Slimme groene technologie voor moderne koppelwoning

Na een lange zoektocht naar een geschikt ‘appartement te koop’ in de regio besloot het echtpaar in kwestie toch voor een eigen bouwproject te gaan. Dit is gesitueerd op een ruim perceel in Eke met een totale oppervlakte van 1.350 m², gelegen langs een ventweg van de gewestweg N60 Oudenaarde-Gent. Bedoeling was om op het terrein een koppelwoning te realiseren: een volwaardige, comfortabele woonunit met tuin op het gelijkvloers “voor een zorgeloze oude dag” en een ruim opbrengstappartement op de verdieping. Ruwbouwaannemer was de firma ’t Jampens uit Nazareth.

De stookwand in de garage voor de benedenwoonst voorziet een flexoCOMPACT bodem/water-warmtepomp met een interne boiler van 175 l, een compact buffervat van 40 l en passieve koeling.
 

Strak bouwvolume

Om de kwaliteiten van het bouwperceel optimaal te benutten werd ervoor geopteerd om twee afzonderlijke woningen boven elkaar - in plaats van naast elkaar - te bouwen, wat stedenbouwkundig niet evident bleek. “Vanuit de living van beide woningen is er een ongehinderd weids uitzicht naar het achterliggende landschap, vanop de ruime terrassen op het gelijkvloers en de verdieping. Een ander pluspunt is de langdurige bezonning, zonder elkaars privacy in het gedrang te brengen. Op die manier konden de ruime woongelegenheden elk afzonderlijk binnen één niveau ingericht worden, wat de onderlinge relatie tussen de leefruimtes bewerkstelligt”, aldus architect Bernard Gevaert van het voornoemde architectenbureau, hoofdzakelijk actief in residentiële nieuwbouw. “Dit alles resulteerde in een twee bouwlagen hoog strak bouwvolume met platte dakvorm en een relatief hoge ‘compactheidsgraad’. Licht en zicht waren bepalend voor de verdeling en situering van de leefruimtes”, luidt het.

De stookwand in de andere garage (horend bij het appartement) is, op het vermogen van de module om passief te koelen na, een copy-paste van deze van de benedenwoonst.

Dakterras met uitzicht op open landschap

Deze nieuwbouw met zuidoostelijk georiënteerde achtergevel heeft respectievelijke bewoonbare oppervlaktes van ongeveer 165 m² (gelijkvloers) en 135 m² (verdieping). Beide bouwlagen hebben een relatief hoge bouwhoogte van 2,75 m. “Beide woonunits hebben hun eigen troeven. Zo heeft het appartement op de verdieping aan de achterzijde een groot dakterras over de volledige breedte van het gebouw met uitzicht op de achterliggende landerijen. Dit dakterras zal deels als groendak worden ingericht. Het benedenverdiep is ruimer in bewoonbare oppervlakte en omvat o.m. een kantoorruimte”, aldus de architect.

“De module voor passieve koeling wordt gestuurd met de multiMATIC VRC 700 thermostaat”, aldus installateur Frederik Buckens.

‘Bijna ben-woning’

De bouwheren kozen resoluut voor een hedendaagse open woning, met grote glaspartijen en dito ruimtes. Conform de stedenbouwkundige voorschriften mag een koppelwoning in landelijk gebied geen gemeenschappelijke ruimtes hebben. Elke woonunit heeft dan ook zijn eigen inkom en eigen garage aan de straatzijde. “We wilden bouwen voor een toekomst zonder zorgen. Daarom opteerden we voor een goed geïsoleerde woning die de bestaande energienormen overtrof. Het eindresultaat is een ‘bijna ben-woning’. Er zijn ook plannen om zonnepanelen te installeren om op die manier de energiekost nog te verlagen”, meldt de bouwheer.

Materialen & kleuren

Ook naar de keuze van de gebruikte materialen ging heel wat aandacht. Er werd maximaal ingezet op natuurlijke en duurzame materialen. Zo zijn de draagmuren en het parament in baksteen (dunbedmortel) en zijn er baksteengewelven boven alle leefruimtes. Voor de spouw- en dakisolatie ging de voorkeur uit naar vlot te recycleren, krimpvrije en milieuvriendelijke minerale wol (rotswol). Voor het dak werd een isolatielaag van 20 cm aangebracht, voor de buitenmuren bedraagt de dikte van de isolatielaag 18 cm. Bij de keuze voor ‘XPS-vloerisolatieplaten’ werd geopteerd voor een vloeropbouw die ook in hoge mate kan worden gerecycleerd. Ramen en deuren zijn in aluminium vervaardigd. Ook het ‘matchen’ van kleuren was een voornaam aandachtspunt: de antracietkleur van de gevelsteen en het aluminiumbuitenschrijnwerk sluiten mooi bij elkaar aan, zijn tijdloos en stralen een zekere rust uit. Aan het voorkomen van oververhitting werd eveneens ruime aandacht besteed. Daarom werd geopteerd voor superisolerende beglazing.

