Europese voorsteden moeten slechte gezondheid in verouderende gebouwen aanpakken

De Healthy Homes Barometer 2018 bevat nieuwe analyses van de Eurostat-database van de EU uitgevoerd door Ecofys, een bedrijf van Navigant, evenals nieuwe onderzoeksresultaten van Fraunhofer IBP, aangevuld met bestaande gepubliceerde gegevens. De resultaten werden voorgesteld door Ingrid Reumert, onderdirecteur van Global Communications, Sustainable & Public Affairs in de Velux Group, en Andreas Hermelink, onderdirecteur van het Duitse Ecofys, Ze werden in opdracht van Velux verwerkt in een heldere brochure.

In 2015 en 2016 bekeek de Healthy Homes Barometer hoe Europeanen het verschil van een gezonde woning ervaren, in 2017 onderzocht hij in welke mate een ongezond gebouw zijn bewoners beïnvloedt. De vierde editie van dit pan-Europese onderzoek focuste op de gebouwen in Europa en de effecten van huisvesting op de gezondheid van de bewoners. Dit rapport toonde aan dat Europese voorsteden het snelst groeien: de suburbanisatie groeide 54% sneller dan de stadsgroei tussen 1961 en 2011 (volgens de jongste beschikbare tienjaarlijkse dataset).

Een huis in de voorsteden is nog steeds de droom van vele Europeanen, die de stad verlaten op zoek naar meer ruimte, minder kosten en een betere levenskwaliteit (minder vervuiling en lawaai). Vele eengezinswoningen in voorsteden zijn echter oud, verkeren in slechte staat en dreigen veel meer de gezondheid van hun bewoners aan te tasten. Bewoners van eengezinswoningen met te hoge huistemperaturen lopen een veel groter risico op gezondheidsproblemen dan bewoners van meergezinswoningen met hetzelfde hitteprobleem.

“Het onderzoek van dit jaar toont aan hoe belangrijk onze voorsteden zijn om een gezondere gebouwenvoorraad aan te leggen. Het gevaar bestaat echter dat we het belang hiervan over het hoofd zien. Er is actie nodig om gezondheids- en klimaatproblemen bij de hele bevolking aan te pakken, maar in de Europese voorsteden dreigen we een gouden kans te laten liggen”, waarschuwt David Briggs, ceo van de Velux Group.

Het rapport maakt duidelijk dat er geld is om het vereiste renovatieritme te versnellen en legt de vinger op de belangrijkste (en vaak onnodige) barrières die huiseigenaars kunnen doen afzien van dergelijke investeringen. Ook de voordelen van renovaties op lange termijn worden aangetoond. Terwijl de eenmalige kost voor een opwaardering naar de norm van huisvesting in Europa op ongeveer 295 miljard € wordt geschat, moeten de EU-economieën door onaangepaste huisvesting jaarlijks naar schatting 194 miljard € ophoesten. Deze enorme jaarlijkse investering zou dus in anderhalf jaar zijn terugbetaald.

Gezonde kantoren creëren win-winsituatie

Als ze niet thuis zijn, spenderen de meeste Europeanen hun tijd in een kantoor. Voor het eerst onderzocht de Healthy Homes Barometer dit jaar ook de Europese kantooromgevingen. Omdat 90% van de werkingskosten van bedrijven naar het personeel gaat en een beter binnenklimaat tot betere prestaties en meer welzijn van dit personeel leidt, zouden bedrijven volgens dit rapport spontaan moeten investeren in kantoorgebouwen.

Comfortabele en gezonde kantoorruimtes verhogen de tevredenheid en productiviteit van werknemers. Wegens het hoge aandeel aan bedrijfskosten dat aan hen wordt uitgegeven, zouden dergelijke investeringen voor de hand moeten liggen. Investeren in gezonde werknemers loont en gezonde werkplekken zijn een zegen voor de energie- en huurkosten, personeelskosten en bedrijfskosten van ondernemingen.

De Healthy Homes Barometer van dit jaar geeft ook tips hoe beleidsmakers, bedrijven en particulieren kunnen samenwerken om de staat van de Europese woningen en kantoren te verbeteren. Dit zal immers van vitaal belang zijn om de VN-doelstellingen inzake duurzame ontwikkeling na te streven en om de verbintenissen in het klimaatakkoord van Parijs van 2016 te realiseren.

