Cera betrekt drie gebouwen in drie Leuvense straten

Het project in de schaduw van het Leuvense stadhuis, dat op dinsdagavond 6 februari werd ingehuldigd, kostte 5,2 miljoen € voor de aankoop van de gronden en 15 miljoen € voor de renovatie en de nieuwbouw. Dankzij boorgatenergieopslag (beo) en een warmtepompinstallatie kan het beantwoorden aan 92% van de warmtevraag en 71% van de koeling. De 24 boringen gaan tot 115 m diep.

Op 25 maart 2015 gaven Cera en de Leuvense burgemeester Louis Tobback het startsein voor deze bouwwerken op het snijpunt van drie Leuvense centrumstraten: de Muntstraat, de Boekhandelstraat en de Eikstraat. Intussen is het personeel van de coöperatie al sinds 6 december 2017 in de nieuwe kantoren gehuisvest. Met de restauratie van twee historische panden, Hôtel d’Eynatten en het Helleputtegebouw, keert Cera zo terug naar de roots van de Volksbank van Leuven. Het nieuwbouwgedeelte op de hoek van de Muntstraat en de Boekhandelstraat biedt onderdak aan het beslissingscentrum van de coöperatie in de historische binnenstad.

“Twintig jaar na de fusie KB-ABB-Cera en de omvorming van Cera tot een coöperatieve financiële holding zijn we teruggekeerd naar de roots van de Volksbank van Leuven en hebben we het beslissingscentrum van onze coöperatie in een nieuwbouw ondergebracht”, meldt Franky Depickere, ceo van Cera.

Het doet Vlaams minister-president Geert Bourgeois duidelijk deugd om nog eens in het oude stadscentrum van Leuven te vertoeven, een plek waar heden en verleden meer dan elders samenvloeien en die met haar universiteit en haar oorlogsverleden symbool staat voor een rijke en bewogen geschiedenis. “Het is echter ook een plek die vandaag door haar jonge bevolking en vele herbestemmingsprojecten groei en voorspoed uitstraalt. Dit deel van de binnenstad kreeg het iets meer dan honderd jaar geleden in het begin van de Eerste Wereldoorlog zwaar te verduren. Terwijl enkele tientallen meters verderop honderden huizen en gebouwen en kostbare erfgoedcollecties in vlammen opgingen, overleefden de Volksbank en het Hotel d’Eynatten als bij wonder de grote brand van Leuven”, brengt hij in herinnering.

De herbestemming van twee historische panden en de schitterende hedendaagse toevoeging door architecten Robbrecht en Daem passen volgens hem mooi in de golf van vernieuwing en opwaardering die de Leuvense binnenstad de jongste jaren kenmerkt. “Overal worden historische gebouwen voorbereid voor de toekomst, waarbij erfgoed hand in hand gaat met moderne architectuur; denk hierbij ook aan het Museum M, het Tafelrond, de Sint-Alfonsuskerk en brouwerij De Hoorn. Dit toont aan dat erfgoed er is om te blijven en dat het zijn mannetje staat tussen afbraak en modernisering. Terwijl een bescherming als monument vroeger door de eigenaar soms werd beschouwd als een extra last om te dragen is het vandaag een meerwaarde waarmee je je als bouwheer kan onderscheiden”, juicht Geert Bourgeois toe.

Door zijn geschiedenis vormt dit complex volgens hem een onlosmakelijk deel van het verleden van de stad en haar sociale weefsel. Door een beschermd monument een nieuwe rol te geven in de samenleving en het te herbestemmen bied je dit erfgoed een lange en voorspoedige toekomst.

“Voor architecten is de herbestemming van onroerend erfgoed dan weer een ware uitdaging, waarin ze hun kwaliteiten als pragmatisch en inventief ontwerper kunnen tonen. Een nieuwe rol vinden voor erfgoed is één ding, het realiseren met respect voor de erfgoedwaarden een ander. Vlaanderen heeft de jongste jaren volop de kaart getrokken van hergebruik en herbestemming, waardoor we over talrijke architectenbureaus beschikken die hierin zeer bedreven zijn. Ze weten hoe ze moeten omgaan met erfgoed, hoe ze het compromis moeten vinden en hoe ze erfgoed op een duurzame en verantwoorde manier opnieuw moeten integreren in een bruisende omgeving. De vele Leuvense realisaties van de afgelopen jaren vormen daarvan mooie getuigen”, prijst de Vlaamse minister-president.

