Green Deal leidt bouw binnen in tijdperk van de circulaire economie

Na een individueel ondertekenmoment op een grote pancarte door alle deelnemers in dit netwerk van doeners leidde Gerrit De Goignies, gespecialiseerd in communicatie en opleiding bij de VCB, twee panelgesprekken: een eerste over het belang van deze Green Deal met de initiatiefnemers Marc Dillen (directeur-generaal VCB), Henny De Baets (administrateur-generaal OVAM), Frans Dieryck (voorzitter Vlaanderen Circulair) en Brigitte Mouligneau (transitiemanager bij Vlaanderen Circulair)  en een tweede vanuit een aantal cases over circulair bouwen in de praktijk met zijn uitdagingen en opportuniteiten waaraan Peter-Paul Vandenberg (Kamp C), Geert Verachtert (Groep Van Roey), Jeroen Vrijders (WTCB en Proeftuin Circulair Bouwen) en Wim Hochepied (Durabrik/Toontjeshuizen) deelnamen. Vooraleer zelf deze Green Deal te ondertekenen wees Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Koen Van den Heuvel op het grote belang van deze vrijwillige overeenkomst tussen de privésector en de overheid.

“Dit is een gewichtig en misschien zelfs historisch moment. Het staat immers vast dat de manier waarop we wonen, werken en ons verplaatsen erg veel materialen vergt. De productie en het gebruik daarvan hebben een enorme impact op ons leefmilieu. Gelukkig worden in de bouwsector al 90% van de reststromen uit bouwmaterialen gerecycleerd. In die zin zijn we kampioenen, maar we zijn er nog lang niet. Ook recycleren heeft zijn weerslag op het milieu. Daarom moeten we de komende jaren evolueren naar een hoger niveau van materialenbeheer: recycleren met een hoger waardebehoud van gebruikte materialen, intensief nadenken over hergebruik en actie ondernemen om de levensduur van onze gebouwen te verlengen”, benadrukte de kersverse Vlaamse minister.

Deze enorme uitdaging biedt volgens hem ook kansen. “Om de energietransitie te realiseren zullen de volgende jaren vele niet-energie-efficiënte gebouwen gesloopt, vervangen en verbouwd worden. Als we erin slagen om in dat proces de principes van circulair bouwen mee te nemen zorgen we niet alleen voor de energietransitie, maar kunnen we ook de materialenimpact in deze bouwactiviteiten gevoelig terugdringen. Zo dragen we bij tot een echt duurzaam gebouwenpark”, opperde Koen Van den Heuvel.

 Hij vindt die materialentransitie minstens even belangrijk als de energietransitie. Ze draagt minstens evenveel bij tot onze grootste milieu-uitdaging vandaag: de strijd tegen de klimaatopwarming. Uit onderzoek blijkt immers dat 60% van onze CO2-voetafdruk rechtstreeks gelinkt is aan de manier waarop wij met afval, materialen en grondstoffen omgaan.

“Als we de klimaatdoelstellingen van Parijs willen halen, is de omslag naar een circulaire economie pure noodzaak. Onze koolstofvoetafdruk moet met 35% dalen tegen 2030 en met 90% tegen 2050. Dat staat ook zwart op wit in het Vlaamse klimaatplan. Als we dan weten dat meer dan 60% van die koolstofvoetafdruk materiaalgerelateerd is, kunnen we niet rond de noodzaak aan ingrijpende maatregelen op het vlak van materialenbeheer”, besefte de minister.

“Op basis van data van het International Resource Panel van de Verenigde Naties berekende de VITO dat we 30% van onze materialenvoetafdruk moeten beperken tegen 2030 en 75% tegen 2050 als we de klimaatdoelen willen halen. Dezelfde onderzoeken gingen ook na welke sectoren de grootste impact hebben op onze materialenvoetafdruk. Behalve consumptiegoederen, mobiliteit en voeding staat ook de bouw in de top vier van dat rijtje. Daarom mogen we het engagement dat van deze Green Deal uitgaat terecht belangrijk, gewichtig en noodzakelijk noemen”, wist Koen Van den Heuvel.

Vlaanderen mag zich volgens hem gelukkig prijzen dat zijn bouwsector zich erg bewust is van de klimaatuitdaging en de voorbije jaren kosten noch moeite spaarde om constructief mee te zoeken naar oplossingen. Ze deed en doet dit uit zorg voor ons klimaat, maar ook omwille van de economische opportuniteit die de omschakeling naar een duurzame economie met zich brengt.

