Mechelen herbestemt wasserij tot labo circulaire economie

Een eerste stap in de realisatie van het project is het gezamenlijk aanstellen van een team voor het totaalontwerp van de projectsite: het kantoorgebouw, de Potterij en de uitbreiding op het aanpalend bouwperceel dat de twee gebouwen aan elkaar verbindt.

 

Vervolgens zullen de partijen een overheidsopdracht uitschrijven om een aannemer te vinden, die de nodige werken overeenkomstig het totaalontwerp zal uitvoeren. Volgens de huidige planning zal een eerste fase van deze werken afgerond worden in het voorjaar van 2024.
 
Wie in Mechelen van de Vijfhoek naar de Hanswijkstraat wandelt, loopt er al snel aan voorbij: de Potterijstraat, een smal steegje dat uitmondt op een onopvallend pand: de Potterij. Dat is een voormalige wasserij die door de Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij (OVAM) voor 1 symbolische euro werd gekocht werd omwille van de historische vervuiling die op deze plek ontstond.

 

Met behulp van externe partners kwam op initiatief van de OVAM en de stad, in en rond het gebouw van de Potterij, vervolgens het idee ‘Impact Factory’ tot stand. Het project is één van de vijf ‘Terug in Omloop’-testprojecten van de Vlaamse Bouwmeester, een samenwerking tussen diverse Vlaamse instanties om onderbenutte sites een nieuwe, circulaire, toekomst te geven. In dit project staat de impact van ondernemen centraal. De rol van de stad is doorheen het project steeds groter geworden, en groeide na verloop van tijd uit tot een voortrekkersrol.

 

“De stad trekt de jongste jaren steeds meer de kaart van ondernemerschap, circulaire economie en creativiteit. Ook de volgende jaren zetten we hier verder op in. Deze site is tevens een kans om aan te tonen dat stadsvernieuwing niet enkel mogelijk is op nog niet ontwikkeld terrein, maar ook bij bestaande gebouwen en sites die onderbenut zijn, en die met slimme ingrepen een nieuwe dynamiek kunnen betekenen voor een stad”, aldus Greet Geypen, schepen van Economie.

 

Concessie

 

Mechelen is zich erg bewust van de nood aan een omslag van een lineaire naar een circulaire economie. In het licht hiervan heeft de stad in het verleden reeds verschillende circulaire projecten gelanceerd en de ‘European Circular Cities Declaration’ ondertekend. Om verder te gaan op dit elan, vormt de site van de Potterij, evenals de aangrenzende stadsgrond, de ideale plek om de specifieke ambities van de stad inzake circulariteit verder te ontwikkelen. De OVAM en de  stad spraken af dat de stad de leiding neemt om dit stadsontwikkelingsproject rond circulaire economie in goede banen te leiden. Daarom krijgt Mechelen vanaf 1 januari een  concessie over de Potterij. 

 

Een herbestemming van de Potterij zelf, biedt 800 m² aan flexibele open ruimte en kan de spil vormen van het stadslabo. Een naastliggend, leegstaand kantoorgebouw bood echter de kans om de schaal van het labo te vergroten tot meer dan 4.000 m², zodat meer diversiteit aan ruimtes en programma kan worden voorzien.

 

Door een koppeling van dit leegstaande gebouw aan de Potterij kon een grote meerwaarde gecreëerd worden voor beide panden. Daarom besloot het Stadsmakersfonds het kantoorgebouw en aanliggende bouwgrond aan te kopen. De impact van het initiatief kan zo drastisch worden verhoogd.

 

“Het Stadsmakersfonds is een recent opgericht coöperatief ontwikkelingsfonds dat zich toelegt op de ontwikkeling van vastgoedprojecten met een maximale maatschappelijke meerwaarde. Het is de ambitie om Mechelaars de kans te bieden om, als coöperant van het fonds, mee te investeren in dit lokaal, duurzaam project. Dat kan vanaf 5.000 euro”, licht Toon Manders, medeoprichter van het Stadsmakersfonds, toe.

 

Stadsontwikkeling

 

Eén van de trends waarop het Stadsmakersfonds volop wil inzetten betreft circulaire stadsontwikkeling. Het Stadsmakersfonds heeft hier ook de nodige expertise voor in huis, vermits het kan steunen op de expertise van Miss Miyagi, een Leuvens bureau gespecialiseerd in het opzetten en begeleiden van complexe, maatschappelijk relevante vastgoedontwikkelingen.

