Sint-Jacobskerk negen jaar in de steigers
De Sint-Jacobskerk in de Lange Nieuwstraat in Antwerpen is met haar ongeschonden 17de en 18de-eeuwse barokinterieur en grafkapel van Rubens tot één van de rijkste kerken van Noord-Europa. Met de steun van Onroerend Erfgoed Vlaanderen start de stad in het najaar met de negen jaar durende totaalrestauratie van dit monument. Aangezien de aanbesteding nog loopt, is de aannemer nog niet bekend.
Steenmeijer Architecten bvba neemt zowel het interieur als de buitenschil van de kerk onder handen. De uitvoering verloopt in twee grote fasen. Eerst zijn de westzijde van de kerk en de bijgebouwen aan de beurt. Vanaf 2021 beginnen de werken aan de oostzijde van het gebouw. Het einde van alle werken is voorzien in de loop van 2027.
Aan de buitenzijde zijn het voornamelijk de daken die aan herstelling toe zijn. Die komen dan ook eerst aan beurt. Gelijktijdig vinden er herstellingen aan de gevels plaats. De glasramen werden in een eerdere restauratiecampagne gerestaureerd. Tijdens deze restauratie worden ze uitgenomen, gereinigd en van beschermbeglazing voorzien. Deze beschermbeglazing bevat een uv-werende folie, waardoor de uiterst waardevolle kunstwerken beschermd worden tegen uv-straling. Bijkomend worden de glasramen niet langer blootgesteld aan weer en wind én verbetert het binnenklimaat in de kerk.
Aan de binnenzijde worden, naast de restauratie van de vele beelden en het houten en stenen meubilair, ook de twee orgels en de klokken in hun oude glorie hersteld. Voorts staan er algemene schilderwerken op het programma en worden enkele muurschilderingen blootgelegd die momenteel overschilderd zijn met witte verf.
De kerk blijft tijdens de volledige werfperiode toegankelijk voor kerkgangers en bezoekers. Het werfgedeelte wordt telkens afgeschermd met een stofwand.
“Ondanks het rijke barokinterieur, de vele kunstwerken en de crypte van Pieter Paul Rubens is de Sint-Jacobskerk minder bekend bij het grote publiek dan de andere monumentale kerken van Antwerpen. We willen die bekendheid vergroten met een communicatiecampagne tijdens en na de restauratiewerken. Tijdens de werken zal de kerk ook toegankelijk blijven en vanaf het einde van de werken in 2027 zal dit waardevolle erfgoed maximaal opengesteld worden zodat het grote publiek kan genieten van het barokke interieur en de kunstschatten kan ontdekken”, licht schepen van Cultuur Caroline Bastiaens toe.
Meerjarige premie
De Vlaamse overheid kende enkele maanden geleden een meerjarige premie toe voor de restauratie van de Sint-Jacobskerk. De totale erfgoedpremie bedraagt 8.780.000 €. Het bedrag wordt over vijf jaar gespreid, met een eerste schijf van 1,8 miljoen € dit jaar. Dankzij deze premie kunnen de restauratiewerken in het najaar starten. De kosten van de totaalrestauratie worden geraamd op 16.750.000 €.
De meest recente werken aan het gebouw dateren van eind de 20ste eeuw. In 1963 werd gestart met een algemene restauratie onder leiding van architect Jos Gabriëls, die vanaf 1979 werd verdergezet door Rutger Steenmeijer. Nadien volgde een grondig bouwhistorisch onderzoek van het interieur en een uitgebreide bouwtechnische studie die aan de basis liggen van de huidige interieurrestauratie. Vijf 16e en 17e-eeuwse glas-in-loodramen zijn recent al gerestaureerd.