Nieuwe oproep begeleiding bij herbestemming kerken

Het Projectbureau ‘Herbestemming Kerken’ begeleidt dit traject. Het aanbod is bedoeld voor gemeente- en kerkbesturen die samen willen onderzoeken of concrete suggesties voor het toekomstige gebruik van een kerkgebouw op een kwalitatieve en betaalbare manier uitvoerbaar zijn. Het haalbaarheidsonderzoek is de voorbereiding voor een daadwerkelijk uit te voeren project. Het indienen van een aanvraag geeft aanleiding tot een vrijblijvend gesprek.

Conceptnota 

De Conceptnota ‘Een toekomst voor de Vlaamse Parochiekerk’ van 24 juni 2011 en de rondzendbrief van 30 september 2011 van Vlaams minister van Binnenlands Bestuur en Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois hebben de uitdaging voor de toekomst van de kerken bij alle steden en gemeenten op de kaart gezet. Ondertussen zijn we zeven jaar verder en vele steden, gemeenten en kerkbesturen beseffen dat het vinden van andere zinvolle en betaalbare bestemmingen voor kerken niet vanzelfsprekend is. 

Vele lokale betrokkenen ontwikkelen nu al suggesties, visies of kerkenbeleidsplannen, maar vooral de stap naar effectieve uitvoering blijkt niet vanzelfsprekend. Vaak rijzen twijfels over de realiteitszin, de haalbaarheid en de duurzaamheid van de ideeën. Bovendien beseft men hoe belangrijk het is dat transformaties van kerken niet alleen doordacht maar ook op een gevoelige en kwalitatieve manier gebeuren.

Herbestemming Kerken

Het aanbod van de Vlaamse overheid om haalbaarheidsonderzoeken te begeleiden wil hierop een antwoord bieden. Het Projectbureau ‘Herbestemming Kerken’ onderzoekt aan de hand van ontwerpen en financiële simulaties of het project op een kwalitatieve en verantwoorde manier te realiseren valt. De lokale overheden en de kerkbesturen kunnen op basis daarvan op korte termijn gefundeerde beslissingen nemen en de uitvoering van een concreet project voorbereiden.

Wie zich kandidaat wil stellen kan dat via een mailtje naar projectbureau@herbestemmingkerken.be. Via deze weg bezorgt het Projectbureau aan de geïnteresseerden de nodige documenten voor een aanvraag. Het college van burgemeester en schepenen en het betrokken (of centrale) kerkbestuur moeten deze aanvraag altijd samen ondertekenen. Voor een kerk die reeds onttrokken werd aan de eredienst volstaat de ondertekening door de gemeente. Het ondertekende aanvraagformulier dient vóór 25 april digitaal teruggestuurd te worden naar het voormelde adres.

Haalbaarheidsonderzoek  

De kandidatuurstelling geeft aanleiding tot een kennismakingsgesprek waarbij de kandidatuur wordt verduidelijkt. De stuurgroep van het Projectbureau Herbestemming Kerken zal daarna alle kandidaturen beoordelen en bij de toewijzing voorrang geven aan die dossiers waar zowel concrete toekomstige functies als een daadwerkelijk engagement voor latere uitvoering worden aangegeven.

Een haalbaarheidsonderzoek verloopt in verschillende stappen. Het Projectbureau gaat na of de her- of nevenbestemming van een kerkgebouw voor een bepaalde functie verantwoord en haalbaar is. Hiertoe ontwikkelt een ontwerpteam verschillende scenario’s. Het voorkeurscenario van de opdrachtgever wordt ook becijferd. De conclusies brengen ze vervolgens samen in een eindrapport. Als er verschillende potentiële functies zijn, kan het haalbaarheidsonderzoek ophelderen welke functie het best past in een welbepaald kerkgebouw en onder welke voorwaarden de betrokkenen dit kunnen realiseren. Het onderzoek kan zowel gebeuren voor beschermde als voor niet-beschermde kerken.

De begeleiding van het proces vergt de nodige aandacht.  De projectbegeleider begeleidt vier lokale vergaderingen voor en modereert die als externe deskundige. Daarvoor komt hij ter plaatse met een speciaal hiertoe aangesteld ontwerpbureau. Samen met een lokale projectgroep werkt hij in drie stappen een omstandig en budgettair becijferd voorstel uit. Zodra alle plannen en gegevens er zijn en de studie effectief kan starten, bedraagt de tijd om tot conclusies te komen ongeveer zes maanden. De procedure is heel beperkt. Het schepencollege en/of het kerkbestuur kunnen op een eenvoudige wijze een haalbaarheidsonderzoek bestellen. Er wordt samengewerkt met ontwerpbureaus die werden aangesteld via een raamovereenkomst die Vlaanderen hiertoe heeft georganiseerd.

Tussenkomst 

De opdrachtgever (gemeente of kerkbestuur) betaalt een tussenkomst in de begeleiding van het traject door het Projectbureau. Deze tussenkomst is vastgelegd op 1.500 € zonder btw. Elk dossier wordt toegewezen aan een ontwerpbureau. Hier gaat het om een vooraf vastgelegd forfaitair bedrag. Afhankelijk van de aard van de opdracht of het gebouw kan dit gaan om 14.000 €, 18.000 € of 22.000 € zonder btw. De aanvraagdocumenten verduidelijken dit. In de meeste gevallen subsidieert de Vlaamse overheid het onderzoek (30% voor niet-beschermde kerken, 80% voor een beschermde kerk). Ook het aanvragen van deze subsidies verloopt volgens een eenvoudige procedure.

De projectbegeleider helpt het project ook doorheen de mogelijkheden en procedures voor een definitieve uitvoering van de her- of nevenbestemming. Hij doet dit voor zowel het aanduiden van een geschikte ontwerper (bijvoorbeeld via de procedure Open Oproep of begeleiding bij de selectie) als voor het verkrijgen van subsidies. Het invullen van een ‘aanvraagformulier’ verbindt het kerk- of gemeentebestuur nog niet. Hierop volgt enkel een vrijblijvende kennismaking met de manier van werken en worden ook afspraken gemaakt over de voorwaarden, de kostprijs en de timing. Pas na een selectie en een definitieve toezegging via een bestelbon start de samenwerking met het Projectbureau.