Experts uit 13 landen praten over bescherming kustduinen
In Duinkerke (Frankrijk) kwamen recent 143 duinenexperten uit dertien Europese landen bij elkaar om zich te buigen over maatregelen om de biodiversiteit en de natuurlijke processen van kustduinen en zandstranden te beschermen en te herstellen. Deze internationale workshop werd georganiseerd in het kader van het grensoverschrijdende Frans-Belgische LIFE+-natuurproject ‘FLANDRE’, wat staat voor ‘Flemish And North French Dunes Restoration’.
De kustduinen herbergen een bijzonder rijke biodiversiteit, leveren een essentiële bijdrage tot het welzijn van de lokale bevolking en toeristen en vormen een natuurgebaseerde en duurzame bijdrage aan de bescherming tegen de zeespiegelstijging. De kwaliteit en de oppervlakte van de kustduinen gaat echter achteruit omwille van verstedelijking, klimaatwijziging, stikstofafzetting, intensivering van de landbouw en het oprukken van invasieve exotische plantensoorten. Om onze kusten en duinen vitaal te houden, zijn dringend bijkomende maatregelen nodig.
We zetten de belangrijkste conclusies van de internationale workshop even op een rijtje. Er is nood aan een nauwe samenwerking tussen experts en praktijkmensen in de kustverdediging (zeewering) en in de ecologie om tegen de zeespiegelstijging weerbare kusten uit te bouwen, waarbij zoveel mogelijk natuurlijke processen worden nagebootst. Een voorbeeld van dergelijke natuurlijke processen is het zandtransport tussen de zandbanken in de ondiepe zee, het strand en de duinen, die samen één ecosysteem vormen.
Zandverstuiving onder invloed van de wind is noodzakelijk voor een gezond duinecosysteem. Het is immers door zandverstuiving dat nieuwe duinpannen ontstaan en dat de duinbodems worden voorzien van de kalk die nodig is voor het behoud van de kalkminnende duinbegroeiing. Het is dus aangewezen om in duingebieden onbegroeide plekken zand te behouden of te herstellen.
Invasieve exotische plantensoorten bedreigen de kwetsbare inheemse duinenbegroeiing. Er is nood aan internationale kennisopbouw en kennisdeling inzake methodes om die exotische plantensoorten op een doeltreffende wijze te bestrijden. Die bestrijding moet ook onverwijld worden uitgevoerd.
Aan sterk verstedelijkte kusten, zoals de Vlaamse kust, is de kustduinengordel ruimtelijk versnipperd tot onderling geïsoleerde duingebieden. De aanwezigheid van dichte bebouwing en talrijke wegen tussen die duingebieden verhindert de natuurlijke verplaatsingen (migratie) van inheemse dier- en plantensoorten van het ene duingebied naar het andere. Hierdoor dreigen geïsoleerde populaties van voor de duinen typische planten- en diersoorten plaatselijk uit te sterven. Aan de zeezijde (de stranden) en landinwaarts (de overgangszones tussen duinen en polders) vormen deze uiteinden van de verstedelijkte zones de enige open ruimtes waarin door natuurvriendelijke maatregelen migratiecorridors voor duinplanten en dieren kunnen ontwikkeld worden.
Het internationale gezelschap bracht tevens een terreinbezoek aan het grensoverschrijdende duinencomplex ‘Dune du Perroquet - De Westhoek - Domein Cabour - Dune fossile de Ghyvelde’ tussen Bray-Dunes, De Panne en Ghyvelde en bewonderde hierbij het grote natuurpatrimoniale belang van dit unieke duinencomplex. Ook werd vastgesteld dat de ruimtelijke en ecologische samenhang tussen ‘De Westhoek’ en ‘La Dune du Perroquet’ evenals tussen ‘De Westhoek’ en de ‘Oude’ duinengordel van Cabour tot op heden kunstmatig verbroken wordt door onder andere wegen en dat het nodig is om de ecologische verbindingen tussen de verschillende deelgebieden te herstellen.
De vertegenwoordigers van de Europese Commissie deelden mee dat de recente halftijdse evaluatie van het LIFE-programma voor de periode 2014-2020 aantoont dat het LIFE-programma doeltreffend is in het aanbrengen van oplossingen voor leefmilieuproblemen. Op basis van de positieve uitslag van deze evaluatie heeft de Europese Commissie voor het toekomstige LIFE-programma 2021-2027 een verhoogd budget van 5,45 miljard € gespreid over zeven jaren voorgesteld.
De internationale workshop ‘Kustduinen en zandstranden, Duinkerke 2018’ wil de aanzet zijn tot een vernieuwd permanent internationaal Europees netwerk van experts in het beheer van kustduinen en zandstranden. Om de drie jaar zouden de experts moeten samenkomen om hun kennis en ervaring te delen en de voortgang op Europees niveau van het ecologische herstel van kustduinen en zandstranden te evalueren. Met de talrijke bijdragen hopen de organisatoren van de workshop de internationale deelnemers geïnspireerd te hebben om nieuwe LIFE-projecten omtrent natuurbeheer en zeewering in de steigers te zetten.