Erfgoed prikkelt

Hij wijst erop dat herbestemming van erfgoed prikkelt. De erfgoedwaarden doen mensen nadenken over hun verleden, de nieuwe functie doet hen nadenken over de toekomst. Op die manier kruipt het in de hoofden en de harten van deze en toekomstige generaties, die zorg zullen dragen voor dat erfgoed. Daarom ook trok hij voor de restauratie van de twee historische panden een erfgoedpremie van 483.000 € uit op een aanbesteed bedrag van bijna 1,3 miljoen €. “Om het historische patrimonium van Vlaanderen zoveel mogelijk in de kijker te zetten, maakt de Vlaamse regering investeringen in erfgoed extra aantrekkelijk. Deze restauratie van de oorspronkelijke Volksbankgebouwen is een mooi voorbeeld van het in ere herstellen van een Vlaamse erfgoedparel”, motiveert hij deze subsidies.

Hij benadrukt dat deze historische panden dankzij Cera niet alleen een nieuwe kans maar ook opnieuw een zinvolle en historisch verantwoorde betekenis hebben gekregen. “Dit nieuwe hoofdkantoor is meer dan een herbestemming, want met deze verhuis keert Cera terug naar haar wortels. De coöperatieve instelling groeide immers uit de vroegere Volksbank, die het oorspronkelijke gebouw in de Muntstraat liet bouwen in 1912.  Het is belangrijk dat bedrijven aanwezig blijven in de binnenstad, waar ze op een duurzame manier werkgelegenheid creëren. Dat Cera dit in herbestemde monumenten doet, kan ik alleen maar toejuichen en aanmoedigen. Ik bedank ook het Leuvense stadsbestuur, dat deze gebouwen jarenlang heeft gebruikt en als een goede huisvader onderhouden. De stad heeft er ook voor gekozen om deze drie panden in één keer te verkopen en een onafhankelijke commissie te laten waken over hun bestemming en de kwaliteit van het uit te voeren project. Dit is een schoolvoorbeeld van hoe stadsvernieuwing en herbestemming van erfgoed perfect hand in hand kunnen gaan”, looft Geert Bourgeois.

Hij feliciteert ook de ontwerpers (Studio Roma uit Kessel-Lo voor het restauratieluik en Robbrecht en Daem voor de nieuwbouw) en hoofdaannemer Monument Vandekerckhove en de groep voor haar maatschappelijk engagement. “Die maatschappelijke investering uit zich op drie vlakken: als kernaandeelhouder zorgt Cera voor stabiliteit en ontwikkeling van KBC Groep, waardoor KBC met zijn 41.000 medewerkers verankerd blijft in eigen land; door de kracht van samenaankoop (kortingen op allerlei producten, evenementen en diensten) creëert de coöperatieve holding ook welvaart voor zijn 400.000 vennoten; en tot slot en niet het minst steunt Cera jaarlijks meer dan 500 maatschappelijke projecten waarmee het als coöperatieve holding - zoals het jaarverslag vermeldt - aan een betere wereld bouwt. Ondernemen is veel meer dan goede producten maken, goede diensten leveren en winst maken, wat noodzakelijk is.

Ondernemen gebeurt in een maatschappelijke context en daar spelen allerlei factoren zoals duurzaamheid, sociale criteria en betrokkenheid”, stipt de Vlaamse minister-president aan.

Samen met haar vennoten investeert Cera elk jaar 4,5 miljoen € in 450 regionale en negentig nationale projecten. De regionale initiatieven steunen scholen (speeltoestellen), kunstenfestivals, woonprojecten, ... Deze waardevolle projecten investeren samen in welvaart en welzijn.

“De nationale projecten lopen over drie tot vijf jaar. Het betreft samenwerkingen met heel veel verschillende actoren om tegemoet te komen aan een maatschappelijke nood zoals geestelijke gezondheidszorg, het wegwerken van drempels voor cultuurbeleving, innovatie in land- en tuinbouw en het stimuleren van coöperatief ondernemen. Als Vlaams minister bevoegd voor Ontwikkelingssamenwerking verheugt het mij zeer dat Cera met de Belgische Raiffeisen Stichting (BRS; gespecialiseerd in microfinancieren, microverzekeren en coöperatief bankieren) haar maatschappelijke betrokkenheid ook op internationaal niveau uitdraagt, zowel door adviesverlening en vormingsdagen (700 dagen advies en vorming voor 100.000 € in 2016)  als door financiële ondersteuning van microfinancieringsinstellingen in Afrika en Latijns-Amerika. Microkredieten zijn meer dan geld; het zijn kleine kredieten aan ondernemers in het zuiden die hen toelaten om zaaigoed of een paar kippen te kopen, koopwaar te produceren voor de lokale markt of te investeren in nieuwe producten. Dat biedt de armere bevolking in het zuiden niet alleen de kans om een inkomen te verwerven, maar ook om een waardig leven te leiden. BRS investeerde in 2016 via ngo’s zoals Trias 200.000 € in elf projecten in negen landen. Daarnaast kunnen ook mensen van hier met een afzonderlijke coöperatie investeren in microfinancieringsinstellingen in Afrika, Latijns-Amerika en Zuid-Oost-Azië, die op hun beurt microkredieten verstrekken. Een hele economie zal je er bezwaarlijk mee omgooien of toch niet in één keer, maar voor mensen en hun omgeving kunnen microkredieten een enorm verschil maken”, licht Geert Bourgeois toe.

