Circulaire bedrijven zijn beter bestand tegen economische schokken
De viruscrisis heeft de gebreken van ons economische model onder een vergrootglas gelegd. Het werd duidelijk dat de toeleveringsketens van het oude lineaire model van productie en consumptie snel overhoop kunnen worden gehaald. De circulaire economie of kringloopeconomie blijkt beter bestand tegen de viruscrisis dan de lineaire economie, waarin grondstoffen worden ontgonnen, gebruikt en weggegooid. In een circulaire economie worden materialen en producten niet verspild en worden ze opnieuw ingezet.
Bedrijven die circulaire strategieën toepassen, zijn volgens Belfius Research beter bestand tegen de coronaschok dan niet-circulaire bedrijven. Een rondvraag tijdens de eerste golf van de pandemie leerde dat 66% van de circulaire ondernemingen in Vlaanderen geen tekorten hadden inzake grondstoffen, onderdelen, wegvallende vraag of financiering. Bij de lineaire bedrijven had slechts 2% geen tekorten. Circulaire bedrijven zijn doorgaans veerkrachtiger omdat ze minder lange toevoerketens en een lager materiaalverbruik hebben. Bovendien staat een circulaire onderneming dichter bij de klanten, maar ook bij de andere bedrijven waar ze mee samenwerkt.
Als onze economie de overgang kan maken van lineair naar circulair zijn we dus beter geplaatst om de economische schokken die er nog aankomen het hoofd te bieden. Een circulaire samenleving kan ook helpen om de impact van automatisering en robotisering op de arbeidsmarkt op te vangen. Onderzoek wijst uit dat de transformatie naar een circulaire economie extra banen kan opleveren. Dat komt omdat niet-duurzame processen in de ontginning en de productie worden vervangen door recyclage, onderhoud en herstellingen, die arbeidsintensiever zijn. Er zullen banen verloren gaan in niet-duurzame sectoren zoals mijnbouw en fossiele brandstoffen, maar de transitie zal ook jobs scheppen die nog niet bestaan.
De tewerkstelling in de circulaire sector groeide de afgelopen jaren dubbel zo snel als de algemene werkgelegenheid en is goed voor 262.000 banen of 7,5% van alle arbeidsplaatsen in België. Die jobs zijn van laag-tot hooggeschoold. In de kern van de circulaire economie vind je hernieuwbare energie, recyclage, afval- en grondstoffenbeheer, met vooral manuele en technische vaardigheden nodig. Denk aan het plaatsen van zonnepanelen en herstellingen.
Daarrond cirkelen allerlei ondersteunende strategieën, zoals leasing, waarbij goederen op het einde van de levenscyclus weer uit elkaar gehaald worden en de grondstoffen hergebruikt. Dat veronderstelt engineering, maar ook digitale technologie om bv. vanop afstand in te schatten of een toestel of machine defect dreigt te gaan. Dat vereist complexe vaardigheden zoals data-analyse en productdesign. Indirect vind je dan weer banen in de logistiek, in het onderwijs waar nieuwe vaardigheden zullen geleerd worden of bij openbare besturen waar afvalketens worden aangestuurd. Ondersteunend circulair werk vereist complexe en cognitieve vaardigheden zoals duurzaam productdesign.
België heeft al stappen gezet in de transitie naar een circulaire economie. Ons land is een koploper in de recyclage van bouwmaterialen en ander afval. Ook inzake herstel, hergebruik en steun aan circulaire oplossingen gebeurt er heel wat, maar het gaat vaak om lokale en kleinschalige initiatieven. Er is nood aan opschaling en dat vereist samenwerking op alle beleidsniveaus en meer ambitie. De opstart van de circulaire economie in België is geslaagd maar nu is het tijd om een versnelling hoger te schakelen.