Mechelen stelt architectenbureau aan voor Tivoli

Het Mechelse kasteel Tivoli is sinds 1997 beschermd als monument en het park en de bijgebouwen zijn beschermd als stads- of dorpsgezicht. Het uitgestrekte parkdomein, op het moment van bescherming 12 ha, wordt begrensd door de Vrouwvliet (zuid), de Antwerpsesteenweg (west) en recente woonwijken (noordwest, noord en oost). De stad werd eigenaar in 1978. Het noordelijke deel van het domein werd in de jaren ‘80 van vorige eeuw en later verkaveld.

Vanuit de analyse van de geschiedenis en de huidige toestand en de erfgoedwaarde(n) van een beschermd goed, wordt in een beheerspan een visie op het beheer voor de komende 24 jaar uitgewerkt en gekoppeld aan een reeks van maatregelen en werkzaamheden met een aanduiding van de frequentie waarin ze nodig zijn. “Doordat het kasteel en het park beschermd zijn, kan de stad Mechelen erfgoedpremies krijgen voor onderhoudswerkzaamheden en beperkte beheersmaatregelen op voorwaarde dat deze werken zijn opgenomen in een goedgekeurd beheersplan”, legt Koen Anciaux, de Mechelse schepen van Monumenten uit.

Beheersmaatregelen

De stad zal na evaluatie van de werken omschreven in het beheersplan, nagaan welke beheersmaatregelen kunnen worden opgenomen in de stadsbegroting. Voor de gebouwen kan het gaan om o.m. onderhoud en herstel van gevels, daken, goten en schrijnwerk en interieurwerken. Voor de landschappelijke aspecten van het domein kan het gaan over het planten van houtige begroeiingen, de verbetering en bescherming van de groeiplaats voor bomen en struiken, snoeiwerken, onderhoud van hagen, heggen en houtkanten, beheer van poelen, vijvers, grachten, sloten en waterlopen, …

Onderzoekspremies

Voor het maken van het beheersplan voor kasteel Tivoli komt het ereloon op 24.442 € en voor het kasteeldomein en bijgebouwen bedraagt het ereloon 69.190 €. Voor beide dossiers werd een onderzoekspremie toegekend. De totaal toegekende premie bedraagt 36.160 €. De stad gunt deze beide opdrachten aan het Architectenbureau Maarten Dobbelaere bvba. Zijn offertes waren regelmatig en het meest voordelig. Beide dossiers zouden klaar moeten zijn tegen april 2021. “Er werden twee opdrachten uitgeschreven: één voor de opmaak van een beheersplan voor het kasteel Tivoli en één voor de opmaak van een beheersplan voor het kasteeldomein en de bijgebouwen. Dit heeft als voordeel dat er twee keer de maximale premie werd bekomen”, zegt Koen Anciaux.

Landhuis

Tot ongeveer 1800 had het Mechelse gehucht Pennepoel een uitgesproken landelijk karakter, met enkele kleine bewoningskernen omgeven door akker- en weiland. De Mechelse brouwer Corneille Scheppers liet er rond 1802 een buitenverblijf oprichten, ver van de drukte van de stad. Het domein rond het landhuis werd aangelegd in vroeg-landschappelijke stijl. Deze stijl streeft ernaar om de ‘natuurlijkheid’ van de aanleg te versterken, zonder de menselijke greep op de natuur los te laten. In het Tivolipark van omstreeks 1802 bevonden zich onder meer kronkelpaden, slingerende waterpartijen, een kunstmatige rivier, strategisch ingeplante bomengroepen en een kunstmatige heuvel. In de nabijheid van het landhuis werd dan weer een strak geordende tuin aangelegd. Het buitenhuis was aanvankelijk een sober gebouw met een vierkant grondplan en symmetrisch opgebouwde lijstgevels.

De familie Scheppers verkocht het goed in 1877 aan de Mechelse brouwersfamilie Van Diepenbeeck. In 1904 voorzagen Louis Van Diepenbeeck en echtgenote het kasteel, onder leiding van de Brusselse architect Léon Martin, van een noordelijke zijvleugel. De vergroting aan de zuidelijke zijde, onder leiding van architect Cyrille Van den Bergh, dateert van 1922. Beide uitbreidingen hebben een neo-klassieke stijl. De hovenierswoning, het koetshuis (beiden uit ongeveer 1880) en de portierswoning (1922) kregen een meer rustieke vormgeving. Begin 1900 paste de familie Van Diepenbeeck het domein aan door het dempen van de gracht ten westen van de vijver en het doortrekken van de gracht naast de ingangsdreef tot de Antwerpsesteenweg.