Masterplan gezocht voor centrum van Willebroek

Willebroek is een gemeente met ongeveer 27.000 inwoners op een totale oppervlakte van 27,41 km². Ze is gelegen in het midden van de Vlaamse ruit, aan het zeekanaal Willebroek–Brussel, de Rupel en het kruispunt van de A12/N16. Het centrum van Willebroek kent een zeer hoge bevolkingsdichtheid van circa 1.685 inwoners per km², dat is de op één na hoogste densiteit in de provincie Antwerpen.

 

Met de bestuursakkoorden en de meerjarenplannen van de vorige én huidige legislatuur geeft de gemeente prioriteit aan de vernieuwing van woonkernen, mede door de realisatie van woonprojecten, openbare gebouwen en de heraanleg van het publieke domein. Hierdoor zit de ruimtelijke ontwikkeling van Willebroek reeds enkele jaren in een stroomversnelling. Het industriële karakter van de gemeente maakt plaats voor een kwalitatieve en uitnodigende omgeving, met respect voor de lokale geschiedenis.

 

Willebroek verfraait en wordt opnieuw een interessante gemeente voor investeerders en voor wonen in en nabij het centrum. Het centrumgebied heeft mogelijkheden om verder uit te groeien tot een ideaal gelegen, nieuwe aantrekkingspool voor wonen, winkelen en horeca. Het gemeentebestuur wil de publieke ruimtes opnieuw ontwikkelen tot centrale verblijfs- en ontmoetingsplekken voor gebruikers van alle leeftijden, en de ruimtelijke kwaliteit van het publieke domein te verhogen.

 

Het centrum van Willebroek moet een ‘centrum voor mensen’ worden met meer beleving, met diverse nieuwe woonvormen, met een evenwicht tussen aangenaam wonen en economische activiteit (horeca, winkels, vrije beroepen), met culturele activiteiten, een divers mobiliteitsaanbod en doorweven met een groen en blauw netwerk.

 

Vandaag is de algemene belevingswaarde in het centrum echter nog ver van optimaal. De verkeersinfrastructuur voor voetgangers en fietsers, bussen en personenwagens neemt het volledige openbare domein in beslag, wat resulteert in een grote, verharde oppervlakte.

 

Een nieuw strategisch centrumproject moet de gemeente, door kernversterking en een doorgedreven vernieuwing, sturen in haar ontwikkeling en transformatie. Het masterplan moet de centrale ligging als troef uitspelen, een positieve spiraal in beweging zetten voor meerdere generaties Willebroekenaren, en de bewoners een dynamisch centrum bieden waarop ze terecht fier kunnen zijn. Dat moet een centrum zijn met een sterk winkelapparaat, een grotere belevingswaarde en met aandacht voor horeca en kwaliteitsvol wonen aan het water met groene accenten.

 

Het strategisch masterplan moet onder andere via ontwerpend onderzoek bijdragen aan de herinrichting en herwaardering van het centrum, met bijzondere aandacht voor de publieke ruimte en de relatie tot de bebouwde ruimte. De vernieuwing van het centrum kan gestimuleerd worden door het voorzien van belangrijke impulsprojecten en de reorganisatie en optimalisatie van de bouwblokken op een kwalitatieve en duurzame manier, waarbij de woon- en leefomgeving met water en groen aan kwaliteit wint.

Een belangrijke doelstelling in het projectgebied is te voorkomen dat het zeekanaal een barrière of harde grens vormt. Het kanaal biedt vele mogelijkheden als verbindend element doorheen het centrum en voor wonen aan het water.

 

De opdracht omvat daarom ook het uitwerken van een vooruitstrevende visie voor de ontwikkeling van de westzijde van het kanaal, waarbij verbindingen moeten worden gelegd met het centrum én de oostelijke oever. De gemeente maakt haar beleidskeuzes immers vanuit een langetermijnvisie, gebaseerd op het algemeen belang en met participatie van de Willebroekenaar.

