Isolatiesector kreunt onder tekort aan grondstoffen
Sinds begin dit jaar kennen de isolatiematerialen polyurethaan (pur) en polyisocyanuraat (pir) een extreme prijsstijging en uitzonderlijk lange levertijden. Door een samenloop van omstandigheden (fabrieksbranden, wereldwijd gestegen vraag, …) is er bij de producenten van de grondstoffen een lagere productie. Die zal vermoedelijk nog enige tijd aanhouden.
Om de problemen in kaart te brengen, voerde de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) zopas een enquête uit bij haar leden. Drie op de tien aannemers zagen de prijzen voor pur en pir met 16 tot 25% stijgen en meer dan de helft de leveringstermijnen met enkele weken verlengen, soms tot acht weken. Werken vallen daardoor stil. Eén op de zes bedrijven spreekt zelfs over personeelsinkrimping.
Uit de rondvraag van de VCB blijkt dat pur en pir het meeste worden gebruikt als isolatiemateriaal: elk voor 44%, samen dus goed voor het overgrote deel (88%) van de antwoorden. Het gebruik van glaswol, rotswol, cellulose en andere materialen is volgens de VCB bijna verwaarloosbaar klein.
Tijdens de jongste twee maanden kenden 47% van de respondenten een prijsstijging tussen 6 en 15%, 30% zagen 16 tot 25% meer op hun factuur verschijnen en 5,5% moesten zelfs meer dan 25% extra betalen. Slechts 5,5% van de bedrijven gaven aan geen prijsstijging genoteerd te hebben tijdens de jongste twee maanden. Bovendien ervoeren 53% een langere leveringstermijn van enkele weken in vergelijking met vorig jaar en 10% zelfs een vertraging met enkele maanden. Slechts 20% van de bedrijven meldden geen vertraging in de levering. Werken liggen daardoor stil. Eén op de zes bedrijven verwacht dat de problemen zelfs zullen leiden tot een inkrimping van het personeelsbestand.
Bedrijven in de knel
Voor bijna de helft van de respondenten is het niet langer rendabel om met pur/pir te isoleren. Voor bestaande contracten antwoordden bijna negen op de tien bedrijven dat het niet mogelijk is de prijsstijging door te rekenen. Problematisch op dit vlak zijn met name de dak-isolatiewerken waarvoor eind 2016 een bestelbon werd gemaakt, waardoor klanten in 2017 nog van een fiscaal voordeel konden genieten. De prijsstijgingen zijn onder meer het gevolg van een aantal incidenten bij de producenten en was toen niet voorzien. Zowat negen op de tien bedrijven is wel van plan de prijsstijgingen door te rekenen aan de klant voor nieuwe contracten.
Recticel: problemen tot juli
De Belgische isolatieproducent Recticel waarschuwde reeds op 26 april voor uitdagende en ongekende grondstofprijsstijgingen in de polyurethaanindustrie als gevolg van een krapper aanbod van isocyanaten (tdi en mdi). Recticel kondigt aan dat de situatie intussen nog is verslechterd door een nieuwe overmachtsituatie bij Covestro en opstartproblemen bij Huntsman, beiden met betrekking tot de productie van methyleen difenyl diisocyanaat (mdi). Hierdoor is mdi niet meer in voldoende hoeveelheden beschikbaar. Dit tekort beïnvloedt de activiteiten van Recticel Isolatie, met als gevolg een vermindering van het productievolume met ongeveer 15%. Deze situatie zal volgens Recticel naar verwachting niet vóór juli 2017 verbeteren.
Bijna de helft van de respondenten (43%) stelt dat het niet mogelijk is om van leverancier en/of product te veranderen. Twee derden van de bedrijven merkten op dat technische voordelen (de verhouding tussen isolatiedikte en isolatiewaarde) de belangrijkste reden zijn om niet van isolatiemateriaal te veranderen. Ook blijkt het vaak niet mogelijk te veranderen omdat architecten het materiaal uitdrukkelijk in het bestek hebben voorgeschreven.
Begrip
De Vlaamse Confederatie Bouw roept opdrachtgevers (zowel overheden als particulieren en bedrijven) op om begrip te willen opbrengen voor bouwplaatsen die onverhoopt niet tijdig opgeleverd kunnen worden door de langere leveringstermijnen. Voor overheidsopdrachten raadt de VCB zijn leden aan om de toepassing te vragen van artikel 56 dat voorziet in de mogelijkheid een verlenging van de uitvoeringstermijn te vragen of, in geval van een heel belangrijk nadeel, de overeenkomst te herzien of zelfs te verbreken.
