Oorlogshospitaal wordt voorlopig beschermd als monument
Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois heeft het oorlogshospitaal, later sanatorium Sint-Idesbald, in Houtem voorlopig beschermd als monument. Hetzelfde gebeurde met het voormalige Jonghof in Brugge en de dorpskern van Wespelaar. Met de voorlopige beschermingen start de minister de beschermingsprocedure. Na de voorlopige bescherming volgt een openbaar onderzoek. Zo heeft iedereen de kans om opmerkingen op of bezwaren tegen de voorlopige bescherming kenbaar te maken. Na een periode van negen maanden beslist minister Bourgeois over een definitieve bescherming.
Het Sint-Idesbaldhospitaal werd tijdens de Eerste Wereldoorlog in Sint-Idesbald bij Koksijde opgericht voor de achtergebleven burgers in de noordelijke Westhoek. In de zomer van 1917, toen de vijandelijke beschietingen boven Sint-Idesbald sterk toenamen, verhuisde het Sint-Idesbaldhospitaal naar het gehucht Doorntje in Houtem (Veurne). Deze locatie lag zo ver mogelijk van het front verwijderd, maar toch nog net op Vlaams grondgebied. Het hospitaal werd gebouwd met de steun van het Amerikaanse Rode Kruis.
Het hospitaal is een zeldzame historische getuige van de zware oorlogsomstandigheden en de beperkte medische voorzieningen waarmee de burgerbevolking geconfronteerd werd.
Dit dossier past in de thematische beschermingsagenda van het erfgoed van de Eerste Wereldoorlog. De bescherming omvat de bakstenen paviljoenen van het oorlogshospitaal, de later aangebouwde lighal en het lijkenhuisje. Rondom de gebouwen is een overgangszone afgebakend om de relatie tussen de naar het zuiden georiënteerde lighal en de Houtgracht te vrijwaren, net als het tracé van de nog steeds bestaande toegangsweg. De overgangszone zorgt ervoor dat het zicht op de paviljoenen en de relatie tussen de verschillende waardevolle gebouwen bewaard blijft.
Het hospitaal is een zeldzame historische getuige van de zware oorlogsomstandigheden en de beperkte medische voorzieningen waarmee de burgerbevolking geconfronteerd werd. Door de oorlogsomstandigheden waren de reguliere medische voorzieningen voor de burgerbevolking weggevallen, terwijl de bevolking net meer nood had aan medische verzorging. Het oorlogsgeweld, maar ook besmettelijke ziektes zoals tyfus, tuberculose en vanaf 1918 Spaanse griep, maakten vele slachtoffers. Na de wapenstilstand bleef de site een ziekenhuis voor de inwoners van de 'Verwoeste Gewesten' omdat er nauwelijks andere medische voorzieningen waren. Uiteindelijk verhuisde het sanatorium van Houtem in 1930 naar het nieuw ingerichte sanatorium in het kasteel De Lovie in Proven (Poperinge). Eén barak en de toegangspoort van de site in Houtem verhuisden mee naar Proven, en werden daar in 2009 als monument beschermd.
Brugge
In Brugge wordt het voormalige Jonghof van de Schuttersgilde van Sint-Joris voorlopig beschermd als monument. Het Jonghof wordt voorlopig beschermd als monument omwille van de historische waarde. De site is een getuige van de oude schuttersgilde die in Brugge een belangrijke rol speelde op historisch, politiek, sociaal en cultureel vlak.
Verschillende verbouwingen resulteerden in het huidige uitzicht met twee verschillende architecturale gevels. Het voormalige Jonghof bestaat uit een imposant neoclassicistisch pand van 1851 en rechts daarvan een pand met een renaissancegevel van 1541. Op het einde van de veertiende eeuw vestigde de schuttersgilde van Sint-Joris zich in het pand. De gilde, later gesplitst in een Jong- en Oudhof, geeft in 1541 de opdracht om de sierlijke renaissancegevel te bouwen. Deze gevel is een representatief en zeldzaam voorbeeld van een semi-openbaar gebouw met gevel in renaissancestijl waarachter een ouder gebouw schuil gaat met onder andere hergebruikt materiaal uit de tweede helft van de dertiende eeuw. Het breedhuis van 1852 is een typisch voorbeeld van een neoclassicistisch herenhuis, met een vrij sober uitgewerkte bepleisterde lijstgevel met links een poorttravee.
Wespelaar
Ten slotte wordt ook de dorpskern van Wespelaar (Haacht) voorlopig beschermd als dorpsgezicht. Grosso modo strekt deze dorpskern zich uit vanaf het kruispunt van de Grote Baan met de Nieuwstraat, de muur en het poortgebouw van het kasteeldomein, het hoekhuis De Wildeman, de meisjesschool en de kerk, tot het kruispunt van de Grote Baan met de E. Willemslaan met het oude gemeentehuis.
De dorpskom van Wespelaar ontwikkelde zich rondom het kasteeldomein De Spoelberch met de bijbehorende burchtkerk.
De historische waarde van de dorpskern van Wespelaar komt vooral tot uiting in de gebouwen van de dorpskom die zich ontwikkelde rondom het kasteeldomein De Spoelberch met de bijbehorende burchtkerk (nu parochiekerk Sint-Hubertus en Sint-Lucia). Sommige gebouwen van de dorpskom zijn uit eeuwenoude panden geëvolueerd en dit steeds in harmonie met de resterende, historische open ruimte. Enkele gebouwen zijn markant en beeldbepalend. Zo is het gemeentehuis een kwaliteitsvolle getuige van het werk van provinciaal bouwmeester Louis Van Arenbergh.