Slimme bouwlogistiek leidt tot aanzienlijke besparingen
Met nieuwe concepten voor bouwlogistiek kan flink bespaard worden op logistieke kosten, afgelegde kilometers en bouwtijd. Ze leiden ook tot een betere doorstroming, minder vervuiling en minder hinder voor de omgeving. Zo blijkt het mogelijk om het aantal binnenstedelijke ritten van en naar de bouwplaats met 50% tot 80% terug te brengen. Dat blijkt uit een rapport van TNO, de Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek, dat zopas werd gepresenteerd bij de BouwHub van VolkerWessels in Utrecht, één van de negen proeftuinen bouwlogistiek in Nederland.
In de komende jaren worden in Nederland 1 miljoen nieuwe woningen gebouwd, wordt de woningvoorraad verduurzaamd en wordt de infrastructuur vernieuwd. Nu al is 30% van het zakelijke verkeer in steden toe te schrijven aan de bouwsector: dagelijks rijden meer dan 200.000 bestelbusjes en 20.000 vrachtwagens rond. Files leiden tot ergernis en kosten, er ontstaan problemen met de luchtkwaliteit (CO2, fijnstof), er treedt geluidshinder op en de algemene verkeersveiligheid komt in het gedrang.
Het onderzoek van TNO toont aan dat duurzame bouwlogistiek de hinder en de kosten reduceert. Duurzame bouwlogistiek is de afstemming van logistiek in de gehele keten, van de architect naar de aannemer tot de werknemers op de bouwplaats, zodat de bouw zo effectief en efficiënt mogelijk plaatsvindt.
In totaal zijn in Nederland negen proeftuinen begeleid, waarvan bij drie uitgebreide gegevens zijn verzameld en ook besparingen werden aangetoond. Bij deze drie projecten werden ongeveer 50%, 65% en 80% aan ritten bespaard, in totaal goed voor ruim 260.000 km. Dit leidde tot een vermindering van de CO2-uitstoot met respectievelijk 40%, 85% en 50%.
Bij andere proeftuinen werd duidelijk dat het meten en monitoren van bouwlogistiek niet altijd eenvoudig is en dat het invoeren van bouwlogistiek zelf al lastig genoeg is. Er doemen enkele belangrijke vragen op voor een efficiënte logistiek van, op en naar de bouwplaats. Wie bepaalt bepaalt of en zo ja, welke maatregelen op de bouwplaats worden toegepast? Is dat de directie of de hoofduitvoerder? Wie bepaalt hoe en aan welke prijs producten worden ingekocht?
Daarnaast leeft de vraag welke rol de (lokale) overheden in de toekomst gaan spelen. Zullen steden en gemeenten bepaalde logistieke werkwijzen gaan verplichten, bv. via aanbestedingen? Een andere belangrijke vraag is wie opdraait voor de eventuele kosten van de bouwlogistieke maatregelen.
De ervaringen met zogenaamde BouwHubs, locaties aan de rand van de stad waar alle bouwmaterialen worden verzameld, waren unaniem positief. “Het materiaal is dichtbij, het is mogelijk om werkpakketten samen te stellen en het is gemakkelijker om alles op volgorde te zetten. Voorts moeten transporteurs minder lang wachten omdat het laden en lossen sneller verloopt en hoeven ze niet langer het drukke stadscentrum in”, verklaart TNO-onderzoeker Jannette de Bes.
Ketenregie
Het onderzoek toont echter ook aan dat innovaties hard nodig zijn om de duurzame bouwlogistieke concepten gespreid over de hele bouwketen succesvol toe te passen. De ketenregie over alle vervoersstromen gekoppeld aan het bouwproces en gevoerd over alle partijen, van producent tot op de bouwplaats, staat of valt met de juiste ondersteunende ict-middelen.
Daarin speelt ook de geplande 4C Control Tower, een soort ‘verkeerstoren’ die de regie voert over al de logistieke stromen rond een bouwproject, een cruciale rol in de planning en de besturing op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Een dergelijke controleregie wordt nu nog gemist. TNO voert gesprekken met de bouwsector om dit te ontwikkelen.
Er blijkt overigens nog een flinke ontwikkelingsslag nodig om BIM geschikt te maken voor bouwlogistieke planning en besturing. Daarnaast is gekeken naar betrouwbare dataregistratie in het bouwlogistieke proces door een test waarin nieuwe technologieën gebaseerd op het Internet of Things (IoT) een oplossing bieden.
Afstemming
TNO concludeert dat voor goede bouwlogistiek de afstemming en medewerking binnen de keten cruciaal is en ziet geen enkele reden om niet nu al met bouwlogistiek te beginnen, al is het maar in het klein en met eenvoudige maatregelen.
Voorwaarden voor het succesvol uitvoeren van bouwlogistiek zijn onder meer: inzicht in de integrale ketenkosten, samen tactisch en operationeel plannen op basis van gedeelde informatie, voldoende schaalgrootte voorzien in de BouwHubs om de kosten te verlagen, een goed doordachte locatie van deze hubs, inzicht in de operationele logistieke prestaties en een actieve rol van de lokale overheid bij de aanbesteding en de vergunningverlening. Het is ook nodig om alle partijen, van de architect tot de arbeiders op de bouwplaats, tijdig te betrekken in het hele proces.