Masterplan en onthaalsite voor rozentuin Coloma Sint-Pieters-Leeuw

De Vlaamse overheid wil met een masterplan en een inrichtingsplan voor de onthaalsite een nieuw en aantrekkelijk verhaal creëren voor de rozentuin van het kasteeldomein Coloma in Sint-Pieters-Leeuw. Het project wordt in gang gezet met een open oproep van het Team Vlaams Bouwmeester.

 

In de toekomst moeten de bestaande en nieuwe bouwwerken, de rozentuin, het park en het landschap met respect voor het verleden en in aansluiting met de ruimtelijke beleidsvisie van Sint-Pieters-Leeuw, een samenhangend geheel vormen. De scenografie en de exploitatie van de rozencollectie en haar omgeving maken deel uit van het masterplan.

 

Het waterkasteel Coloma met het bijbehorende domein van ongeveer 15 ha ligt vlakbij het dorpscentrum van Sint-Pieters-Leeuw en aan de rand van het natuurgebied de Zuunvallei. De plek vormt een prachtige groene long op 10 km ten zuidwesten van Brussel.

 

Het Agentschap voor Natuur en Bos legde hier vanaf 1995 in verschillende fasen een rozentuin aan. De rozencollectie is ondertussen verdeeld over het domein, maar toch vooral geconcentreerd aan de omheinde westzijde. De rozentuin, één van de grootste in Europa, is de centrale en unieke troef van het domein Coloma.

 

Omwille van een grote collectie unieke en/of oude variëteiten geniet deze rozencollectie nationale en internationale faam. Alle belangrijke stamouders van de moderne roos werden hier aangeplant, samen met een volledige collectie van Lens-rozen. Het geheel biedt opportuniteiten voor onderzoek, bewaring van (genetisch materiaal van) soorten en educatie.

 

Op het domein bevindt zich ook een gerestaureerde kasteelboomgaard met een verzameling oude fruitboomvariëteiten en het park telt een aantal uitzonderlijke bomen. Het domein Coloma is een vertrek- en rustpunt in heel wat wandelingen en fietstochtn door het Pajottenland. Het park en de collectie zijn publiek en gratis toegankelijk.

 

Het kasteel Coloma behoort tot het bouwkundig erfgoed. Het werd in 1515 gebouwd als waterslot in een boomrijk park. De slotgracht werd gevoed door een zijtak van de Zuun. Later werd op het domein een koetshuis bijgebouwd, de huidige taverne, en nog later kwam er een tuinpaviljoen met een traptoren.

 

Het kasteel en binnenkort ook het landhuis de Viron, herbergen momenteel verschillenden diensten van de gemeentelijke administratie. Het domein is in eigendom en in beheer van het Agentschap voor Natuur en Bos. Het Agentschap wil in dialoog met alle betrokkenen (onder andere het gemeentebestuur, Toerisme Vlaanderen, rozenverenigingen en -professionals) een nieuwe en ambitieuze toekomstvisie ontwikkelen voor het domein.

 

Die nieuwe invulling, met als thema de roos en de rozencollectie van Coloma, dient volop in te zetten op de verschillende maatschappelijke behoeften, de exploitatie en de beleving van het domein. Het Agentschap wil aan de hand van deze toekomstvisie de inrichting van de rozencollectie herdenken en deze historische plek een nieuw, duurzaam leven geven.

 

Het domein vraagt om frisse ideeën voor een transformatie en een verjonging, waarbij de rozencollectie opnieuw wordt geordend. Het domein kan voor een divers toeristisch publiek, voor de inwoners van Sint-Pieters-Leeuw en voor de internationale rozenliefhebber of -expert op vele vlakken een meerwaarde bieden, en aantrekkelijker worden voor jong en oud. De plek moet gastvrij, kindvriendelijk en inclusief worden.

 

Sint-Pieters-Leeuw wordt gewaardeerd door toeristen en recreanten, dankzij het prachtige landschap van het Pajottenland en tal van bezienswaardigheden, lokaal en in de omgeving: naast het Domein Coloma bevinden zich het natuurgebied de Zuunvallei, verschillende andere kastelen en natuurgebieden zoals het kasteeldomein van Gaasbeek en het kasteeldomein Groenenberg, en verschillende brouwerijen.

