Transformatie en vernieuwing Kaaitheater Brussel op komst

Het Kaaitheater heette vroeger het Lunatheater en is gebouwd tussen 1929 en 1932 op de plek van een lunapark, vandaar de oorspronkelijke naam. Het gebouw illustreert op schitterende wijze de overgang tussen de art nouveaustijl en het modernisme. Door de jaren heen kende het theater hoogte- en vooral dieptepunten. Sinds 1993 is het definitief opnieuw in gebruik. In 2001 veranderde het Lunatheater van naam, het heet sindsdien Kaaitheater.

Het gebouw is gelegen aan de Sainctelettesquare, beschikt over een grote theaterzaal van 740 plaatsen en biedt op de verdiepingen onderdak aan verschillende culturele organisaties. Aan de zijkant van het gebouw, aan de Akenkaai, bevinden zich de kantoren en residentieplekken voor kunstenaars.

Er zijn drie redenen voor de transformatie van het Kaaitheater:

1. De erfpacht wordt verlengd tot 2052, waardoor een uitgebreid onderhoud zich opdringt.
2. Er zijn nieuwe infrastructurele behoeften ontstaan op artistiek vlak (kleine zaal voor dans, repetitiefaciliteiten, hybride expo-performance-ruimte), inzake publieksonthaal en op theatertechnisch vlak;
3. Er is een momentum ontstaan in de stedelijke context, met nieuwe relaties en opportuniteiten waar Kaaitheater op kan inspelen.

Zo waren er de aankoop van de Citroëngarage door de Brusselse regering, het publieke debat over het museum in dit gebouw, de heraanleg van de Sainctelettezone, de residentiële ontwikkelingen aan de Akenkaai, enz. Het Kaaitheater bevindt zich letterlijk middenin deze stedelijke dynamiek. De vraag volgt echter niet enkel uit concrete noden en kansen, maar past ook in de inhoudelijke visie die het Kaaitheater uitdraagt. Van bij de heropening van het theater in 1993 vormden de beperkingen van het gebouw een uitdaging voor de artistieke werking van het Kaaitheater. Hoe stel je je open naar een stad in volle ontwikkeling vanuit een gesloten bouwwerk?

Het Kaaitheater profileert zich als een kunstencentrum dat een centrale rol speelt in de kunstenaarsstad die Brussel de voorbije twintig jaar geworden is, maar ook als een plek waar de bijzondere dynamiek van de Brusselse samenleving inzake stedelijke ontwikkeling, socio-ecologische kwesties en interculturele actie tot uiting komt. Het Kaaitheater wil een open huis zijn waar zorgvuldig geselecteerde artistieke kwaliteit gekoppeld wordt aan een inclusieve ontmoetings- en debatcultuur. Het wil plaats bieden voor artistieke producties en presentaties, maar ook een plek zijn die andere gebruikers zich kunnen toe-eigenen.

Er zijn een aantal functies die in het gebouw moeten worden voorzien en/of aangepast. Zo moet de bouw van een nieuwe tweede kleine zaal (voor 180 tot 200 personen) het aanbod in het Kaaitheater diversifiëren en de werking, die nu verspreid is over twee gebouwen, het Kaaitheater en de Kaaistudio’s, optimaliseren. Hierbij dringt zich een duidelijke profilering op: het Kaaitheater aan de Sainctelettesquare als plek voor grotere namen, de Kaaistudio’s in de Onze-Lieve-Vrouw van Vaakstraat voor jonge, beginnende kunstenaars. Het gebouw heeft een erg gesloten karakter. Het theater ligt verborgen achter het voorgebouw aan de Sainctelettesquare, en achter het kantoorgebouw aan de Akenkaai. Het gebouw moet toegankelijker worden, waarbij de nu onbestaande relatie met de Akenkaai een belangrijk aandachtspunt is.

In de grote zaal moeten de functionaliteit en de stabiliteit van de toneeltoren aangepast worden aan de scenische noden van vandaag. Daarnaast dient de afstand tussen het balkon en het podium, een heikel punt voor het publiek, overbrugd te worden. De artistieke productiefunctie moet eveneens uitgebouwd worden om van het Kaaitheater een meer dynamische kunstenaarsplek te maken. Het podiumlandschap heeft zich de voorbije decennia razendsnel ontwikkeld, zodat het Kaaitheater, één van de referentiepunten voor individuele kunstenaars en onafhankelijke gezelschappen, niet meer kan voldoen aan de vraag naar repetitieruimtes en werkplekken.

De stedelijke onderzoeksfunctie wordt één van de belangrijkste aandachtspunten van het Kaaitheater voor de komende jaren. Het Kaaitheater wil immers een prominente rol spelen in de ontwikkeling van de Brusselse Kanaalzone. Het wil een plek creëren voor ontmoeting en debat en synergieën stimuleren tussen verschillende maatschappelijke sectoren. Deze onderzoeksfunctie moet, zowel binnen als buiten het gebouw, ontmoetingsplekken toegewezen krijgen.

De verbouwingen in het Kaaitheater zijn onlosmakelijk verbonden met de ontwikkelingen op de site van Kanal - Centre Pompidou, de voormalige Citroëngarage. De stookplaats op de site van Kanal - Centre Pompidou zal integraal deel uitmaken van deze verbouwingen. Bij de verbouwingen zal de architecturale integriteit van de bestaande gevel van de stookplaats behouden worden. Een mogelijk nieuw volume achter de bestaande gevel zal op een discrete en subtiele wijze worden gerealiseerd, waarbij rekening gehouden zal worden met de bestaande kroonlijst.

Er is intens overleg tussen het Kaaitheater en de Fondation Kanal / Stichting Kanal nodig. Dit geldt vooral voor het architectenteam van Kanal - Centre Pompidou, met Atelier Kanal (noAarchitecten + EM2N + Sergison Bates architects), en het architectenteam dat het Kaaitheater via deze open oproep zal aanstellen.