Open oproep voor Leuvense podiumkunstensite

Tijdens de komende jaren worden in de zone begrensd door de Brusselsestraat, de Kapucijnenvoer en de Minderbroederstraat tussen 500 en 540 woningen voor verschillende doelgroepen gerealiseerd, maar wordt ook plaats gemaakt voor handel, zorg en cultuur. Eén van de mogelijke opties is een podiumkunstenzaal. Om de mogelijke opties te bekijken schrijft de stad Leuven samen met de Vlaamse Bouwmeester een open oproep uit. Via dit systeem hoopt Leuven heel wat expertise aan te trekken en binnen een jaar de juiste ontwerpers te vinden om het project in de toekomst eventueel te kunnen realiseren.

De Hertogensite vormt het sluitstuk van drie grote herontwikkelingssites in de benedenstad. Na het Barbarahof en het Janseniushof wordt hier een groot woongebied aan het water ontwikkeld waar veel aandacht is voor groen, erfgoed en andere functies zoals handel, cultuur en zorg. De Hertogensite wordt één van de grootste Leuvense binnenstedelijke bouwprojecten ooit en situeert zich op een terrein van 6,9 ha. Het enorme gebied in de binnenstad komt vrij door de verhuis van de ziekenhuisfuncties van Sint-Pieter en Sint-Rafaël naar campus Gasthuisberg.

Het reeds goedgekeurde ruimtelijk uitvoeringsplan (rup) geeft op de site twee opties: de integratie van een podiumkunstenzaal met een commercieel gedeelte of een multifunctioneel gebouw waar ook plaats is voor handel, horeca en gemeenschapsvoorzieningen. Op de site is 7.400 m² beschikbaar voor dit project. Het rup maakt het niet dwingend om deze zaal te bouwen; er kan dus eventueel ook een ander multifunctioneel gebouw verschijnen. Beide opties gaan wel uit van gelijkaardige volumes en een gelijkaardige omgang met het aanwezige erfgoed.

Schepen van Ruimtelijke Ordening Carl Devlies (CD&V) liet al eerder weten dat Leuven pas de volgende legislatuur een beslissing zal nemen over de plaats waar een nieuwe grote podiumkunstenzaal zal worden gebouwd. De huidige coalitie zal wel voorbereidingen treffen, maar de knoop zal pas worden doorgehakt in 2020. De uiteindelijke keuze van de bouwplaats is in principe afhankelijk van de uitslag van de verkiezingen.

Oppositiepartij N-VA vindt de voormalige busstelplaats van De Lijn aan de Vuurkruisenlaan vlakbij het Leuvense station immers beter geschikt als locatie voor een podiumkunstenzaal. Die site ligt centraler en door de aanwezigheid van parking De Bond, B-Parking aan de achterzijde van het station en Parking Vaartkom is er meer parkeerruimte. Deze site is vlot bereikbaar met zowel de wagen, de fiets als het openbaar vervoer. De Hertogensite daarentegen zal in de toekomst autoluw worden.

“De oppervlaktes die de stad wil bouwen op de Hertogensite kunnen we gemakkelijk bouwen aan de Vuurkruisenlaan. Er is een totale oppervlakte tussen 6.000 en 10.000 m² beschikbaar. In ons voorstel plannen we eveneens een grote (1.000 plaatsen)  en een kleinere zaal (400 plaatsen), vergaderlokalen en een foyer met horeca. Een zaal aan de Vuurkruisenlaan zou je kunnen combineren met een congrescentrum zodat er ook overdag activiteiten zijn. Ondergronds kan zelfs ook een fuifzaal worden voorzien”, aldus Tine Eerlingen namens de Leuvense N-VA.

Trekpleister

Volgens schepen Devlies ligt de oude busstelplaats echter een stuk uit het centrum en alle andere culturele instanties in Leuven, wat de plek toch minder aantrekkelijk maakt. Ook ruimtelijk gezien vindt hij de Hertogensite de meest geschikte locatie. De ontwerpers voorzien voor de podiumkunstenzaal een volume aan de Brusselsestraat waar naast het commerciële deel ook plaats kan worden vrijgemaakt voor twee zalen, een foyer, een café en backstageruimten. De zaal kan zowel aansluiten op een nieuw plein langs de Brusselsestraat als op de Romaanse Poort en het restant van het voormalige gasthuis. De vestiging op de Hertogensite zou bovendien een trekpleister zijn in dit stadsdeel en een flinke boost betekenen voor de handelaars in deze omgeving. Indien de podiumkunstenzaal hier zou komen, kan op langere termijn ook de verouderde zaal Minnepoort naast het conservatorium aan de Dirk Boutslaan worden afgebroken.

“We bestudeerden in een eerdere fase ook al verschillende mogelijke inplantingsplaatsen. Leuven heeft wat infrastructuur voor podiumkunsten betreft echter snel een update nodig; anders kunnen we niet langer voldoen aan hedendaagse en toekomstige noden. Om in dit dossier niet te veel tijd te verliezen indien de volgende coalitie de podiumkunstenzaal op deze plek zal bouwen, wil het stadsbestuur hiervoor alvast voorbereidingen treffen en nagaan wat vandaag mogelijk is. Passief afwachten zou het proces niet alleen nodeloos vertragen, maar zelfs onmogelijk kunnen maken”, aldus Carl Devlies.

