Nieuwe bezoekersinfrastructuur en restauraties in Gravensteen Gent
Het Gravensteen is een uniek monument en hoort bij de oudste gebouwen van Gent. Deze burcht gaat in oorsprong terug tot de negende eeuw en is een belangrijke historische getuige en exponent van de rijke middeleeuwse geschiedenis van de stad. Ze bevindt zich in het hart van de stadskern en met zijn versterkte muren met kantelen, uitkijktorens, donjon en poortgebouw vormt het monument er een sterk landmark. Jaarlijks lokt het Gravensteen meer dan 300.000 bezoekers en is het daarmee één van de belangrijkste cultuur-toeristische trekpleisters van Gent. Het Gravensteen is toe aan nieuwe bezoekersinfrastructuur, er moeten ingrepen inzake architectuur en de omgevingsaanleg gebeuren om de kwaliteit van de toeristische beleving te versterken en een aantal ruimtes in de burcht zijn aan restauratie toe.
Hoewel het Gravensteen in essentie veel te bieden heeft, is er dringend nood aan een opwaardering van de integrale bezoekersbeleving. De stad Gent wil in de toekomst inzetten op een betekenisvolle en kwalitatieve beleving van het monument met verschillende parcours en verhalen op maat van de bezoekersgroepen, waarbij het Gravensteen niet enkel fungeert als een feitelijke, historische of authentieke plek, maar ook als een mythische en imaginaire plek.
Het stadsbestuur streeft hierbij naar de integrale toegankelijkheid en herwaardering van talrijke bijzondere plekken in het Gravensteen. Zo heeft de binnentuin potentieel als stedelijke ‘verborgen’ groenruimte en als deel van het belevingsparcours, het dak van de donjon is onderbenut als publieke ruimte en heeft mogelijkheden voor een groot balkon met uitzicht over de stad, … Ook het huidige, benepen kassagebouw uit 2005 is aan vervanging toe en de mogelijkheden tot integratie van een ruim en comfortabel bezoekersonthaal, sanitair en eventuele aanvullende functies dienen onderzocht te worden.
Uiteraard moeten de erfgoedwaarden van de burcht hierbij gerespecteerd en versterkt worden en zal de dialoog tussen oud en nieuw een cruciale rol spelen. Door een geslaagde herwaardering van zijn historische elementen, het opwaarderen van zijn markante onderdelen en het herbekijken van de routing wil de stad Gent dit monument tot voorbeeld maken van een unieke bezoekerservaring, de beleving van een authentiek stuk erfgoed in deze eeuw.
Daarom zoekt het stadsbestuur een multidisciplinair ontwerpteam dat zijn ambitie kan vormgeven op het vlak van architectuur, restauratie, landschapsontwerp, scenografie en mediatechnologie, en dat de beleving van het monument door de onderlinge synergie tussen deze aspecten op een hoger niveau kan tillen. De architectuur en scenografie fungeren hierbij als een framework voor de hedendaagse en innovatieve museale inrichting (audio- en beeldinstallaties, verlichting, toestellen voor virtual of augmented reality, …). De stad Gent gaat dan ook op zoek naar een multidisciplinair team om deze verwachtingen waar te maken.
De volgende aspecten maken geen deel uit van de opdracht:
• De storytelling (verhaallijnen) en het uitwerken en realiseren van bijbehorend tekst-, audio- en beeldmateriaal;
• De opmaak van het beheersplan;
• Studiewerk en werfopvolging omtrent stabiliteit;
• De veiligheidscoördinatie;
• De epb-verslaggeving;
• De uitvoering van vooronderzoeken, noodzakelijk ter ondersteuning van de studieopdracht (grondonderzoek, materiaaltechnisch onderzoek, …).
Gunningscriteria
• De kwaliteit van de concept- en visievorming en het ontwerpend onderzoek in het licht van de ambities en verwachtingen van de opdrachtgever zoals ze geformuleerd zijn in het bestek, en dit:
- in een ruim maatschappelijk kader;
- meer functioneel toegepast op de praktische eisen van de gebruikers;
- in relatie tot het erfgoed/monument.
• De procesgerichtheid, de procesbereidheid en de visie op de werfopvolging;
• De raming en kostenbeheersing van de projectkost, met vermelding van welke diensten geleverd worden voor het vooropgestelde honorarium;
• De projectfasering en realisatietermijn;
• De duurzaamheid;
• De teamsamenstelling.
Voor de restauratiewerken aan het monument wil de opdrachtgever een beroep doen op de erfgoedpremies hoger dan 50%, volgens de bijzondere procedure van de Vlaamse overheid. Hiervoor dient voldaan te worden aan het besluit van de Vlaamse regering betreffende de uitvoering van het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013.
Voor dit project wordt dan ook een ontwerper aangesteld volgens een aangepaste procedure van de Open Oproep. Concreet betekent dit dat kandidaat-inschrijvers in hun portfolio hun deskundigheid voor dit bijzondere erfgoedproject dan ook moeten aantonen aan de hand van minstens de elementen uit artikel 11.5.2 van het Onroerenderfgoedbesluit van 16 mei 2014 met betrekking tot kwaliteit.
Bij de aanstelling van ontwerpers en uitvoerders wordt minstens rekening gehouden met de volgende elementen:
• de relevante studie- en beroepskwalificaties;
• de algemene deskundigheid met betrekking tot de specifieke projectopdracht;
• een vermelding van het gedeelte van de opdracht dat de ontwerper of uitvoerder minstens in eigen beheer zal uitvoeren;
• de ontwerpopdracht houdende de opmaak van beheersplannen, de voorafgaande onderzoeken en de beheersmaatregelen, werkzaamheden of diensten aan beschermde goederen en erfgoedlandschappen wordt minstens gegund op basis van de aangepaste gunningscriteria.
Gravensteen Gent
* Studieopdracht voor een nieuwe bezoekersinfrastructuur, voor architecturale ingrepen en de omgevingsaanleg om de kwaliteit van de toeristische beleving te versterken, en voor de restauratie van een aantal ruimtes in het Gravensteen in Gent.
* Bouwheer: stadsbestuur Gent.
* Locatie: Sint-Veerleplein 11, 9000 Gent.
* Budget: 8.100.000 euro, incl. btw en ereloon.
* Timing project:
- Selectievergadering: 30 september 2018;
- Eerste briefing: 31 oktober 2018;
- Tweede briefing: 30 november 2018;
- Indiening: 31 januari 2019;
- Toewijzing opdracht aan de uitvoerders: 31 maart 2019.