Onderzoek naar haalbaarheid erfgoeddepots in kerken
Een derde van de Vlaamse parochiekerken krijgt in de nabije toekomst een neven- of herbestemming. Naast de zoektocht naar nieuwe gebruiksmogelijkheden voor de kerkgebouwen, dringt zich de cruciale vraag op wat er met de erfgoedobjecten moet gebeuren. Of: hoe geven we een duurzame toekomst aan alle schilderijen, beelden, objecten uit de kerkgebouwen die een andere bestemming krijgen.
Het door de Vlaamse overheid erkende museum en expertisecentrum voor religieuze kunst en cultuur Parcum, de erfgoedcellen en andere partners, sensibiliseren en ondersteunen lokale kerk- en gemeentebesturen en religieuze gemeenschappen om collecties van te herbestemmen kerken en kloosters veilig te stellen.
Het stappenplan religieus erfgoed (stappenplanreligieuserfgoed.be) is hierbij de leidraad. Wat in situ kan blijven, blijft in situ. Liturgische voorwerpen kunnen naar de moederkerk of andere kerken en sommige objecten komen terecht in musea.
"Toch dreigt een aanzienlijke deel van het religieus erfgoed in Vlaanderen op straat te belanden. In heel wat kerkenbeleidsplannen lezen we dan ook het idee om per gemeente één kerk te voorzien als depot voor het roerend religieus erfgoed. Maar is dat wel wenselijk en realistisch? Daarom onderzochten we met de steun van de Vlaamse overheid de mogelijkheden en voorwaarden voor het inrichten van religieus erfgoeddepots in Vlaamse parochiekerken”, vertelt Ellen Descamps, adviseur religieus erfgoed bij Parcum.
Het project vertrok in eerste instantie vanuit vijf pilootprojecten in de (deel)gemeentes Sint-Andries (Brugge), Zwalm, Branst (Bornem), Sint-Laureins-Berchem (Sint-Pieters-Leeuw) en Bommershoven (Borgloon). Uit de projecten werden de ambities, noden en kansen rond erfgoedbewaring in kaart gebracht, evenals de uitdagingen en aandachtspunten.
Leidraad
“Het is niet altijd makkelijk om concreet aan de slag te gaan met het inrichten van een erfgoeddepot in je parochiekerk. Er zijn vele factoren die het traject beïnvloeden. Er is geen pasklaar antwoord. Daarom ontwikkelde Parcum een handelingskader voor erfgoedbeheerders. Dat zorgt voor afstemming tussen het beleid, de richtlijnen voor goed behoud en beheer en de praktische haalbaarheid”, aldus Ellen Descamps.
Het instrument biedt hulp bij de te zetten stappen, geeft advies over klimaatbeheer en depotinrichting, toont een overzicht van mogelijke partners en subsidiemogelijkheden en geeft inspiratie voor het ontsluiten van het gebouw en de collectie. Daarnaast bundelt het ook diverse projecten in binnen- en buitenland.