De VCB heeft intussen naar het Vlaams Energieagentschap (VEA), de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), de Vereniging van de Vlaamse Provincies (VVP) en architecten een brief gestuurd om het probleem aan te kaarten en hen te vragen om begrip te tonen voor de langere levertermijnen. Daarnaast heeft de VCB Vlaams minister-president Bourgeois en minister van Energie Tommelein gevraagd om deze uitzonderlijke situatie als overmacht te erkennen en hierover een omzendbrief te schrijven.
Iko: nog enkele maanden problemen
Ook IKO wordt reeds enige tijd geconfronteerd met toeleveringsproblemen van mdi (isocyanaat), de belangrijkste grondstof voor de productie van pir-isolatieplaten. “Onze inschatting is dat er op dit ogenblik een mdi-tekort is van minstens 30% om aan de vraag te voldoen. We verwachten dat dit in de volgende maanden niet veel zal veranderen.” IKO wordt door haar leveranciers aldus voor voldongen feiten gezet. Behalve het tekort aan mdi zijn er nog de grondstofprijzen die exponentieel, bijna op dagelijkse basis, fors verhogen. IKO tracht de aanvoer van grondstoffen met alle realistische middelen zo vlot mogelijk te houden. De aanvoer primeert op de prijsstelling. IKO belooft geen lagere prijzen te proberen realiseren door te bezuinigen op kwaliteit. De onderneming hoopt dat deze situatie spoedig zal stabiliseren, doch voor zover ze thans kunnen inschatten zullen in de komende maanden nog meer prijsstijgingen onvermijdelijk zijn. De onderneming roept aannemers op uiterst voorzichtig te zijn met het geven van prijzen voor toekomstige projecten.
Bouwunie was één van de eersten die de problemen met pur-isolatieplaten signaleerde (zie Bouwkroniek van 14 april 2017, blz. 24). En ook Bouwunie organiseerde naar aanleiding van de problemen met de prijzen en de bevoorrading van pur en pir een enquête bij haar leden. Hieruit blijkt dat de helft van de bouwbedrijven sowieso minder maar ook totaal geen isolatiematerialen gemaakt van pur of pir meer geleverd krijgen. Nog eens 34% verwacht bevoorradingsproblemen op korte termijn. De helft van hen zegt dat hierdoor nu en vooral binnenkort één of meer van hun bouwplaatsen zullen stilliggen.
Net zoals blijkt uit de rondvraag van de VCB kunnen ook 88% van de bouwbedrijven uit de rondvraag van Bouwunie de hogere prijzen van deze isolatieproducten niet doorrekenen. In hun offertes zijn de prijzen en de te gebruiken materialen op voorhand vastgelegd. Ook de soms laattijdige en gebrekkige communicatie van de leveranciers en de fabrikanten over de schaarste aan materialen en de plotse en forse prijsstijgingen die ze doorvoeren, zit de Vlaamse bouwbedrijven volgens Bouwunie erg hoog.
Bij de ter plaatse gespoten pur-isolatie zijn de problemen net iets minder groot, meldt Isotrie, één van de grootste Belgische bedrijven in die sector. “Wij ondervinden nu nog geen problemen, maar aankopen gaat wel moeilijker en er zijn ook voor ons prijsstijgingen.”
Alternatieven
Alternatieven voor pur en pir zijn meestal duurder en hebben andere isolatiewaarden, stellen ze bij de VCB. Om dezelfde isolatiegraad te bereiken moet een alternatief product vaak in grotere diktes worden aangebracht, wat mogelijk invloed heeft op het ontwerp, wat niet altijd zomaar kan bijgestuurd worden. Bovendien is er voor hoogwaardige xps intussen ook al een leveringstermijn van zes tot acht weken.
No pur? No problem!
Producenten van concurrerende isolatiematerialen melden dat zij geen bevoorradingsproblemen hebben. De cellenglasisolatie van Foamglas blijft vlot leverbaar. Met T3+ is de lambdawaarde van Foamglas met 12,5% verbeterd ten opzichte van zijn voorganger T4, maar de prijs per kubieke meter is gelijk gebleven. En Foamglas-isolatie rolt wel nog normaal van de band in Tessenderlo. Knauf en Rockwool benadrukken dat de crisis geen betrekking heeft op producten uit minerale wol zoals glaswol en rotswol. In het Belgische Visé heeft Knauf Insulation één van de grootste Europese productievestigingen van glaswol. Dat maakt dat producten van Knauf Insulation in ons land op de normale levertermijnen beschikbaar zijn. Glaswol voldoet aan alle akoestische en thermische vereisten en biedt een uitstekende brandwerendheid en kan dus een alternatief zijn voor het heersende tekort en de vertragingen.