpvraag was dubbel: hoe kunnen mensen dichter bij elkaar wonen, op een comfortabele manier, en hoe kan dat kind- en gezinsvriendelijk zijn? De oplossing vonden Yves Malysse en Kiki Verbeeck van URA Architecten in een slim ruimtegebruik. Als de ruimte beperkt is, vormt delen de sleutel.
Het woonproject is zo ontworpen dat het dezelfde kwaliteiten heeft als een huis met een tuin, wat mogelijk is door een eigen volwaardige woning aan te vullen met veel gemeenschappelijke binnen- en buitenruimte. AGSL deed bovendien een beroep op het kennis- en expertisecentrum Kind en Samenleving om de noden en wensen van gezinnen met kinderen in het ontwerp te verwerken.

Compact

Op een compacte oppervlakte van 2.500 m² verrijst de komende jaren een volledig nieuw woonproject. Niet horizontaal, maar verticaal, gelegen tussen twee stedelijke pleinen: het Blauwputplein en het toekomstige Werfplein. De architecten ontwierpen een compacte verticale woonbuurt waar een driedimensioneel wandelpad de bewoners vanaf het Blauwputplein meeneemt tot op een hoogte van vijftig meter. Het project balt op die manier een uitgebreid programma samen op een fractie van het gebruikelijke grondbeslag in de buitenwijken. Langsheen dit pad ontwikkelen zich diverse woontypologieën: bungalows, rijwoningen, panorama-appartementen, … Elke woning beschikt over eigen karakteristieken en kwalitatieve buitenruimtes.

Het nieuwe stadsgebouw wordt een herkenningspunt voor de Centrale Werkplaatsen. De grootte van het aangrenzende Blauwputplein en het Treinpark maken een gebouw van deze schaal mogelijk. ‘t Wisselspoor richt zich naar alle zijden van de stad. Het gebouw bakent meteen ook de omliggende publieke ruimtes af, die nu nog in elkaar overvloeien. Het krijgt bovendien een geheel eigen identiteit, zowel in vorm als in materialisering. Een eigentijdse woonziggurat van buiten- en binnenruimtes ontwikkelt zich bovenop de publieke plint en geeft licht, zicht en ruimte aan de bewoners.

Natuursteen

De combinatie van woningen, gemeenschappelijke (buiten)ruimte en publieke functies op een relatief beperkte oppervlakte maakt van ’t Wisselspoor een echt stedelijk project. Diezelfde functies op een klassieke manier bouwen vraagt een oppervlakte van ongeveer acht voetbalvelden. Door in de hoogte te werken wordt heel wat groen en open ruimte bewaard. Yves Malysse en Kiki Verbeeck ontwierpen een tijdloos gebouw en kozen resoluut voor duurzame bouwmaterialen. Het volledige gebouw wordt aan de buitenzijde opgetrokken uit natuursteen. De binnenzijde is een samenspel van baksteen, tegels en groen.

‘t Wisselspoor is ook een uitgesproken sociaal project. Het biedt naast comfortabele woningen ook ruimtes voor ontmoeting en interactie. Zo is er plaats voor twee buurthuizen, een fiets­atelier, een co-working-kantoor en een logeerkamer. Deze ruimtes zijn zo ingepast dat ze uiteenlopende gezichten op de stad aanbieden. Een publieke plint met een kinderdagverblijf en een muziekconservatorium ondersteunt de verticale woonbuurt. De interactie tussen publieke functies en woon- en ontmoetingsruimtes zorgt voor een stedelijke dynamiek, zowel binnen als buiten het bouwblok.

“Leuven telt elk jaar een duizendtal nieuwe inwoners. Dat betekent dat we op een vernieuwende manier naar wonen moeten kijken indien we van Leuven één van de meest groene, zorgzame en welvarende steden willen maken, waar iedereen een thuis kan vinden. ’t Wisselspoor is een innovatief en architecturaal mooi project dat een antwoord op die uitdaging biedt, door op een slimme, gezinsvriendelijke manier te verdichten zodat we open ruimte kunnen behouden”, zegt burgemeester Mohamed Ridouani.

Daktuin

In totaal zijn er vijftig woningen voor verschillende gezinsgroottes, elk met een eigen terras. Tussen de woningen op de verschillende verdiepingen is veel ruimte voor ontmoeting. De brede stoepen aan iedere voordeur zijn ontworpen als plaatsen waar kinderen veilig kunnen spelen of waar buren kunnen samenkomen. Een grote daktuin en een binnenplein bepalen mee het sociale karakter van het woonproject.

Ook binnen zijn verschillende gemeenschappelijke ruimtes beschikbaar. Die kunnen de toekomstige bewoners zelf een invulling geven, bijvoorbeeld als buurthuis, als speelruimte voor kinderen, voor familiefeesten, logerende gasten of als co-workingplek.  In alle gemeenschappelijke ruimtes is ook voldoende plaats voor berging en fietsenstallingen. Een parking, aangepast voor elektrische auto’s en deelwagens voor de bewoners, zorgt ervoor dat er geen extra parkeerdruk komt in de omgeving.