Duurzame technieken

De meest actuele en moderne beschikbare technieken werden aangewend en geïnstalleerd. Zo werd overal vloerverwarming voorzien. “Die wordt gevoed door warmtepompen die hun energie halen uit geothermische boringen, waardoor de woningen ’s zomers ook vlot kunnen gekoeld worden. Er werden putboringen uitgevoerd op een diepte van 75 m: vier boringen voor de benedenverdieping en drie voor de bovenverdieping”, signaleert Frederik Buckens, zaakvoerder van het gelijknamige bedrijf gespecialiseerd in centrale verwarming en hernieuwbare energie (zie kaderstukje).

Buckens focust op zonneboilers en warmtepompen

De firma Buckens uit Eke-Nazareth, 35 jaar geleden opgericht door Paul Buckens, was aanvankelijk gespecialiseerd in sanitair en zinkwerken.

Toen zoon Frederik 16 jaar geleden in de zaak kwam, die inmiddels mee gerund wordt door zijn echtgenote Evelien De Roo, werd het aanbod aan activiteiten uitgebreid met verwarming. In een latere fase werd ook het installeren van zonneboilers aan de activiteiten toegevoegd, terwijl de voorbije tien jaar volop werd ingezet op de installatie van warmtepompen van Vaillant. Het familiebedrijf focust bewust op de residentiële markt en is sterk lokaal verankerd in de landelijke streek rond Eke, Nazareth, De Pinte en Zwijnaarde. (PDC)

Er werd een ventilatiesysteem D met warmterecuperatie geïnstalleerd. Voorts is een elektrische installatie voorzien gelinkt aan een domotica-systeem, waardoor de meeste technieken centraal en/of van op afstand kunnen worden aangestuurd. De combinatie van deze aansturing met de (nog te installeren) zonnepanelen zal toelaten de opgewekte elektrische stroom optimaal te benutten op het ogenblik dat die beschikbaar is.

Twee compacte stookwanden

In deze opstelling wordt een compact buffervat van 40 l, rechts van de warmtepomp, gebruikt als retourvat.

“Voor het koelen en verwarmen van beide wooneenheden werd geopteerd voor telkens een flexoCOMPACT bodem/water-warmtepomp van Vaillant met een interne boiler van 175 l, een hydraulische scheidingsmodule VWZ MPS 40, passieve koeling en een weersafhankelijke regelaar multiMATIC VRC 700 van Vaillant”, verklaart Joost Crabbé, sales engineer van Vaillant Belgium. “We hebben ook bodem/water-warmtepompen in het gamma waarbij met een externe boiler wordt gewerkt, de zogenaamde flexoTHERM bodem/water-warmtepompen. De ‘flex’ in de benaming van het toestel duidt op de mogelijke combinaties lucht/water, water/water en bodem/water. Hier werd dus geopteerd voor deze laatste mogelijkheid, die een constant rendement kan geven.  Kiezen voor een warmtepomp impliceert warmte afnemen op een lage temperatuur en ze afvoeren naar een hoge temperatuur. Er zijn twee collectoren voorzien, één om te verwarmen en één om te koelen. De ene staat ingeregeld/ingesnoerd om te verwarmen. De andere collector dient om te koelen in de zomerse maanden. Die staat volledig open om op volle kracht te kunnen koelen.”

In de twee ingebouwde garages werd tegen de achterste binnenmuur telkens een compacte stookwand ingericht. Deze werden eerst volledig bekleed/uitgezet met zwart geschilderde houten platen, zodat de diverse technische toestellen stevig konden worden verankerd.

Passief koelen

Bij alle types van warmtepompen kan sowieso actief gekoeld worden. Bij actieve koeling door een bodem/water-warmtepomp zorgt de compressor in de warmtepomp voor het verbruik van elektriciteit. De putboringen bieden bijkomend de mogelijkheid tot passief koelen, zo goed als zonder stroomverbruik. “De Vaillant-modules voor passieve koeling hebben hier een benodigd vermogen van 8 kW (gelijkvloerse woonst) en 5 kW (appartement). De passieve koeling wordt gestuurd vanuit de multiMATIC VRC 700 thermostaat in de respectievelijke wooneenheden”, aldus Frederick Buckens. “De bouwheer opteerde voor manuele koeling, al behoort ook automatische koeling tot de mogelijkheden. Voor dit project werd gewerkt met een hydraulische scheidingsmodule VWZ MPS 40, die in deze opstelling wordt gebruikt als retourvat. Een voordeel van koelen is dat in koelmodus de bron sneller regenereert zodat de werkingsrendementen in het stookseizoen (verwarming) hoger zijn. Ook het onderhoudsvrije karakter van het gekozen systeem en de tienjarige  garantie op de compressoren vanwege de fabrikant waren elementen die de keuze van de bouwheer voor deze Vaillant-oplossing mee stuurden.”

Eén verwarmingskring

De stookwand in de andere garage (deze horend bij het appartement) is, op het benodigde vermogen van de module om passief te koelen na, een copy-paste van deze van de gelijkvloerse woning. Vermits zowel voor de beneden- als voor de bovenverdieping een afzonderlijke warmtepomp werd geïnstalleerd, volstaat één verwarmingskring.  De bouwheer plant om in de nabije toekomst ongeveer 4.000 Wattpiek aan zonnepanelen te installeren, wat de kost voor het energieverbruik op jaarbasis quasi op nul zou brengen, en waardoor mogelijks een E-peil van 14 tot 16 punten zou kunnen worden behaald.  (PDC)