“De ambities van het Stadsmakersfonds lopen vrijwel gelijk met de doelstellingen van de stad: de uitbouw van een circulair stadslaboratorium, waar ondernemers en organisaties de kans krijgen om werk-, productie- en ontmoetingsruimte te gebruiken in functie van activiteiten rond circulaire economie, duurzaamheid en (sociale) innovatie. Door deze unieke kans tot samenwerking kunnen de ambities van beide partijen naar een hoger niveau worden getild. De focus op circulaire economie is een belangrijk onderdeel van ons klimaatplan en als we hierin vooroplopen biedt dit ook opportuniteiten aan de Mechelse ondernemers”, verklaart schepen van Duurzaamheid Marina De Bie.

 

In de samenwerkingsovereenkomst werd afgesproken dat de stad en het Stadsmakersfonds samen de ‘Impact Factory’ realiseren. Dit zal gebeuren in een partnerschap met Switchrs, een bedrijf dat ondernemers ondersteunt in hun transitie naar een circulaire economie. “Door een plek te creëren waar ondernemers samen kunnen komen werken, leerlessen delen en netwerken, willen we een thuishaven bouwen in Mechelen voor impact ondernemers. De Impact Factory moet een inspirerende plaats worden waar alles in het teken staat van duurzaam en circulair ondernemerschap. Gebouwd voor en door circulaire ondernemers die er zelf met hun voeten er middenin staan”, aldus Jan Leyssen, oprichter van Switchrs.

 

Tijdelijke invulling

 

Met het oog op de algemene veiligheid en de brandveiligheid, laat de stad nu al enkele ingrepen uitvoeren, die het moeten toelaten om de Potterij de komende twee jaar te gebruiken. Zo zal er een brandcompartimentering geplaatst worden. Er worden ook enkele bouwtechnische aanpassingen gedaan. Tevens werd de voorbije maanden in de Potterij een volledig circulaire ruimte ingericht, een zogenaamd ‘living lab’ voor circulaire bouwmaterialen.

 

Deze ruimte zal de komende tijd activiteiten van Deelbaar Mechelen, sinds lang een tijdelijke gebruiker van de Potterij, herbergen. Het idee is dat de materialen van dit living lab kwalitatief hergebruikt zullen worden bij beëindiging van de tijdelijke invulling, en niet in de sloopcontainer terecht komen.

 

In het kantoorgebouw werden ook reeds ingrepen gedaan met oog op een tijdelijke invulling. Naast de modeafdeling van KITOS is ook CiLAB er al gevestigd, een circulair modeatelier. “CiLAB is een modelvoorbeeld van een initiatief waarvoor de Impact Factory bestemd is.

 

Het is een beweging die door sterk sociaal-geëngageerde projecten het circulair denken op lokaal vlak tot een realiteit maakt en door zijn micro-factory met grote en kleine bedrijven uit de textielwereld samenwerkt in up- en recycling collecties. Deze bedrijven genieten van de erg informele maar efficiënte samenwerking met de andere bewoners zoals KITOS, Transit en Deelbaar Mechelen”, zegt Jan Merckx, de oprichter van CiLAB.

 

Jobcreatie

 

Vele steden willen economische ontwikkelingen mogelijk maken in het stadscentrum. De Impact Factory heeft alles  in zich om tot een voorbeeldproject van verweving van economie in de stad uit te groeien.

 

“De Impact Factory zal heel wat jobs creëren, zowel rechtstreeks binnen de hub, als onrechtstreeks door de opdrachten aan leveranciers die vanuit de hub worden gestart. In het kantoorgebouw zijn ongeveer 150 werkplekken voorzien. Daarnaast tonen we ook aan dat economie zijn plaats heeft in een stedelijke omgeving. We willen bewust meer voorzien dan pasklare kantoorruimtes. Ook andere functies die minder omzet per m² realiseren zoals kleinschalige productieruimte en laboratoria krijgen een plek”, aldus Greet Geypen.

 

De site moet een positieve impact hebben op de weerbaarheid van het kernwinkelgebied. Uit een detailhandelsstudie van de stad Mechelen blijkt dat er meer grootschalige functies in de buurt van het kernwinkelgebied nodig zijn als zuurstof voor de detailhandel. Het stadsbestuur is ervan overtuigd dat door de centrale ligging en het innovatieve karakter van de hub dit ook een inspiratiebron en netwerkmogelijkheid is voor andere steden, ondernemers en organisaties buiten Mechelen.

Visuele impressies De Potterij: © Claar