“Met ’t Wisselspoor willen we gezinnen inspireren om in de stad te blijven wonen. Hier vinden gezinnen een eigen woning in het hart van Kessel-Lo,  vlakbij het station, met alle ruimte voor opgroeiende kinderen. De expertise van Kind en Samenleving en het architectenteam resulteerde in een uniek gezinsvriendelijk ontwerp. De bewoners zullen ook mee kunnen beslissen over de inrichting van de gedeelde binnen- en buitenruimtes, zoals de grote daktuin”, vervolgt schepen van Wonen Lies Corneillie.

De Centrale Werkplaatsen zijn een uitstekende plek voor dit ambitieuze project.  Het is een gloednieuwe en recent ontwikkelde woonbuurt waar het aangenaam wonen is dankzij de gezellige sfeer en activiteiten in Hal 5, de speelruimte in het park en het plein met horeca, handel en de academie voor beeldende kunst. De onmiddellijke nabijheid van het station en de Leuvense binnenstad zijn andere troeven van het project. Met ‘t Wisselspoor komen er ook nog kinderopvang en een muziekacademie bij en dat zal, samen met de toekomstige invulling van Hal 4 en Hal 9 de woonbuurt nog aangenamer maken voor de jeugd.

Start bouw

“Dit woonconcept zet in op wat echte duurzaamheid vandaag kan en moet zijn. Het komt er op aan om de pretfactoren en woonmogelijkheden van de verkavelingsdroom van de Vlaming au sérieux te nemen. Die droom moeten we aanbieden in een vorm van geschakeld, gestapeld en gezinsvriendelijk wonen op locaties nabij openbaar vervoer”, besluit Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck. 

De stad Leuven zet het project in de loop van dit jaar administratief in gang zodat de bouw in 2020 kan starten. Tegen 2024 zouden de eerste gezinnen hun intrek kunnen nemen in ’t Wisselspoor. Nadat de buurt alle informatie heeft gekregen, gaat AGSL vanaf mei op zoek naar geïnteresseerde bewoners, in samenwerking met Cohousing Projects dat nadien ook de toekomstige bewoners zal begeleiden bij de concrete invulling van de ruimtes.

Vlaamse Bouwmeester enthousiast over ‘t Wisselspoor

De Vlaamse Bouwmeester Leo Van Broeck liet eerder al optekenen dat onze manier van wonen fundamenteel moet veranderen. Hij is laaiend enthousiast over het unieke woonproject dat de stad Leuven nu lanceert. “Het project zet in op wat echte duurzaamheid vandaag kan en moet zijn: ons ruimtegebruik en ons woonmodel zal moeten veranderen. Het draait niet alleen meer om energie en CO2. ’t Wisselspoor doet meer op minder plaats. Een dergelijk concept is in Vlaanderen ongezien. We hadden er alleen dertig jaar geleden al moeten mee beginnen”, aldus Leo Van Broeck. “De opgave van kernversterking en verdichting heeft tot doel om tegelijk in te zetten op betere dorpen, betere steden op meer en betere natuur. We weten dat in Vlaanderen slechts 6% van het grondgebied valt onder beschermde of beheerde natuur. We weten ook dat we minstens een kwart van Vlaanderen (25%) aan natuur nodig hebben om de biodiversiteit in leven te houden. Dat betekent dat we 19% natuur te kort hebben, dat is 257.000 ha. Die natuur moeten we halen van landbouwgronden, van ontharding en van leeglopende verouderde verkavelingen”, vervolgt de Vlaamse Bouwmeester. “Dat veronderstelt één belangrijke transitie: de spontane wens en de mogelijkheid van de burger om te verhuizen naar centrumlocaties. Het komt er dus op aan om de pretfactoren en woonmogelijkheden van de verkavelingsdroom van de Vlaming au sérieux te nemen. Die droom moeten we aanbieden in een vorm van geschakeld, gestapeld en gezinsvriendelijk wonen op locaties nabij openbaar vervoer. Op die manier kunnen we kwalitatieve verdichting combineren met een reductie van de files.” “Precies aan die doelstellingen voldoet dit project. ‘t Wisselspoor heeft de ambitie om een verticale wijk in de stad te zijn met een langzame gradiënt tussen publieke en private ruimte, met plaatsen voor ontmoeting, spel en sociaal contact en met gedeelde functies waardoor je een collectieve dimensie kan combineren met privacy en kwalitatief wonen. De burger krijgt een betaalbaar en kwalitatief alternatief voor het vernevelde auto-afhankelijke wonen in ‘Fermettegem’”, besluit Leo Van Broeck.