"Teveel obstakels voor investeringen in hernieuwbare energie"

“Aan dit tempo gaan we de noodzakelijke transitie naar meer duurzame energie nooit op tijd halen", vreest gedelegeerd bestuurder Danny Van Assche van Unizo.

 

In Vlaanderen werden in 2019 amper 25 windturbines op het land gebouwd, met een geïnstalleerd vermogen van 75 MegaWatt (MW). 2020 was al niet veel beter, met 31 nieuwe windturbines, goed voor een bijkomend vermogen van 82 MW.

 

Het totaal aantal operationele windturbines op het land in Vlaanderen kwam daarmee uit op 573 eind vorig jaar, met een totaal geïnstalleerd vermogen van 1.361 MW. Volgens het Windplan 2020 had dat echter 1.500 MW moeten zijn, een vertraging dus. Niettemin keurde de Vlaamse regering in december 2020 een nieuw Windplan goed. In 2030 moet dat 2.500 MW geïnstalleerd vermogen via windturbines realiseren.

"Onze bedrijven tonen zich meer dan ooit bereid om te investeren in hernieuwbare energie, maar ze stoten daarbij op vaak onoverkomelijke hindernissen, waardoor aanvraagprocedures extreem lang kunnen aanslepen", zegt Danny Van Assche van Unizo.

Hij verwijst daarbij naar het voorbeeld van kmo-farmabedrijf Qualiphar in Bornem, waar gedelegeerd bestuurder Karl Verlinden vorig jaar eindelijk de windturbine mocht verwelkomen waarvoor hij twintig jaar geleden zijn allereerste vergunningsaanvraag had ingediend.

 

“Twintig jaar wachten, nota bene voor een inplanting op het eigen terrein van een bedrijf, midden in een industriezone, zonder woningen in de nabije omgeving, dat is Kafka ten top. Geen wonder dat vele ondernemers er niet durven aan beginnen, hoewel ze op zich wel zouden willen. Om nog maar te zwijgen over de bedrijven die het ooit met goede moed probeerden maar ergens onderweg in de lange procedure hebben afgehaakt. Iets dat zo noodzakelijk is voor onze energievoorziening van de toekomst zou niet zo onoverkomelijk mogen zijn”, vindt Danny Van Assche.

 

Dat we in 2019 en 2020 zo weinig vooruitgang boekten, was onder meer te wijten aan het groot aantal procedures van buurtbewoners en gemeentebesturen tegen windturbineprojecten, weet Unizo. Aanslepende beroepsprocedures voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen vertragen het proces.

 

Vlaams minister voor Omgeving en Energie Zuhal Demir, kondigde intussen de aanwerving aan van extra rechters en een doorgedreven digitalisering om de procedures te verkorten. “Maar dan nog blijven er heel wat obstakels die moeten weggenomen worden om investeringen in hernieuwbare energie te stimuleren”, waarschuwt Van Assche.

 

Zo is de bestemming van het perceel soms een obstakel voor de realisatie van windturbine-projecten. Om dat probleem weg te werken, lanceerde de Vlaamse regering in 2018 een ontwerpdecreet dat zogenaamde 'bestemmingsneutraliteit' voorziet voor hernieuwbare energie. "Maar tot vandaag is dat decreet nog altijd niet definitief goedgekeurd waardoor het dus dode letter blijft", betreurt Danny Van Assche.

 

Bestemmingsneutraliteit betekent dat de ruimtelijke bestemming van een gebied op zich geen weigeringsbasis (meer) vormt voor de inplanting van windturbines of andere hernieuwbare energie-installaties, met inbegrip van de opslag en eventuele ontsluitingswerken voor die lokale energieproductie.

 

Er moet weliswaar nog altijd een omgevingsvergunning worden aangevraagd, waarbij de omgevingscheck de verenigbaarheid met de goede ruimtelijke ordening moet waarborgen. "Maar hiermee zou toch alweer een belangrijk obstakel worden weggenomen", meent Danny Van Assche. Unizo roept het Vlaamse Gewest dan ook op om dat ontwerp-decreet niet langer te laten aanslepen en het op korte termijn definitief goed te keuren.

Daarnaast moeten volgens de ondernemersvereniging de barrières voor het aanleggen van zogenaamde 'microgrids' of directe lijnen worden gesloopt. Microgrids zijn kleinschalige elektriciteitsnetten, waarbij elektriciteit rechtreeks van een bepaalde bron (bijvoorbeeld een windturbine, een zonnepaneleninstallatie, ...) wordt gedistribueerd naar een groep gebruikers (bijvoorbeeld een kmo-zone of kantoorgebouwen...).

 

De stroom passeert dus niet langs het klassieke hoogspannings- of distributienet. Dat maakt het financieel voordeliger om stroom af te nemen, waardoor ook investeringen in zonnepanelen en windturbines rendabeler en dus haalbaarder worden. Voor die directe lijnen versoepelde de Vlaamse regering in 2019 de wetgeving, wat een eerste belangrijke stap vooruit betekende.

 

Zo is sinds 1 januari 2019 het mogelijke risico op een minder efficiënte uitbating van het distributienet of de eventuele impact op de distributienettarieven niet langer een decretale grondslag om de aanleg van directe lijnen te weigeren. Maar er blijven nog altijd juridische en technische obstakels om toestemming te verkrijgen.  Als de directe lijn openbaar domein doorkruist, moet er ook een omgevingsvergunning aangevraagd worden en moet er een procedure voor domeintoelating opgestart worden.

 

"Veel procedures dus, bovenop de vereiste toelating van de Vlaamse energieregulator VREG. En wanneer uiteindelijk alle prodcures met succes doorlopen zijn, wacht de aanvrager nog een extra heffing voor het gebruik van de directe lijn, afhankelijk van het aansluitingsvermogen (laagspanning, middenspanning of hoogspanning) en de hoeveelheid getransporteerde energie in MWh. Geef toe, welke kmo-zaakvoerder heeft zin om daar aan te beginnen?", vraagt Danny Van Assche retorisch.