“Ik juich de Healthy Homes Barometer van dit jaar toe. Het is immers van essentieel belang dat we onze beslissingen baseren op goed onderbouwde, vergelijkbare en betrouwbare gegevens. Dat is de enige manier voor ons om de uitdaging op het vlak van huisvesting het hoofd te bieden en onze energie- en klimaatverbintenissen waar te maken. We mogen nooit vergeten dat de energietransitie thuis begint”, benadrukt Maroš Šefcovic, de Slovaakse vicepresident van de Europese Commissie bevoegd voor de Energie-Unie.

Smartness indicator

De energieprestatie van de gebouwenrichtlijn, die moet vertaald worden naar nationale wetgeving, leidt tot een verbetering van de toestand. De EU-lidstaten moeten vandaag rekening houden met ruimere voordelen zoals gezondheid, comfort, welzijn en daglicht. Ze moeten bouwstrategieën op lange termijn volgen voor renovaties. Een ‘smartness indicator’ wordt geïntroduceerd die de capaciteit van gebouwen meet om nieuwe technologieën en elektronische systemen te gebruiken om de werking ervan te optimaliseren en de interactie met het netwerk mogelijk te maken.

Het kostenplaatje, lucht- en andere vervuiling, ruimte en lawaai vormen belangrijke parameters bij de beoordeling van gebouwen in het algemeen. Helaas is twee derde van de Europese woningenvoorraad meer dan veertig jaar oud en twee derde is inefficiënt. Slechts 10% van de gebouwen kunnen uitpakken met energieprestaties van de A- of B-klasse. Nochtans werden al in 1978 de eerste regelgevingen uitgevaardigd inzake energie-efficiëntie.

Koude woningen zijn het meest schadelijk; hoe kouder het is in een gebouw, hoe groter de kans op schimmel op de muren en één op de twee te koude eengezinswoningen in de winter zorgen waarschijnlijk voor een slechtere gezondheid. Ook andere gebreken zoals vochtigheid, duisternis en oververhitting hebben een negatieve impact op de gezondheid. Al deze gebreken leiden trouwens zoals gezegd waarschijnlijker tot een slechte gezondheid in eengezinswoningen dan in meergezinswoningen. Eén Europeaan op de zes leeft in ongezonde gebouwen. Met deze gebouwenvoorraad zou de renovatiegolf dan ook moeten starten.

Slechts 1 of 2% van de woningvoorraad wordt echter elk jaar gerenoveerd, wat een te laag aandeel is. Grote renovatie-inspanningen worden belemmerd door o.m. slechte informatie, hoge transactiekosten en een falende kapitaalmarkt. Als we het renovatietempo willen opdrijven moeten we deze hinderpalen en de meest voorkomende obstakels waarmee huiseigenaars worden geconfronteerd aanpakken en een effectief beleid op dit vlak ontwikkelen. Het percentage aan huiseigenaars ligt trouwens hoog in gans Europa.

RenovActive

Milieuvriendelijk renoveren kan overigens op een betaalbare manier en met zeer lage kosten, zoals het modelproject RenovActive  in de Goede Luchtwijk in Anderlecht bewijst. Deze case study over budgetgerichte renovatie scoort met heldere daglichtomstandigheden en natuurlijke luchtstromen dankzij een centrale trap en dakramen, een verbeterde gebouwschil en isolatie en een grotere leefruimte door de omvorming van de zolder en de uitbreiding van het gebouw. De voordelen zijn dus legio: meer daglicht en dus meer binnencomfort, een betere isolatie en ventilatie, een uitstekende energie-efficiëntie en een grotere woonoppervlakte. De bewoners voelen zich gezonder en zijn productiever. Het RenovActive-concept kan bovendien eenvoudig worden gereproduceerd, zowel op financieel als op technisch vlak.

In Duitsland doen de Schwörer Healthy Homes met veel daglicht en een hoge energie-efficiëntie hun intrede. De toegang tot daglicht in kantoren en scholen kan overigens de prestaties met 10 tot 25% verhogen.