 

De bedoeling van het masterplan is een unieke toekomstvisie te ontwikkelen, waarbij de bestaande en nieuwe bouwwerken, de rozentuin, het park en het landschap met respect voor het verleden en in aansluiting met de ruimtelijke beleidsvisie van Sint-Pieters-Leeuw, een samenhangend geheel vormen.

 

Het Agentschap wil een nieuw en aantrekkelijk verhaal voor de rozentuin, met centraal daarin de roos, met focus op de beleving doorheen alle seizoenen en voor alle bezoekers. De scenografie en de exploitatie van de rozencollectie en haar omgeving maken deel uit van het masterplan.

 

Het nieuwe concept moet volgende beheersambities kunnen ondersteunen: duurzame beheersmethodes (waterbeheersing, gezonde bodem, organische kringlopen, onkruidbeheersing, beheerskost,…), collectiebeheer (eventuele selectie van rozenvariëteiten of thema’s is daarbij mogelijk), verhoogde biodiversiteit en natuurlijke plaagbestrijding, tijdelijke of permanente paviljoenen.

 

Het te ontwikkelen ruimere programma voor het domein moet aantrekkelijk en gebalanceerd zijn, met aandacht voor de organisatie van tijdelijke of permanente activiteiten of evenementen. Het park moet creativiteit toelaten en ondersteunen, voor zover deze verbonden is met de intrinsieke kwaliteiten en eigenschappen van de plek.

 

Met het masterplan wil het Agentschap het domein tevens inbedden in een breder raamwerk van actuele of te ontwikkelen gebiedskwaliteiten en voorzieningen op een ruimer schaalniveau. De nieuwe ontwikkeling biedt kansen voor de opwaardering en/of het herstel van de landschappelijke structuren.

 

Complementariteit aan gelijkaardige sites in de groene rand rond Brussel is een aandachtspunt. Aansluitingen overwegen met toeristische routes of fietssnelwegen hoort daar ook bij. Er wordt gevraagd om een doeltreffende multimodale bereikbaarheid te ontwerpen, op lokaal niveau en op het niveau van de Groene Gordel en de wijdere omgeving, met aantakking aan bestaande toeristische routes of netwerken. Ook praktische noden als parkeervoorzieningen, zeker rond landhuis de Viron, waar een bibliotheek, gemeentelijke kantoren en diensten en vergaderzalen gevestigd zullen worden, maken mee het voorwerp uit van de ontwerpopgave.

Als uitwerking van het masterplan wordt een inrichtingsplan gevraagd voor een onthaalsite. Het onthaal dient minstens volgende functies te voorzien: een overdekte (buiten)ruimte voor de individuele bezoekers, plaats voor georganiseerde (buiten)activiteiten voor 200 mensen (marktjes, opleidingen en demonstraties, evenementen, …), de aanwezigheid van water, elektriciteit en sanitair in een af te sluiten ruimte.

 

De historiek, de erfgoedwaarde, het specifieke landschap en de toeristische en recreatieve aspecten bieden heel wat mogelijkheden als context voor een kunstopdracht. Het masterplan kan dan ook optioneel ruimte voor kunst in opdracht voorzien. Kunst wordt daarbij niet beschouwd als een instrument om de sociale, toeristische of landschappelijke noden te helpen lenigen, maar kan de context mee bevragen, betekenis toevoegen, de verbeelding prikkelen, kortom de opdrachtgever en het publiek de plek laten beleven met alle zintuigen.

 

Masterplan rozentuin Coloma

Bouwheer: Vlaamse overheid, Beleidsdomein Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE), Agentschap Natuur en Bos.

Locatie bouwplaats: Sint-Sebastiaansstraat 12, 1600 Sint-Pieters-Leeuw (tussen de Joseph Depauwstraat, de Sint-Sebastiaansstraat, de Galgstraat, de Edouard Rooselaersstraat en de Kastanjedreef).

Geraamd budget voor de voorwaardelijke uitvoeringsopdracht: 2 miljoen €, zonder btw en ereloon.