Startup Circular Matters maakt wandtegels van maïskolfafval
Is het nodig dat een wandtegel eeuwig meegaat? De praktijk leert van niet. Al zeker niet voor gebruik in retail- en horecazaken, waar een interieur modegevoeliger durft te zijn dan een herenkostuum. Cleantech-startup Circular Matters heeft daarom een alternatief voor keramische wandtegels bedacht, gemaakt van maïskolfafval. “We stuitten tijdens de research op enkele hindernissen maar die wegen niet op tegen de mogelijkheden en de integraal duurzame levenscyclus van ons product”, zegt founder Pieter Dondeyne.
Circular Matters was niet aan zijn proefstuk toe. Eerder bracht het een panel op de markt dat integraal gemaakt is van biomateriaal en natuurlijke lijm en door schrijnwerkers verwerkt kan worden als een klassieke mdf-plaat. Met dat verschil dat de plaat geen afwerkingslaag nodig heeft. De verschillende kleuren zijn perfect in te passen in een modern interieur.
“Aangezien we vaak aan tafel zitten met architecten en interieurstylisten om de toepassingen van onze panels te bespreken, komt vaak ter sprake dat ze het steeds moeilijker te verantwoorden vinden om keramische wandtegels te gebruiken in hun projecten”, aldus Pieter Dondeyne. “De productie van keramische tegels is om heel wat redenen niet duurzaam. De klei die als basisgrondstof dient moet van steeds verder worden aangevoerd en tijdens het bakproces is gigantisch veel aardgas nodig. 3.000 tot 5.000 liter aardgas per vierkante meter. De energiefactuur liep tijdens de energiecrisis zo hoog op dat veel tegelfabrikanten gewoon stillagen. Bovendien matchen de tegels vaak niet met de eisen van bouwheren en architecten.”
Keramische tegels passen niet in circulair verhaal
“Op sommige gebruiksverwachtingen scoren ze heel goed. Ze zijn vlak en afwasbaar, brandbestendig en voldoen aan heel wat esthetische verwachtingen. Maar sommige eigenschappen ontbreken of heb je als bouwheer niet per se nodig nodig. Een keramische tegel is immers zo goed als onverslijtbaar en gaat dus veel langer mee dan de levenscyclus die de bouwheer of de architect ervan verlangen. Zeker voor architecten in de retail of de horeca, waar een interieur nauwelijks een decennium, mee moet gaan. Dat staat haaks op de onmogelijkheid om een keramische tegel die end-of-live is te recyclen of upcyclen. Je kan die hoogstens als steenpuin verwerken en dat past helemaal niet in een circulaire economie.”
“Niet alleen de noodzaak aan een alternatief product maar ook de grens waar we zelf als bedrijf tegenaan botsten, heeft de ontwikkeling van de maïstegel een duw in de rug gegeven. Ook al zouden we de productie van onze panels willen opschalen om meer en grotere panelen te kunnen maken, dat kost handenvol geld en dat hebben we als startup niet. De schaalbaarheid van wandtegels is gemakkelijker.”
1.000 m² maïstegels per maand
“Onze maïstegel is gemaakt van 100% plantaardige grondstoffen. Het afval van maïskolven wordt geleverd in korrelvorm en dat heeft heel unieke eigenschappen qua porositeit en samenstelling. Het wordt bijvoorbeeld ook gebruikt als vervanging van zand om muren te zandstralen. We hebben daar heel veel van nodig maar er is gelukkig ook gigantisch veel afval beschikbaar. Als we vandaag een miljoen vierkante meter tegels zouden willen maken, dan zou dat voor de leverancier waarmee we vandaag werken niet eens een probleem zijn. Maar dat is voor alle duidelijkheid nog niet zo. Het sociaal-economiebedrijf De Brug, dat onze tegels vandaag produceert kan ongeveer 1.000 m2 aan per maand.”
Geen synthetische lijm of epoxy
“Bij de Brug worden de tegels in een mal geperst. Het zijn de polymeren die in de maïs zitten, samen met natuurlijke polymeren die we halen uit de reststromen van de productie van bio-ethanol, die ervoor zorgen dat we een harde tegel kunnen bakken. Zonder dat er synthetische lijm of epoxy aan toegevoegd wordt. Omdat we plantaardige biomassa gebruiken, slaan we ook heel wat koolstof op in onze producten, wat een bijkomende opsteker is.”
Gigantische energiebesparing
“Tijdens het bakproces is een tien keer lagere temperatuur nodig dan voor het bakken van keramische tegels, en aangezien De Brug meer dan 2.000 zonnepanelen op het dak heeft liggen, kan dat dus met 100% groene stroom. Op het einde van de levensduur is onze tegel volledig composteerbaar of omzetbaar in biogas, maar dat is niet wat we willen zien gebeuren. We hebben liever dat onze klanten ons de tegels die-end-of live zijn uiteindelijk zullen terugbezorgen, omdat we ze perfect opnieuw kunnen gebruiken om nieuwe tegels van te maken.”
Voor vloertegels nog werk aan de winkel
“Ze voldoen momenteel aan alle standaardeisen voor wandtegels. Ze doorstonden de test inzake hardheid, afwasbaarheid en kleurvastheid en ze hebben binnenkort ook het nodige brandcertificaat. Voor verschillende andere toepassingen, zoals voor het gebruik als vloertegel zijn nog andere, langdurige testen nodig. Maar ook daar hebben we even het budget niet voor. Voorlopig concentreren we ons bijgevolg op de markt van de wandtegels.”
“Op esthetisch vlak zijn we tijdens de ontwikkeling op enkele hindernissen gestoten. Zo is het een beetje frustrerend dat er beperkingen zijn inzake kleur. De tegel is in de kern gekleurd, het is geen gekleurde glazuur die er bovenop ligt. Kleur toevoegen doen we enkel met natuurlijke, bio-afbreekbare pigmenten, en zo’n zijn er nog niet veel. Een volledig witte tegel kunnen we daardoor vandaag nog niet maken. We werken momenteel aan een collectie van mooie tegels in natuurkleuren.”
“Voor de rest kunnen we tegels leveren in verschillende afmetingen. Voorlopig richten we ons in hoofdzaak op bouw en renovatie in de retail en de horeca. Zo hebben we onder meer samengewerkt met Greenway in Gent, voor de aankleding van togen en wanden.”