Hij merkt op dat Cera het systeem al langer kent: grondlegger Friedrich Wilhelm Raiffeisen (1818-1888) zette in een hongerwinter in het midden van de negentiende eeuw een kredietsysteem op poten om Duitse boeren te helpen. Onderlinge solidariteit gestoeld op een coöperatieve structuur moest hen uit de armoede tillen. Het coöperatief bankieren is dus de voorloper van microfinanciering.

Stad in de stad

Robbrecht & Daem, Stabo, ar-te en Studio Roma fungeerden als partners voor het bouwproject. Group Monument Vandekerckhove was de pilootaannemer voor het ganse project en dus ook het restauratiegedeelte. “Het nieuwe Cera-gebouw belichaamt onze coöperatieve en maatschappelijke ambitie, maar weeft zich tegelijk in in de stad en gaat een verbindende alliantie aan met belangrijke architecturale componenten in de omgeving: het stadhuis, het Helleputtegebouw en het Hôtel d’Eynatten. Het gebouw, waarbij we duurzaam zijn omgegaan met materialen, is een stad in de stad”, geeft Robbrecht zijn visie op het nieuwe Cera-gebouw.

De Leuvense burgemeester Louis Tobback van zijn kant belicht de hechte band tussen Cera en Leuven en de onlosmakelijke geschiedenis en toekomst van beide. Franky Depickere, ceo van Cera, overloopt de genese van dit project en het belang van deze nieuwbouw voor zijn coöperatie.

“Wat in 1892 in Rillaar begon als een kleine lokale spaarkas is vandaag de Cera-coöperatie van 400.000 vennoten in het hele land. In 2017 vierden we niet alleen ons 125-jarige bestaan, maar finaliseerden we ook de bouwwerken van ons nieuw kantoor. In 2018 is het 200 jaar geleden dat Friedrich Wilhelm Raiffeisen, de grondlegger van ons gedachtegoed, werd geboren. “Samen doen waar je alleen te klein voor bent” was zijn motto. In die geest werken we vandaag voort, samen met onze medewerkers en onze vennoten”, stelt hij trots.

Franky Depickere blikt terug op een langdurige en soms moeilijke tocht van bijna twintig jaar. “Na de fusie in 1998 bleef Cera oorspronkelijk in de gebouwen van de vroegere Cerabank op de Brusselsesteenweg, waar vandaag KBC Business Unit België is gevestigd. Nadien volgden de Philipssite en het Ladeuzeplein en eind 2017 ankerde het schip van onze coöperatie zich hier stevig vast. Met de restauratie van twee historische panden, Hotel d’Eynatten en vooral het Helleputtegebouw, keert Cera terug naar de roots van de Volksbank van Leuven; met de nieuwbouw op de hoek van de Muntstraat en de Boekhandelstraat vestigt het het beslissingscentrum van de coöperatie in de historische binnenstad”, oppert hij.

Toen hij op vrijdag 21 september 2007 tijdens de jaarlijkse extra muros-vergadering van de raad van bestuur in Dendermonde signaleerde dat deze panden in de Muntstraat, Boekhandelstraat en Eikstraat te koop zouden komen, een tip van Frans Flor­quin, had hij nooit verwacht dat die raad van bestuur hiervoor zo eenstemmig en enthousiast zou gaan. “Het begon met een architectuurwedstrijd en de keuze voor het architectenbureau Robbrecht en Daem. De inkt van het ingediende dossier was echter nauwelijks droog toen de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers op 15 september 2008 in faling ging en het begin van de financiële crisis inluidde, gevolgd door de crisis in de wereldeconomie. Na de faling van Lehman Brothers begon een donkere periode voor Cera en KBC. Op 16 juni 2009 keurde de raad van bestuur van KBC Groep het herstructureringsplan voor de EU goed, een periode van doffe ellende die voor altijd in mijn geheugen en dat van velen blijft gegrift. Bovendien kregen we kort nadien het bericht dat de kandidatuur van Cera voor de aankoop en restauratie van de Muntsite was tegengehouden. Meer dan ooit sloten we echter onze rangen en onder leiding van onze toenmalige voorzitter Lode Morlion besliste de raad van bestuur om de panden toch te kopen. De aankoopakte werd op 26 juni 2009 verleden. In oktober 2009 besloot de raad van bestuur om het nieuwbouwproject in de tijd te verschuiven”, vertelt Franky Depickere.