 

Bijkomend moet een procesnota worden opgemaakt die de timing en het vervolgtraject weergeeft en voorziet in een actieprogramma op korte en lange termijn. De procesnota geeft ook aan welke doelstellingen, studies, projecten of samenwerkingsverbanden dienen opgestart of uitgewerkt te worden. De uitvoering van het masterplan moet tevens gekoppeld worden aan de haalbaarheid met betrekking tot de opmaak van een begroting.

 

Parallel aan de opmaak van het masterplan wordt een participatietraject uitgestippeld. Hiervoor wordt een afzonderlijk studiebureau aangesteld, dat als taak heeft om naast de traditionele betrokkenen zoals de openbaar vervoerpartners, vergunningverlenende overheden, nutsbedrijven, hulpdiensten, … ook de bevolking te betrekken bij de opmaak van het masterplan.

 

Het doelpubliek is hierbij zeer breed en omvat onder andere de bewoners, de scholen, de fietsersbond, de bezoekers van de gemeente, de handelsverenigingen, Unizo, Voka, de dienstensector, de handelaars, de horeca-uitbaters, gebruikers van de pleinen, … Hun verwachtingen, opmerkingen en suggesties dienen te worden meegenomen in het ontwerpend onderzoek.

In het strategische masterplan Willebroek-Centrum moeten een aantal thema’s aan bod komen. Zo moet de publieke ruimte geoptimaliseerd worden door onder andere meervoudig ruimtegebruik (ruimte in transitie), d.w.z. het intensiveren van het gebruik, de activiteiten en programma’s op één plek. Activiteiten kunnen gelijktijdig of na elkaar plaatsvinden. De eigenheid en identiteit van elke ruimte moet sterk naar voor komen in het masterplan.

 

In het bijzonder denkt Willebroek aan de volgende publieke ruimtes:

• Het August Van Landeghemplein (rekening houdend met projectontwikkeling aan de Watertoren en school ’t Pleintje);
• Het kerngebied August Van Landeghemstraat / Louis De Naeyerplein en verbindingen naar de Groene Laan – verbindingen naar het park Brouwershof, Schoolweg en de parking Schoolweg;
• Het kerkplein en de omgeving van het Administratief Centrum (rekening houdend met het projectplan van de Schouwburg (oud gemeentehuis en herlokalisatie politie).

De bouwblokken moeten geheroriënteerd en geoptimaliseerd worden op een kwalitatieve en duurzame manier, waarbij de woon- en leefomgeving aan kwaliteit wint.

 

De bouwblokken in het centrum moeten flexibel zijn en kunnen inspelen op verdichting, wisselende ruimtebehoeften, een wijzigende woonvraag (demografie, gezinssamenstelling), een divers woonaanbod, wijzigende functies en maatschappelijke evoluties.

Een aantrekkelijke woonomgeving, kwalitatief wonen en een verbeterde leefkwaliteit vergen ook een kwalitatieve open ruimte, die een aangename en sfeervolle beleving van de buurt mogelijk maakt.

Willebroek volgt nog steeds een economisch hersteltraject, dat gepaard gaat met lokale economische ontwikkelingen en nieuwe mogelijkheden creëert voor de lokale handel. Het centrumproject schept een kader voor de integratie van een vernieuwd economisch concept, inclusief e-commerce, voor bestaande handelaars en nieuwe ondernemingen die zich in de gemeente willen vestigen. Dit moet de lokale economie en de welvaart in de gemeente ten goede komen.

 

Een toekomstgericht programma voor lokale economie en middenstand moet bijdragen aan een actiever en kwaliteitsvol handelscentrum, een sterkere lokale economie die ondernemers en investeerders aantrekt. Hierbij wordt gestreefd naar een evenwichtige mix tussen ketenwinkels, e-commerce en zelfstandigen, met enkele ‘local heroes’ (speciaalzaken met grote trekkracht) als ambassadeurs voor Willebroek.

 

Andere functies zoals cultuur, toerisme, enz. worden betrokken en kunnen het economische verhaal versterken. Het kernwinkelgebied in de omgeving van de August Van Landeghemstraat moet als commerciële handels-as worden geactiveerd, waarbij het winkelen op een aangename en fijne manier kan verlopen.

