Meer investeringen voor waterzuivering nodig

In de bestuursperiode 2000-2006 en 2006-2012 ging de zuiveringsgraad er respectievelijk nog met 15% en 16% op vooruit. Het ritme waartegen extra afvalwater wordt gezuiverd is de jongste jaren dus gevoelig vertraagd. Volgens de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) zijn meer inspanningen en investeringen nodig. Tegen 2027 moet Vlaanderen immers voldoen aan de Europese kaderrichtlijn Water. Tegen dan moet het Vlaamse oppervlakte- en grondwater van goede kwaliteit zijn. Dat gaat niet zonder voldoende zuivering. Het beleid van de nieuwe gemeentebesturen is cruciaal om deze doelstelling tijdig te bereiken.

In 51 van de 308 Vlaamse gemeenten ligt de zuiveringsgraad volgens de statistieken van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) van december 2018 nog altijd op 60% en lager. Bij nog eens 89 gemeenten ligt de zuiveringsgraad tussen 60% en 80%. Bij amper 48 gemeenten ligt de zuiveringsgraad boven 95%. De slechtst presterende gemeenten bevinden zich vooral in het Hageland, in het zuiden van Oost-Vlaanderen en in West-Vlaanderen. In Duitsland en Nederland daarentegen is nu al een zuiveringsgraad van respectievelijk 97% en 99% bereikt.

“Uit een recente nota van Aquafin over een betaalbare realisatie van het Vlaamse waterbeleid blijkt dat 87% van de Vlaamse waterlopen kwalitatief slecht of ontoereikend scoren terwijl het aandeel van de slecht of ontoereikend scorende waterlopen in Duitsland en Nederland al is teruggedrongen tot respectievelijk 55% en 65%. Vlaanderen hinkt op dit vlak achterop. Met het huidige zuiveringsritme slaagt Vlaanderen er niet in tegen 2027 een zuiveringsgraad boven 95% te bereiken”, stelt de VCB.

Slechts in zeer beperkte mate (1 tot 2%) moeten gezinnen zelf het afvalwater zuiveren. Het zijn de gemeenten en de intercommunales die voluit in nieuwe rioleringen en in het onderhoud van bestaande rioleringen moeten investeren. Een belangrijk knelpunt daarbij is de suboptimale besteding van de saneringsbijdrage. In 2016 ging het om liefst 422 miljoen €. Een ander probleem is de te trage doorlooptijd van met name projecten op basis van gecombineerde dossiers (van de gemeente en de Vlaamse overheid). De gemiddelde doorlooptijd van een rioleringsproject loopt op tot 5 tot 7 jaar.

“Tegelijk is het belangrijk Vlaanderen beter te verdedigen tegen wateroverlast ten gevolge van de klimaatverandering met haar langere droogte- en intensievere regenvalperiodes. In periodes van langdurige droogte, zoals in 2018, stijgt het belang van de beschikbaarheid van gezuiverd water. Door de intensievere regenvalperiodes is de schade door wateroverlast in 2016 al opgelopen tot 305 miljoen €”, aldus de VCB.

De beroepsvereniging stelt vast dat nogal wat stedelijke woonzones – ook terreinen die nu al bebouwd zijn –in overstromingsgevoelige gebieden liggen. Om in deze gebieden verdichting mogelijk te maken moeten investeringen in waterzuivering en waterbeheersing beter op elkaar worden afgestemd. Hemelwaterplannen zijn daartoe een nuttig instrument. De gemeenten zouden ertoe moeten worden verplicht zo’n plan op te maken.

“Gemeenten moeten ook ruimte geven aan creatieve oplossingen op het vlak van waterrobuust en waterbewust bouwen, zoals infiltratiesystemen, groendaken, wadi’s en het ontzegelen van pleinen. Op basis van deze ingrepen moet het mogelijk blijven in overstromingsgevoelige gebieden met een harde bestemming toch nog omgevingsvergunningen toe te kennen. Een idee dat hierbij nauw aansluit, betreft de realisatie van zogenaamde ‘groenblauwe’ netwerken die de effecten van de klimaatverandering op de steden kunnen verzachten.”

“Belangrijk is ook de volledige afwerking van het geactualiseerde Sigmaplan. In het kader van dit plan moeten er tegen 2030 nog elf gecontroleerde overstromingsgebieden bijkomen. In 2018 werd aan vijf daarvan al gewerkt, maar moesten zes andere nog worden voorbereid. De mogelijkheid om bouwvergunningen toe te kennen moet continu aan de realisatiegraad van dit plan worden aangepast”, besluit de Vlaamse Confederatie Bouw.