Terug naar de roots

Op 25 maart 2015, na 5,5 jaar geduld, gaf Cera samen met burgemeester Tobback het startsein voor de bouwwerken. Op 6 december 2017, meer dan tien jaar na het eerste besluit in Dendermonde en aan het eind van het jubileumjaar voor 125 jaar Cera en 25 jaar BRS, nam het zijn intrek in zijn nieuwe huis. “Twintig jaar na de fusie KB-ABB-Cera en de omvorming van Cera tot een coöperatieve financiële holding zijn we teruggekeerd naar de roots van de Volksbank van Leuven en hebben we het beslissingscentrum van onze coöperatie in een nieuwbouw ondergebracht. Na 200 jaar zijn de impact en de ideeën van Friedrich Wilhelm Raiffeissen - de gewezen burgemeester van de Duitse gemeente Flammersfeld en stichter van de coöperatieve organisatie werd op 30 maart 1818 geboren - actueler dan ooit en zelfs zo sterk dat de Unesco het coöperatieve gedachtegoed eind 2016 heeft erkend als immaterieel cultureel erfgoed voor de mensheid. Meer dan 1 miljard mensen wereldwijd zijn vennoot van een coöperatie”, duidt de ceo van Cera.

Het nieuwe huis kwam tot stand dankzij de inzet, de kennis en het vakmanschap van Robbrecht en Daem, ar-te, Stabo en Studio Roma (de architecten), Groep Monument voor de nieuwbouw en de restauratie, Coelembier voor het maatmeubilair en de deuren, Devis (Spie) voor koeling en verwarming, Engie Fabricom voor de elektriciteitswerken, Fixus voor het gebouwbeheersysteem, KBC voor de informatica en de telecominfrastructuur, ELD (cost consultant), Avicom voor de audiovisuele middelen en het schoonmaakbedrijf Concor. Franky Depickere bedankt ook de stad Leuven voor alle steun en medewerking, de lokale horeca voor zijn begrip en geduld tijdens de bouwwerken en alle Cera-collega’s die dit project mogelijk hebben gemaakt: vooral Mathieu Neijens die dit ganse bouwproject met precisie en oog voor detail heeft geleid (en onmiddellijk daarna met pensioen gegaan is), het hoofd Logistiek en Facilitair bedrijf Lode Goris en Bert Craps, die vanuit het managementcomité het hele project heeft aangestuurd en budget en timing heeft bewaakt.

Paul Demyttenaere noemt het samensmelten van twee historische gebouwen met een frisse, geïntegreerde nieuwbouw in het historische hart van Leuven meer dan symbolisch. “Het brengt ons terug op de plaats waar het voor ons in deze stad begon, het versmelt het historische met een moderne blik op de toekomst en het straalt transparantie uit. De decembervergadering van onze raad van bestuur was al even symbolisch als de verhuis op 6 december 2017. Voortaan vinden de vergaderingen van onze raad van bestuur plaats in het nieuwe gebouw. Het voelt goed aan om de beslissingen voor onze coöperatie in ons eigen huis te nemen. De maandelijkse vergadering zorgt voor een band tussen de medewerkers en het bestuur. De transparantie van het gebouw is een reflectie van de werking van onze coöperatie. Vanuit de vele ramen zien we het centrum van Leuven, met de wekelijkse vrijdagmarkt”, glundert de voorzitter van de raad van bestuur van Cera, die meldt dat één op de 25 Belgen vennoot is van zijn coöperatie.

Met de 125ste verjaardag van Cera en de 25ste verjaardag van BRS wilden de betrokkenen ook een blijvend spoor in Leuven nalaten. “De mozaïek ‘Diep geworteld, breed vertakt’ op een boogscheut van dit gebouw is het werk van de micro-ondernemer José Osorio uit Honduras, die samen met zijn vrouw en meer dan 120 vrijwilligers de mozaïek van meer dan 40 m² coöperatieve kunst bij elkaar knipte, plakte en puzzelde. N.a.v. deze inhuldiging besliste Cera ook om een bijdrage te leveren aan het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) Leuven. Paul Demyttenaere overhandigt hiertoe een cheque van 7.500 € aan Bert Lambeur, directeur van CAW Oost-Brabant; deze bijdrage zal gebruikt worden voor de bouw van een nieuw crisisopvangcentrum in Leuven waarvan de werkzaamheden weldra starten, een project voor erg kwetsbare mensen dat sinds jaren is ingebed in de universiteitsstad.