Namen tilt multimodaliteit naar hoog niveau
De modal shift staat hoog op alle politieke agenda’s, van nationaal tot lokaal niveau. De Waalse en Naamse overheden zagen in 2014 het licht al met hun plannen om het comfort van het bus- en treinverkeer in de Waalse hoofdstad te verbeteren. De ideeën resulteerden uiteindelijk in een opmerkelijk samenvoegen van trein- en busstation. Het ontwerp tilt multimodaliteit letterlijk en figuurlijk naar een hoog niveau.
Het bestaande treinstation kreeg voor het eerst een gevelafwerking. De glazen vliesgevel werd voor een groot deel geplaatst tijdens buitendienststellingen van de spoorwegen.
Even terug in de tijd. Begin deze eeuw zag Namen zich geconfronteerd met een tochtig en weinig comfortabel busstation én een verouderd stationsgebouw met een toevoeging die nooit een echte gevel kreeg. In 2014 gaven de Waalse overheid, NMBS en TEC het startschot om hierin verandering te brengen. Op vraag van de opdrachtgevers werkten Eurogare en Ney & Partners een project uit dat het busstation op het bestaande stationsgebouw tilt en zo zorgt voor een gemakkelijke én veilige uitwisseling tussen bus en trein. Niet onbelangrijk want de openbare vervoersmaatschappij TEC verwerkt in de Naamse stationsbuurt op een schooldag zo’n 33.000 reizigers.
Om die groep comfortabel en flexibel te verwerken kreeg het nieuwe busstation een groot en gezellig centraal perron en twee satellietperrons, die de capaciteit verhogen tijdens de spitsuren. De centrale luifel van 5.000m² zijn omgeven door een vliesgevel met bovenliggen gesloten geveldelen uit op maat gemaakte stalen golfplaten. Het dak is een fotovoltaïsche koepel, dat is niet meer of minder dan een glazen dak waarin zonnecellen zijn geïntegreerd. Dat oog mooier dan klassieke zonnepanelen. De zonnecellen leveren overigens voldoende energie om het elektriciteitsverbruik van het busstation in te vullen.
Bijzonder aan het ontwerp is ook de toegang voor de bussen tot het nieuwe busstation. Die verloopt via een aanrijhelling naast de bestaande Leopoldparking. Een tuibrug tilt de helling over de Boulevard de Chiny tot op het dak van het stationsgebouw. De hellingbaan rust op 200 kolommen in wit architectonisch beton, waardoor deze structuur tegelijkertijd als pseudo gevel voor het open parkeergebouw fungeert. De structuur vormt een sokkel op de schaal van het 200m lange gebouw. De mast van de tuibrug krijgt door zijn vorm en positionering een formele autonomie: het is een sculptuur en tegelijkertijd een icoon voor de stationsbuurt.
Naast de bouw van het busstation en de aanrijhelling werd de structuur van het bestaande treinstation verstevigd, werd het travel center aangepast, werd het historische stationsgebouw gerenoveerd en werd tot slot het Albertplein getransformeerd tot een aantrekkelijk, groen publieksplein.
Het 5.000m² grote dak van de centrale luifel is volledig in glas met geïntegreerde zonnecellen.
Zweten op de ondergrond
De tijdelijke maatschap Franki – Duchene ging in 2016 de uitdaging aan om het opmerkelijke bouwkundige project te realiseren. Na 6 jaar en 4 maanden werken konden de bussen in het voorjaar van 2023 voor het eerst het nieuwe busstation bereiken. Intussen zijn de werkzaamheden volledig voltooid. “Aanvankelijk hadden we een uitvoeringstermijn van ruim 3 jaar vooropgesteld”, duidt projectmanager Pierre Grisard namens de TM, “maar enkele onvoorziene omstandigheden hebben roet in het eten gestrooid. Zo waren er technische hindernissen, de covid-pandemie en de overstromingen uit 2021. De eerste technisch hindernis was de aanwezigheid van karstzones in de ondergrond. Om de stabiliteit van de brug te verzekeren, hebben we de fundering flink moeten verlengen. De palen gingen van 18 naar 26m. Om te controleren op zakken hebben we vervolgens tot een diepte van 36m geboord. Tijdens het boren van de funderingspalen moesten we bovendien rekening houden met ondergrondse structuren.” Het bouwen van de gebogen aanrijdhelling in een gemengde staal-betonstructuur was ook niet alledaags, net als het bijzondere ontwerp van de mast voor de tuibrug. “Het dek van de aanrijdhelling hebben we volledig ter plaatse gestort. Dit vroeg een doordachte aanpak en slimme keuze van de bekisting. We hebben een systeem toegepast dat toeliet beton in helling te storten, dat eenvoudig verplaatsbaar was en waarop veilig gewerkt kon worden. Bovendien moest onder de bekisting vrije doorgang voor het werfverkeer verzekerd blijven.”
Het busstation is bereikbaar via een 200m lange aanrijhelling. Een tuibrug tilt de helling over de Boulevard de Chiny.
Opfrissing voor historische stationsgebouw
De werkzaamheden dienden ook gefaseerd uitgevoerd te worden om het trein- en wegverkeer niet te verstoren. “Voor de versterking van het bestaande treinstation en de constructie van bepaalde delen van de vliesgevel betekende dit dat we enkel konden werken tijdens buitendienststellingen van enkele spoorlijnen. Dat diende tijdig, grondig en ruim vooraf voorbereid te worden met de NMBS”, vertelt Pierre Grisard.
De NMBS maakte ook van de werkzaamheden gebruik om het interieur van het historische stationsgebouw te laten vernieuwen. “Concreet hebben we de verlaagde plafonds en tegels vernieuwd, alsook een nieuw politiekantoor gebouwd. Daarnaast hebben we het ‘aile Chiny’ – het rechterdeel van het stationsgebouw – opnieuw in gebruik genomen. We hebben er een attractieve verticale verbinding tussen het Travel Center van de NMBS en het busstation gecreëerd. Dankzij die extra link vermijden we overbelasting van de bestaande toegang”, besluit Pierre Grisard.
In het centrale gebouw kunnen de reizigers comfortabel wachten op hun bus- of treinaansluiting.
Het multimodaal station onder de loep
- Opdrachtgever:
- Architect: Eurogare
- Studies stabiliteit en speciale technieken: Ney & Partners
- Hoofdaannemer: TM Franki – Duchene
Interessante cijfers
- Oppervlakte bovengronds: 11.145m²
- 24 busopstelplaatsen, waarvan 8 voor gelede bussen
- Oppervlakte centrale luifel: 5.000m²
- Vliesgevel rond treinstation: 4.000m²
- Lengte brugmast: 41m
- 24 tuikabels (40 ton staal)
- Overspanning tuibrug: 80m
- Lengte aanrijdhelling: 190m