Maritiem museum op het Eilandje

In het masterplan Scheldekaaien kreeg het 15 ha grote Droogdokkeneiland een bestemming als grootstedelijk park en uitwaaiplek. Door de unieke ligging in de buitenbocht van de Schelde vormt het projectgebied een scharnierpunt tussen stad en haven. Het Droogdokkeneiland bestaat enerzijds uit een natuurlijke oever langs de Schelde en anderzijds uit het achterliggende gebied van de droogdokken zelf en moet in zijn totaliteit benaderd worden.

Open oproep

Via een open oproep van de Vlaamse bouwmeester is de ontwerpopdracht toegekend aan het team van Van Belle & Medina Architects en Vogt Landscape Architects. Hun ontwerp vertrekt vanuit een groot respect voor de kwaliteit van de plek en behoudt ook sterk het karakter van de site. Het nieuwe park tussen stad en haven wordt uitgerust met een natuurlijke getijdenoever langs de Schelde, een nieuwe Sigmadijk en een parkzone met ruimte voor tijdelijke evenementen. Het verhogen van de dijken tot op het geactualiseerde Sigmapeil vormt een belangrijk vormgevend element in deze overgang tussen natuur- en cultuurlandschap.

Momenteel is er nog havenbedrijvigheid in het gebied tussen de Droogdokkenweg en het Kattendijkdok, waar ook de droogdokken gelegen zijn. Om de havenactiviteiten niet te hypothekeren, gebeurt de ontwikkeling van het Droogdokkeneiland tot een grootstedelijk park bijgevolg gefaseerd. Ook de werken voor de verbreding en verdieping van een grotere Royerssluis hebben een grote impact op dit gebied en zorgen ervoor dat de aanleg van het park gefaseerd moet verlopen.

Voorbereiding

Terwijl het ontwerpbureau de plannen verder uitwerkt, worden dit jaar op het terrein al een aantal voorbereidende werken uitgevoerd, zoals de aanleg van een tijdelijke weg door het Havenbedrijf om de werken te faciliteren en als route voor uitzonderlijk vervoer en de voorbereidende werken door de nutsmaatschappijen.

Met het budget dat voorzien is in de meerjarenbegroting 2014-2019 kan in 2016-2017 al gestart worden met de eerste fase van de aanleg van het park. Dit wordt gekoppeld aan het verhogen van de waterkering door Waterwegen en Zeekanaal nv. De eerste realisatie omvat een gebied van 2 ha en bestaat uit de Belvédère, de nieuwe Sigmadijk en de aanleg van een natuurlijke getijdenoever.

Een volgende stap is de aanleg van de definitieve Droogdokkenweg in 2018. Daarna, in functie van het opschuiven van de bouwwerf voor de Royerssluis - gepland van 2018 tot en met 2021 - volgt de aanleg van de rest van de tussenliggende parkzone, zo'n 8,5 ha. Naast het aanleggen van de nieuwe topografie van het park en het aanplanten van een groenstructuur wordt het park ook voort ingericht en aangevuld, met onder meer een fijnmazig padennetwerk, stadsmeubilair, verlichting en verschillende speelzones.

Maritiem museum

Behalve een park wil de stad Antwerpen ook een maritiem museum realiseren. Uit een haalbaarheidsstudie is gebleken dat de gebouwen van Algemene Werkhuizen Noord (AWN) op het Droogdokkeneiland de meest geschikte locatie is om een dergelijk museum te ontwikkelen. Nu deze locatie als beste optie naar voor gekomen is, kunnen ook hier stappen gezet worden.

Het maritiem museum moet een actief belevingsmuseum worden, waarbij behalve het tentoonstellen van maritiem erfgoed ook de beleving van actieve scheepherstelling en de zorg voor varend erfgoed centraal staan.

Historische band

Het geplande museum is bovendien geschikt om er de Doelse Kogge, een archeologische vondst van een middeleeuws vrachtschip, in tentoon te stellen. Deze unieke vondst is vandaag opgeborgen in containers in de haven. Het Antwerpse stadsbestuur engageert zich voor de reconstructie en tentoonstelling van dit topstuk. De opname van de Kogge in het maritiem museum op het Droogdokkeneiland betekent een grote meerwaarde en sluit aan bij de historische band met de stad en de Antwerpse haven. Het project ondersteunt perfect het imago van Antwerpen als wereldhavenstad met een uitzonderlijk rijke geschiedenis.

Het museum kan behalve de Doelse Kogge verschillende collecties samenbrengen:

de stedelijke collectie vaartuigen die momenteel op de Scheldekaaien onder en naast Hangar 18 te bezichtigen is;

de stedelijke collectie havenwerktuigen die momenteel in een hangar op Kaai 20 aan het Kattendijkdok opgeslagen ligt;

de scheepvaartcollectie van het MAS en de Vrienden van het Nationaal Scheepvaartmuseum die momenteel in verschillende depots ondergebracht is bij gebrek aan ruimte in het MAS;

het varend erfgoed van particulieren.

Timing

De stad maakt budget vrij om deze legislatuur nog een ontwerpwedstrijd te organiseren voor het museum. Ook neemt ze contact op met het Vlaamse Gewest om afspraken te maken voor het vervolgtraject en de verdeling van de kosten.

Als de planning van het Kogge-project aangehouden blijft, moet het maritiem museum eind 2022 klaar zijn, zodat het kan openen in 2023 voor de start van de reconstructie van de Kogge.