Puzzel van formaat voor nieuw ziekenhuis Charleroi

In 2012 besliste het Grand Hôpital de Charleroi (GHdC) om haar werking te centraliseren op één site. Ze kocht de voormalige mijnterreinen van Viviers, zo’n 17ha groot, om haar vijf sites samen te brengen. Met zijn ligging naast de R30 en de RN90 biedt het uitgestrekte terrein ideale toegangsmogelijkheden en een uitgelezen kans om de landschapsarchitectuur af te stemmen op de buurt en het milieu. Het ontwerpteam van VK Architects & Engineering en Réservoir A stapte af van de klassieke ziekenhuislogica en tekende een ziekenhuis dat gegroepeerd is volgens een proceslogica. Dat vertaalt zich in vijf hoofdentiteiten: de ‘hotfloor’ met onder meer de operatiezalen, spoeddienst, intensieve zorgen, …, het ‘motel’ groepeert zorgafdelingen met kortverblijf, het ‘hotel’ is bedoeld voor langdurig verblijf en de administratieve diensten, de ‘fabriek’ die alle technische en logistieke diensten verzamelt en de ‘polykliniek’ met de consultaties. Door de functies onder te brengen in afzonderlijke gebouwen krijgt het Grand Hôpital niet het monolithische karakter van veel grote ziekenhuizen, maar wordt het teruggebracht tot een menselijke maat. Die architecturale visie vertaalt zich in een concept van 3 gebouwen en een ondergrondse parking in een eigentijdse vormgeving waarin beton, staal en glas centraal staan. De TM Jan De Nul – Franki ging de uitdaging aan om het nieuwe ziekenhuiscomplex te bouwen in een termijn van 5 jaar.

Performante palen

Vier mastodonten van gebouwen realiseren op de restanten van mijnactiviteiten. Komt daarbij dat de gebouwen – zelfs op een oppervlakte van 17ha – toch vrij dicht bij elkaar liggen en dat de opdrachtgever deeldeadlines had opgelegd voor de verschillende gebouwen. Projectverantwoordelijke voor gesloten ruwbouw en wegenis Benoit Decroty (Jan De Nul) herinnert zich die uitdaging nog goed: “De drie gebouwen en de parkeergarage samen vertegenwoordigen zo’n 220.000m² aan gestorte vloerplaten. Dat vraagt heel wat activiteit en dat op een bijzonder kleine oppervlakte. Om een idee te geven: de ruimte tussen het parkeergebouw en de twee aangrenzende ziekenhuisgebouwen bedroeg 5m met een hoogteverschil van 12m tijdens de uitvoering. Om gelijktijdig aan de parking en aan de twee gebouwen te werken, hebben we zelfs een 300m lange secanspalenwand moeten plaatsen. Tussen de twee centrale gebouwen (hotfloor en motel) ligt er alleen een 14m brede weg en een van 21m tussen deze gebouwen en het hotel.”

De verschillende gebouwen staan op funderingspalen. Door de slechte terrilgrond waren verschillende aangepaste funderingsoplossingen nodig. Zo werden ongeveer 2.600 verticale vibropalen geplaatst. Deze in de grond gevormde heipalen hebben een diameter van 41/46cm en gaan afhankelijk van de zone tot 21m diep. Het hotel is voor een deel gebouwd op een oud Schlammbassin. De rotsbodem bevindt zich in deze zone op 28 tot 34m diepte. Om hier een stabiele basis voor de gebouwen te verzekeren, is geopteerd om 187 Kellypalen te plaatsen. Hun diameter varieert van 88cm tot 1,3m. Door de trechtervorm van het bassin hebben de palen een variabele lengte tot 42m. Tot slot werden ook 33 funderingsputten gebouwd op oude mijnschachten.

