Mechelen plant herontwikkeling dorpskern Muizen

Mechelen is de voorbije decennia enorm veranderd. Er werden heel wat belangrijke straten en pleinen heraangelegd en zo ontstonden ook nieuwe, bruisende plekken. De dorpen vragen extra aandacht: er is een constant spanningsveld tussen stad en dorp en bovendien is er nood aan het versterken van de dorpsweefsels in het stedelijke randgebied. Met de deelname aan het traject Leefbuurten wil Mechelen de herinrichting van de dorpskern in de deelgemeente Muizen aanpakken.

Het oude centrum van Muizen is wat ingedommeld en voelt de druk van de mobiliteitsassen in de buurt. De ruimtelijke structuur van Muizen wordt gedomineerd door een aantal lijninfrastructuren die het dorp doorkruisen: de spoorlijn, de Leuvensesteenweg en de Dijle. Ondanks de ligging vlakbij grote groengebieden is er veel verharde publieke ruimte en veel doorgaand autoverkeer, wat zorgt voor conflictsituaties met fietsers en voetgangers.

Muizen heeft zich de voorbije decennia vooral ontwikkeld weg van de oorspronkelijke kern, richting de stad. Inwoners zijn zich daardoor meer op de stad gaan richten, waardoor het aantal functies en het gemeenschapsgevoel in de dorpskern sterk is afgenomen. Nochtans kan de deelgemeente volgens het stadsbestuur mits een duidelijke visie en enkele gerichte ingrepen herleven en een gezellig, authentiek en toekomstbestendig dorp worden, omarmd door de Dijle en de omliggende natuurgebieden.

Het onderzoeksgebied voor deze Leefbuurt ligt in het Noordelijke deel van Muizen en wordt begrensd door de Dijle in het noorden, de Barebeekvallei in het oosten en de spoorwegen met het station Muizen in het zuidwesten. Dit deel van Muizen heeft nood aan herstel van de ruimtelijke kwaliteit. Betekenisvolle plekken moeten opnieuw een duidelijke functie krijgen en goed met elkaar worden verbonden.

Verbindingsweg

Door het studiegebied loopt een belangrijke verbindingsweg tussen Bonheiden en Rijmenam en de Leuvensesteenweg. Dwars daarop ligt een as die veel potentieel heeft als trage verbinding voor actieve weggebruikers. De as loopt parallel aan de Dijle, die de binnenstad verbindt met de natuur van de Barebeekvallei. Deze as verbindt een aantal belangrijke plekken in het geheugen van de Muizenaar, zoals het plein Muizen-Dorp en het plein tussen het dorpshuis en de school.

Er ligt een grote uitdaging in het maken van een veilige connectie over bestaande barrières heen. De opgave betreft echter niet uitsluitend de mobiliteit. In een Leefbuurt gaat er ook aandacht naar ontharding en vergroening en is er ruimte voor beleving en ontmoeting. Aangename verblijfszones en kwalitatieve groene vingers vanuit de valleigebieden moeten de omgevingskwaliteit versterken.

Het stadsbestuur ziet een toekomstvisie voor de Leefbuurt als middel om een ruimtelijke ontwikkelingsstrategie op korte en langere termijn uit te werken. Dit moet mogelijk maken dat alle kleine en grote projecten in het werkingsgebied binnen deze visie passen en zo bijdragen aan de realisatie ervan. Naast de globale visie, die de ruggengraat vormt van een gefaseerde transformatie, omvat de studie ook een schetsontwerp voor de herinrichting van het dorpshart (het plein bij het Dorpshuis, het Ruggebroodstraatje en het Dorpsplein).

Het stadsbestuur voorziet een budget voor de eigen realisatie van enkele strategische quick wins. Voor deze opdracht is een multidisciplinair ontwerpteam vereist met ervaring in de inrichting van de publieke ruimte. De stad Mechelen hecht veel belang aan inspraak en participatie. Het project moet tevens dienen als voorbeeld en katalysator om andere Leefbuurten in Mechelen te realiseren.

 

Kunst

Het stadsbestuur onderschrijft de potentiële meerwaarde van een kunstproject. Kunst in de publieke ruimte kan bijdragen aan de realisatie van een draagvlak en kan lopende studies tastbaar maken. Om die reden, werd simultaan aan het traject Leefbuurten een aanvraag ingediend voor het stimuleringsinstrument Kunst in Opdracht in de publieke ruimte, een oproep gelanceerd door de minister van Cultuur in het kader van het relanceplan Vlaamse Veerkracht. Deze oproep wordt gecoördineerd door het Platform Kunst in Opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd en Media.

Het Team Vlaamse Bouwmeester begeleidt het hele project en zal samen met de externe deskundigen (mobiliteit, landschap en participatie) deel uitmaken van het adviescomité voor de gunning van de opdracht. Na de gunning zal het ontwerpteam de gemeente verder ondersteunen bij de uitvoering van het project. De projectregisseur en de experten zetten de kwaliteitsbewaking verder in de vorm van een adviesverlenende rol.

Timing

• Aanmelding geïnteresseerde ontwerpers: tot 7 maart om 12 uur.
• Toelichting van de opdracht aan de gekozen ontwerpers: maandagvoormiddag 20 juni.
• Vier teams worden uitgenodigd om een offerte in te dienen tegen woensdag 31 augustus om 12 uur.
• Presentatie van de offertes: 8 september vanaf 9.30 uur (onder voorbehoud).
• Start van de opdracht: oktober 2022.

Foto’s: Tim Van de Velde / Team Vlaams Bouwmeester