Hoe het energieverbruik op de werf verminderen?

Steeds meer bouwbedrijven monitoren hun werven om inzicht te krijgen in het verbruik van brandstof en elektriciteit voor de werfactiviteiten (materieel, werfinstallaties en transport). Uit cijfers van een aantal grote bouwbedrijven blijkt dat soms meer dan de helft van de energie buiten de actieve uren verbruikt wordt (bv. verlichting of verwarmingstoestellen die blijven branden in de kraan of de werfkeet). Ook de werfketen zijn een belangrijke bron van energieverbruik (tot meer dan 1/3 van het totale elektriciteitsverbruik). De stroomgroepen die nog vaak gebruikt worden op werven, zijn verantwoordelijk voor 3/4 van het brandstofverbruik.

Allereerst komt het erop aan om energieverliezen en overmatig energieverbruik te vermijden. Elektrische verwarmingstoestellen en verlichting moeten bij afwezigheid uitgeschakeld of in slaapstand geplaatst worden. Ramen en deuren moeten gesloten worden. Digitale timers, automatische deursluiters en aanwezigheids- of bewegingssensoren kunnen daarbij helpen. Het belangrijkste is echter om het personeel te sensibiliseren en te vormen rond het correct en efficiënt gebruiken van de machines en de infrastructuur.

LAGE-ENERGIEWERFKETEN

Tijdens de wintermaanden kan het energieverbruik in verouderde werfketen sterk oplopen. Investeren in lage-energiewerfketen met een goede isolatiewaarde, een verbeterde luchtdichtheid en performantere installaties (zoals een warmtepomp) kan het energieverbruik beperken.

Daar waar het verbruik van deze keten tijdens de zomermaanden gelijkaardig is, verbruiken ze tijdens de wintermaanden tot 60 % minder energie dan slecht geïsoleerde keten (zie groene stippellijn in afbeelding 1). Deze verbetering leidt tot een winst van ongeveer 1.800 kWh op jaarbasis (voor een container van 18 m² die van U = 0,37 W/m²K naar U = 0,28 W/m²K gaat). Als de werfkeet gevoed wordt door een stroomgroep, dan kan er zo’n 1.890 kg CO2-equivalent bespaard worden (wat overeenstemt met 8.700 km met de auto). Ook andere factoren, zoals de oriëntatie (bv. zonnige plek of volledig beschaduwd) en het gebruikersgedrag (zie oranje stippellijn in afbeelding 1) kunnen het verbruik van de werfkeet beïnvloeden.

Er kan eveneens heel wat energie bespaard worden door efficiëntere machines in te zetten (lager brandstofverbruik, aangepaste grootte en aangepast vermogen) en ledlampen te gebruiken voor de werfverlichting.

DE WERF ELEKTRIFICEREN

Gelet op het feit dat het gebruik van generatoren niet echt energie-efficiënt, noch milieuvriendelijk is, is het zowel voor de kosten als voor het klimaat een goede zaak om zo snel mogelijk in een elektriciteitsaansluiting op het net te voorzien. Afbeelding 2 toont aan dat de milieu-impact van een generator voor het opwekken van dezelfde hoeveelheid energie (1 kWh) meer dan 4 x groter is dan een netaansluiting. Zo is de impact van diesel die verbrand wordt, schadelijker dan de emissies die vrijkomen bij de productie van een gelijkaardige hoeveelheid elektriciteit op het net. Bovendien moet ook de impact van de fabricage van de stroomgenerator in rekening gebracht worden.

De standaardnetaansluiting is echter niet altijd in staat om de piekvermogens op te vangen die nodig zijn bij bepaalde werfactiviteiten, zoals werken met een torenkraan. Werfbatterijen kunnen hier een oplossing bieden: ze worden opgeladen met netstroom en kunnen grotere piekvermogens leveren. De fabricage-impact van deze werfbatterijen is gelijk aan die van een generator, maar de impact van het energieverbruik zelf ligt aanzienlijk lager. Dergelijke werfbatterijen vereisen wel een hogere initiële investering.

HET TRANSPORT OPTIMALISEREN

Het transport van materialen en personen, tot slot, is verantwoordelijk voor een zeer groot aandeel van het brandstofverbruik. Studies hebben aangetoond dat de logistieke kosten van een project gemiddeld oplopen tot 8 à 12 % van de totale bouwkosten. Deze kosten kunnen verlaagd worden door minder afstand af te leggen en het brandstofverbruik per km te beperken, onder meer door gebruik te maken van efficiëntere voertuigen (grootte, euronorm, transportwijze).

Bij werven in de stad kan er voor het toeleveren van materialen gewerkt worden met bouwhubs, die de logistieke kosten met 42 % kunnen doen dalen dankzij een hogere beladingsgraad van de transporten en een beperking van het aantal ritten. Beter voor de portemonnee én voor het klimaat!

Bron: het artikel ‘Minder energieverbruik op de werf? Goed voor het klimaat en de portemonnee!’ van dr. ir.-arch. Lisa Wastiels, laboratoriumhoofd, en ir. Etienne Douguet, onderzoeker bij het laboratorium ‘Milieuprestatie’, in het Buildwise Magazine van januari-februari 2023. Het werd opgesteld in het kader van de Technologische Dienstverlening C-Tech en de Normen-Antenne ‘Milieu-impact en circulaire economie’. Enkel het originele artikel, te vinden op www.buildwise.be, geldt als referentie.