Puzzelen met torenkranen

“Het realiseren van de funderingspalen was bepalend voor de start van de bouwwerken. Die dienden zowel op niveau -1 als op maaiveldniveau gemaakt te worden. Na het voltooien van de palen op niveau -1 zijn we onmiddellijk gestart met de bouwwerken, terwijl de funderingswerken op maaiveldniveau verder liepen. Die werkwijze vroeg ook om een nauwkeurige organisatie en planning van de verkeersstromen voor de aanvoer van de bouwmaterialen. We hebben tijdens de bouwwerken 15 torenkranen ingezet, waarvan er 13 tegelijkertijd in bedrijf waren. Om deze kranen zo efficiënt mogelijk in te zetten, hebben we de structuur van de parkeergarage gebouwd met twee torenkranen op rails in het bouwvolume. We hebben dit gebouw trapsgewijs opgebouwd, waarbij de kranen met de vordering van de bouwwerken mee bewogen. De aanvoer van de bouwmaterialen gebeurde aan het uiteinde van het gebouw. Bij het bereiken van het eindpunt van het parkeergebouw bleven de kranen statisch. Na de demontage van de twee kranen hebben we het parkeergebouw vervolgens volledig kunnen afwerken en waterdicht maken”, vertelt Benoit Decroty.

De twee centrale gebouwen werden elk met 4 torenkranen gebouwd. Die werden in patio’s of langs de gevels gepositioneerd. Het langere hotelgebouw vroeg ook de inzet van 4 torenkranen. Die werden aan de achterzijde van het gebouw geplaatst om de andere kranen niet te hinderen en de logistieke stromen van elkaar te scheiden. 

Om de verschillende leveringen vlot bij de juiste torenkraan te krijgen, werd iedere torenkraan genummerd. “Elke levering werd aangevraagd bij de betreffende torenkraan. De wachter bij de ingang van het bouwterrein gaf aan de chauffeurs aan welke vrachtwagen op welk moment naar een bepaalde torenkraan mocht rijden. Om een vlotte bereikbaarheid van de kranen te verzekeren, hebben we een aparte parkeerplaats voor de verschillende dienstvoertuigen gecreëerd. Zo stonden die niet hinderlijk naast de verschillende werfwegen geparkeerd”, vervolgt Benoit Decroty.

Complexe coördinatie

De verschillende gebouwen zijn opgetrokken in een combinatie van ter plaatste gestort beton en geprefabriceerde elementen. “De ondergrondse structuren zijn volledig ter plaatste gestort. Ook één van de gebouwen is voor 90% ter plaatste gestort. De overige gebouwen zijn voor twee derde in prefab uitgevoerd. We hebben zo’n 100.000m³ stortbeton verwerkt in de verschillende constructies. Elke week werd er zo’n 2.500m³ vers beton gestort. Om dit goed te organiseren, moest elk gebouw zijn dag van de week om beton te pompen inplannen. Dit om de stroom aan betonmixers op de site en ook de belasting van de betoncentrales in de regio te beheersen”, licht Benoit Decroty toe.

De uitdagingen op deze omvangrijke en complexe werf waren uitgebreider dan de logistiek en het betonwerk. Benoit Decroty herinnert zich nog het implementeren van de sanitaire maatregelen in het kader van Covid-19, of beheer van de leveringen en onderaannemers. “Om de verschillende deeldeadlines te halen, was het belangrijk dat iedereen op tijd was met het uitwerken van zijn uitvoeringsplannen, aanleveren van technische fiches, ontvangen van goedkeuringen en natuurlijk de werkzaamheden zelf. Om dat te bewaken, hadden we dagelijks overleg met de verschillende partijen en hadden we wekelijkse coördinatievergaderingen. Heel dat traject begon bij het opvolgen van de ontwerpers om ervoor te zorgen dat ze de ontwerpplannen tijdig aanleveren. Het mag dus duidelijk zijn dat een goede coördinatie belangrijk was. Gelukkig mocht ik daarvoor deel uitmaken van een 20-koppig sterk, hecht, gemotiveerd en bekwaam team“, besluit Benoit Decroty.