Voorontwerp heraanleg Stadspark Antwerpen goedgekeurd

In oktober 2020 werd het ontwerpteam Omgeving + HydroScan + Yellow Window aangesteld voor de opmaak van het herwaarderingsplan voor het Antwerpse Stadspark. Hun voorontwerp houdt rekening met het beschermde statuut van het park en vertrekt vanuit het al opgestelde en goedgekeurde Erfgoedbeheerplan, dat de belangrijkste krijtlijnen uittekende. Het voorontwerp beschrijft een meer gedetailleerde visie: een divers park in het hart van de stad, met de historiek als leidraad voor de ruimtelijke kwaliteit.

 

De padenstructuur blijft grotendeels zoals ze nu is. De nieuwe breedtes werden vastgelegd op vier meter voor de buitenlus en drie meter of smaller voor de overige paden, naar analogie met het oorspronkelijke ontwerp van Friederich Eduard Keilig uit 1867. De fietsverbinding en paden met sterke hellingsgraad worden aangelegd in uitgewassen beton. De overige paden in gebonden porfiersplit, zoals gebruikelijk in de andere parken in de stad.

 

Er komt ook een veilige verbinding van de wandelpaden tussen het Stadspark, de Rubenslei en de Louiza-Marialei, met aandacht voor de hoofdingang als evenementzone. De parktoegangen met de oversteekplaatsen van de Van Eycklei worden verbonden. Bijzondere aandacht is er voor de zichtbaarheid in de Quinten Matsijslei tussen het gemotoriseerde verkeer en de voetgangers op de extra oversteekplaats ter hoogte van de Van Leriusstraat. In de Louiza-Marialei wordt ook de parkeergelegenheid aangepast, in functie van de bomen en het gebruik van de open zone. De haakse parkeerplaatsen worden gewijzigd naar langsparkeren. Tussen de bomenrijen worden paden in halfverharding aangelegd die de link maken met de Frankrijklei.

 

Het voorontwerp legt ook een groenstructuurplan vast. Vooral de randen van de groenmassieven zullen grondig aangepakt worden. Dat zal visueel de grootste impact hebben. Het doel is om de huidige eentonige beplanting van sneeuwbes in te dijken en te vervangen door een aantrekkelijkere en meer diverse beplanting van lage en hoge heesters. Extensieve graszones in het park worden tot een minimum beperkt omdat de hoge gebruiksdruk dit niet toelaat. Langs de graslanden die wel extensief beheerd worden, hoofdzakelijk langs de oevers van de vijver, wordt een intensiever beheerde strook voorzien aan de zijde van de verharding. 

Het bestaande parkmeubilair, waaronder alle banken, verlichtingspalen, infoborden, vuilnisbakken, enz. worden vervangen. De kunstwerken in het park krijgen een aanpak op maat. Enkele beelden krijgen accentverlichting. Het standbeeld ‘Moeder en Kind’ wordt verplaatst. Voor het ‘Monument voor het Vijfde Linieregiment’ wordt nog een nieuwe locatie gezocht. De gedenktekens die tijdelijk naast het Monument der Gesneuvelden opgesteld werden, verhuizen naar de vernieuwde Scheldekaaien. 

 

In de toekomst zal het Stadspark niet helemaal worden verlicht. De buitenlus, de doorsteek van de Van Eycklei via de Keiligbrug naar de Louiza-Marialei en de skatezone worden verlicht, samen met nog enkele accenten. In het voorontwerp wordt in functie van de veiligheid ook verlichting voorzien ter hoogte van het speelterrein en Grand Café Capital. In totaal gaat het om vier verlichtingslussen, die elk ingesteld kunnen worden volgens de specifieke functies en behoeften van de plek. 

 

Het plein rond het oorlogsmonument kreeg in het voorontwerp een verdere uitwerking in detail. De toegang langs de Van Eycklei wordt daarbij iets opgeschoven, om een betere doorstroom te creëren rond het monument. De westelijke toegang sluit beter aan op de zebrapaden vanuit de omringende straten, en op de zichtas richting het monument. Hier wordt ook extra ruimte voorzien voor wachtende fietsers en voetgangers om het kruispunt over te steken. Voor het Monument der Gesneuvelden voorziet het voorontwerp een speelfontein. Wanneer deze uitstaat, biedt het plein ruimte voor herdenkingen of evenementen. 

Het huidige waterpeil van de vijver schommelt sinds het invoegen van de bemalingsstrategie rond 2 m TAW. Bij het bepalen van het beoogde streefpeil zijn er enkele uitgangspunten, waaronder de erfgoedwaarde, de bestaande waterproblematieken en duurzaam watergebruik. De eerste stap is het droogvallen van de vijver tegengaan, de tweede het verhogen van het peil richting 2,4 m en de derde het bekomen van het uiteindelijke streefpeil rond de 3,5 m. Hiervoor zal het bemalingswater van Den Bell worden gebruikt, maar ook het regenwater van de omliggende straten zal maximaal afgeleid worden naar de vijver. 

 

Op 4 m is er een noodoverloop voorzien, zodat de vijver een rol kan blijven spelen in de waterveiligheid van de omliggende wijk. Er gebeurt ook onderzoek naar de impact van een verhoogd waterpeil op de bestaande bomen rond de vijver en hun wortels. De bomen hebben zich aangepast aan het lage waterpeil, waardoor het verhogen van het waterpeil potentieel tot de uitval van een reeks bomen kan leiden. Mogelijk heeft dit nog een impact op het streefpeil. Het verhoogde waterpeil zal ook een effect hebben op het kleine eilandje aan de westzijde van de vijver. Ook hiervoor is nog verder onderzoek nodig. Belangrijk is dat een deel van de zone permanent onder water staat om betreding van het eiland tegen te gaan en om fauna en flora de kans te geven zich te ontwikkelen.

Voor het vernieuwen van de bestaande speeltuin loopt een versneld traject. Het districtscollege keurde in maart 2022 het definitieve ontwerp goed. In functie van het beschermen van het bestaande bomenbestand en een haalbaar onderhoud, werd gekozen voor twee aansluitende speelzones. In de speelzone 0-4 jaar wordt een derde van de speeltoestellen voor de allerkleinsten gereserveerd. De speeltoestellen worden aan elkaar gelinkt door een palenbos. In de speelzone +4 jaar worden verschillende speltypes verwerkt. 

 

De hoogste toestellen worden aan de oostzijde voorzien, waardoor de historische zichtas gevrijwaard blijft. De hoogte van de huidige klimspin geldt als maximale hoogte voor het nieuwe ontwerp. De start van de aanleg van het speelterrein is voorzien in september 2023. De werken in het Stadspark worden gefaseerd per deelzone aangepakt en afgewerkt, waardoor een constante toegankelijkheid en gebruik van het park mogelijk is. Op die manier wordt geen kaalslag in het beschermde monument veroorzaakt en ziet de buurt sneller een afgewerkt resultaat.