“Het Leuvense schepencollege koos in eerste instantie voor de Hertogensite omdat goede culturele infrastructuur in deze omgeving een katalysator voor de hele benedenstad zou betekenen. Verschillende voorbeelden in binnen- en buitenland bewezen dat dergelijke gebouwen een positieve invloed uitoefenen op hun brede omgeving. Zeker een ‘open gebouw’ in combinatie met een goed openbaar domein kan een hele buurt opnieuw tot leven brengen. Dat gebeurde ook met de inplanting van museum M aan de Leopold Vanderkelenstraat, wat een goede zaak is voor de hele binnenstad”, verklaart schepen van Cultuur Denise Vandevoort.

Dubbele opdracht

Daarom schrijft de stad nu in samenwerking met de Vlaamse Bouwmeester een open oproep uit om meer expertise te verwerven en de juiste ontwerpers te vinden voor dit project. De bureaus die gaan deelnemen aan deze open oproep krijgen een dubbele opdracht: ze moeten zowel infrastructuur ontwerpen (met onder meer een gebouw voor podiumkunsten)  als een masterplan voor de bredere omgeving. De infrastructuur en de omgeving moeten één geheel vormen, elkaar versterken en samen een levendig en interessant deel van Leuven worden. De nieuwe culturele infrastructuur moet niet alleen het visitekaartje van de hele buurt worden, het moet door zijn ontwerp en werking ook het omliggende stedelijke leven bezielen en inspireren.

De open oproep vraagt een ontwerp voor een nieuw, cultureel gebouw in de Brusselsestraat. De ziekenhuistorens verdwijnen. Het oude Sint-Pietersziekenhuis, dat nu onzichtbaar ligt, komt weer onder de aandacht en kan samen met de nieuwbouw deel uitmaken van het nieuwe complex. In de nieuwbouw komen een ruimte waar een groot podium van minimum 500 m² in kan samen met ongeveer 1.000 zittende bezoekers, en een tweede ruimte waarin een podium van minimum 200 m² past en 400 tot 500 zittende bezoekers.

Beide ruimtes moeten zodanig flexibel zijn dat ze activiteiten kunnen bieden voor zowel zittend als staand publiek. Daarnaast worden ook heel wat andere functies voorzien, zoals een publiek toegankelijk dak, een horecazaak en repetitieruimtes. Samen moeten ze voor een stedelijke sfeer zorgen waar iedereen zich thuis voelt en bezoekers en producenten in ideale omstandigheden kunnen ontspannen en werken.

Fietsenparking

Om die nieuwe infrastructuur zo ambitieus en optimaal mogelijk in te vullen, komt er de komende maanden en jaren een intens traject met de vele bestaande culturele spelers in Leuven. Naast de culturele infrastructuur moeten de ontwerpers ook een ondergrondse fietsenparking voor minstens 300 fietsen tekenen. Een autoparking komt er bewust niet. De bezoekers die toch met de wagen komen, kunnen terecht in de rand- en centrumparkings: in de toekomstige parking De Bruul of op het Sint-Jacobsplein.

Niet alleen het gebouw en de parking moeten ontworpen worden, ook de aangrenzende ruimtes rond het gebouw en het openbare domein tussen de nieuwe infrastructuur en de Romaanse Poort zitten in de ontwerpopdracht. Die omgeving is zeer belangrijk, omdat ze de link vormt tussen de bestaande en de nieuwe culturele infrastructuur. Aan de huidige ingang van het Sint-Pietersziekenhuis komt een groot plein. Dit plein gaat zuurstof en licht brengen in de smalle Brusselsestraat en zal het begin van het autovrije winkelgebied markeren. Het kan samen met park De Bruul, de Dijleterassen en de Vismarkt de nieuwe publieke structuur vormen waarop de benedenstad zich de komende jaren gaat ontwikkelen.

De ontwerpers moeten dus niet alleen een visie hebben op de nieuwe culturele infrastructuur en haar omgeving, maar ook op de bredere omgeving: de Podiumkunstensite. Ze gaan een masterplan uitwerken dat zal functioneren als een soort onderlegger, waarop de rest van de omgeving zich kan ontwikkelen. Daarom moet het ontwerpteam bestuderen hoe het nieuwe gebouw en de openbare ruimte zich kunnen verhouden tot hun vele buren, waaronder het eeuwenoude erfgoed van de Romaanse Poort en de Predikherenkerk, de Brusselsestraat met haar vele winkels, het toekomstige park midden in de Hertogensite, de in de toekomst opengelegde Dijle met het Dijlepad en de omgeving van het Kloosterhotel.

“Door de infrastructuur en de omgeving samen te laten ontwerpen via een open oproep toont de stad Leuven haar dubbele ambitie. We willen niet alleen onze culturele infrastructuur aanpassen aan de noden van vandaag en morgen, maar ook een functioneel en fascinerend stuk stad ontwikkelen met een eigen identiteit en uitstraling die zuurstof geeft aan de Leuvense benedenstad. De nieuwe ontwikkelingen kunnen de bestaande omgeving versterken waardoor het hele gebied kan uitgroeien tot een aantrekkelijke ontmoetingsplek en een bruisend kunstenkwartier”, besluiten de schepenen Carl Devlies en Denise Vandevoort.