 

Speciale aandacht wordt besteed aan de overgangen tussen of de randen van publiek en privaat domein. Barrières moeten maximaal worden weggewerkt, zodat het publieke domein opnieuw wordt geïntegreerd in het stedelijke weefsel en opnieuw zijn rol kan spelen als ontmoetings- en verblijfsplek. Een hoge gebruikswaarde, verblijfskwaliteit en toegankelijkheid staan hierbij centraal: groener, gezelliger en met minder drempels.

Door de hoge verhardingsgraad fungeert het centrum van Willebroek vandaag als een hitte-eiland. Een groen en blauw netwerk kan hiervoor een oplossing bieden. Bovendien biedt dit de kans om te ontsnipperen en te ontharden. Bomen en planten zorgen voor schaduw en afkoeling. Water en groen maken van de publieke ruimte een plek waar de Willebroekenaar aangenaam kan vertoeven, zelfs op hete zomerdagen. Meer (onderhoudsvriendelijk) groen verbetert bovendien ook de luchtkwaliteit. In het centrumproject moet ook aandacht uitgaan naar duurzame energie.

 

Samen met de sociaal-economische meerwaarde (direct en indirect) vormen de thema’s water en groen een rode draad doorheen het strategisch masterplan. De ambitie is om, binnen de afgebakende omgeving van het centrumproject met als kern de marktplaats en het kanaal, het water tot bij de mensen te brengen.

Een betere mobiliteit in het centrum en een vlotte bereikbaarheid vergen een slimme en doordachte multimodaliteit. Hierbij komen alle vervoersmiddelen en parkeermogelijkheden aan bod. Het STOP-principe (stappers, trappers, openbaar vervoer en personenwagens) dient maximaal te worden toegepast.

 

Het gemeentebestuur wil het centrum maximaal bereikbaar maken, een integraal fietsbeleid voeren en een modal shift realiseren. Het mobi-punt (hoppin) aan het station vormt hierbij een cruciaal element.

 

De bestaande fietsroutes en linken naar het trein-, het (toekomstige) tram- en busstation moeten geïntegreerd en geoptimaliseerd worden. Ook de bereikbaarheid, het aan- en afrijden en een duidelijke signalisatie naar (eventueel nieuwe, ondergrondse) parkeermogelijkheden in de directe omgeving van het handelscentrum, wordt meegenomen.

 

De gemeente Willebroek schrijft deze opdracht uit om haar centrum aan te pakken op een ambitieuze en vooruitstrevende manier. Er wordt dan ook een even ambitieus masterplan verwacht dat een toekomstperspectief biedt voor Willebroek, met een participatief proces voor de inwoners. De gemeente zoekt hiervoor een getalenteerd, ambitieus en innovatief multidisciplinair ontwerpteam, bedreven in ontwerpend onderzoek, stedenbouw, mobiliteit, landschap, lokale handel/economie, publieke ruimte, architectuur en het samenwerken met een extern participatiebureau.

 

Via de procedure open oproep van de Vlaamse Bouwmeester worden volgende opdrachten gegund:

• De opmaak van een strategisch masterplan Willebroek-Centrum, inclusief een ontwerpend onderzoek en de beeldvorming voor de lange termijn, dat het kader schept voor een nieuw rup-Centrum;

• De opmaak van een procesnota met een actieprogramma op korte en lange termijn, gekoppeld aan een begroting, kosten-batenanalyse en effecten.

Voor de uitvoering van het participatietraject zal het ontwerpteam afspraken maken met het extern aangestelde participatiebureau.

Foto's: Team Vlaams Bouwmeester / Tim Van de Velde

Het Team Vlaams Bouwmeester lanceert een nieuwe open oproep voor tien studieopdrachten en de opmaak van masterplannen. Kandidaturen kunnen online ingediend worden vóór vrijdag 26 februari om 11 uur via vlaamsbouwmeester.be. Een Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) is noodzakelijk bij de kandidaatstelling. De projecten worden gegund via een ‘mededingingsprocedure met onderhandeling’.