“Ook al is het in het licht daarvan geen verrassing, het doet me buitengewoon veel plezier om jullie hier zo talrijk te mogen ontmoeten. Het bewijst opnieuw dat de bouwsector en zijn stakeholders meer dan ooit hun grote klimaatimpact beseffen en het bevestigt ons geloof in het grote potentieel van samenwerking om te komen tot een duurzaam design- en materialengebruik”, oordeelde de Vlaamse minister van Omgeving, Natuur en Landbouw.

Visie 2050

Green Deals, vrijwillige engagementen tussen (privé-)partners en de Vlaamse overheid, hebben volgens hem intussen bewezen een krachtig instrument te zijn dat wel degelijk het verschil maakt. Ze zetten de transitieprioriteiten van de Visie 2050 van de Vlaamse regering om in de praktijk, zoals het complexe verhaal van de circulaire economie waarop het team Vlaanderen Circulair ambitieus inzet.

Koen Van den Heuvel wees erop dat de twee open calls rond circulair aankopen, circulaire stad en circulair ondernemen tot liefst 265 projectaanvragen leidden. 135 projecten konden gesubsidieerd worden voor in totaal 11 miljoen €. Liefst 41 van deze projecten richten zich tot de bouwsector.

“Exact een jaar geleden lanceerde mijn voorgangster Joke Schauvliege samen met de collega’s van Brussel en Wallonië Totem, eveneens hier op Batibouw. Deze wetenschappelijke tool gebaseerd op een levenscyclusanalyse stelt de Belgische bouwsector in staat om de milieu-impact van gebouwen te identificeren en te beperken van bij de ontwerpfase. Deze vrijwillige tool is het resultaat van een intensief samenwerkingsproject van de drie gewesten en kent reeds 1.400 gebruikers, vooral architecten. De opleidingssessies in het najaar van 2018 waren in een mum van tijd volzet. De huidige dynamiek in de bouwsector om enerzijds inzicht te krijgen in zijn voetafdruk en anderzijds deze impact te reduceren groeit met de dag”, juichte de Vlaamse minister toe.

“Samen met jullie teken ook ik daarom vandaag namens de Vlaamse regering met veel overtuiging en trots de Green Deal Circulair Bouwen. Met onze handtekening gaan we het concrete engagement aan om materialenketens te sluiten en definitief te kiezen voor die broodnodige circulaire economie. We onthouden vandaag niet de impact van deze sector op onze leefomgeving, maar het engagement om die steeds verder terug te dringen. Ik ben de ondertekenaars van de Green Deal Circulair Bouwen zeer erkentelijk voor hun overtuiging en voor de inspanningen die ze willen leveren. Deze groep van meer dan 225 bouwbedrijven, materiaalproducenten, overheden, bouwheren en onderzoekers is definitief de circulaire weg ingeslagen. Jullie hebben het lef om koers te kiezen en die aan te houden. Ik ben ervan overtuigd dat jullie innovatieve werk jullie een competitief voordeel zal opleveren. Jullie zetten de standaard; aan de achterblijvers om zo snel mogelijk aan te pikken”, feliciteerde Koen Van den Heuvel de aanwezigen. 

Nog nooit kende een Green Deal zo’n groot succes. Als meer dan 60% van onze CO2-uitstoot te maken heeft met de materialen die we gebruiken, biedt de circulaire economie oplossingen om die impact te verlagen. Voor de bouwsector betekent dit hergebruik en een maximale hoogwaardige recyclage van bouwmaterialen, de focus op veranderingsgericht bouwen, optimaal ruimtegebruik en het verlengen van de levensduur van gebouwen en hun materialen.

Elke deelnemer aan deze Green Deal engageert zich om een circulaire bouwpraktijk uit te proberen, om circulaire producten uit te testen of om anderen te ondersteunen en hun experimenten te faciliteren. Deze kick-off tijdens Batibouw wordt gevolgd door vier actiedagen per jaar waarin de deelnemers onderling kennis uitwisselen en elkaar helpen bij de experimenten die ze uitvoeren. Bovendien zal een multidisciplinaire onderzoeksgroep (Proeftuin Circulair Bouwen) tot 2023 dit netwerk mee steunen door te werken op de hefbomen die huidige knelpunten kunnen verwijderen.

Met dit initiatief slaat de bouwsector in Vlaanderen alvast de weg in naar een circulaire economie. Meer info vind je hier.